Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów to przywilej przysługujący twórcom i artystom wykonawcom, gdy mamy do czynienia z autorskimi prawami majątkowymi. Wielu architektów prowadzących działalność gospodarczą zadaje sobie pytanie, czy może skorzystać z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych do stworzonych przez siebie utworów. W niniejszym artykule wyjaśniamy zastosowanie kosztów autorskich przy działalności architekta!
Autorskie prawa majątkowe
Prawo do stosowania zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% przysługuje twórcom z tytułu korzystania przez nich z praw autorskich, artystom wykonawcom z tytułu korzystania z praw pokrewnych bądź z tytułu rozporządzania przez nich tymi prawami. Rozporządzenie majątkowymi prawami autorskimi umożliwia twórcy zawieranie umów mających na celu przeniesienie praw autorskich. W ten sposób twórca przenosi na nabywcę autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez siebie utworu.
„Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”.
Przedmiotem prawa autorskiego mogą być utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).
Warto wiedzieć, że podmiotem uprawnionym do ewentualnego rozstrzygania, czy dany utwór może zostać zakwalifikowany jako korzystający z praw autorskich bądź pokrewnych, jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, nie mogą o tym decydować organy podatkowe.
Czy architekt może zastosować 50% koszty uzyskania przychodów?
Począwszy od 2018 roku wprowadzone zostały zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, które zgodnie z uzasadnieniem projektu miały na celu uporządkowanie i dodanie nowych dziedzin, w odniesieniu do których podatnicy mogą korzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów.
Zgodnie ze zmienionym wówczas art. 22 ust. 9b ustawy o PIT wśród zawodów uprawnionych do stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów są m.in. architekci. Przepis dotyczący zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% stosuje się bowiem do przychodów uzyskiwanych z tytułu „działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa”.
Wraz z wprowadzonymi modyfikacjami w przepisach koszty autorskie wzrosły, a mianowicie mogą być stosowane do wysokości 85 528 zł, a nie jak dotychczas – 42 764 zł.
Zastosowanie kosztów autorskich przy działalności architekta
Wiele wątpliwości dotyczących możliwości zastosowania zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% pojawia się wśród architektów prowadzących działalność gospodarczą. Niestety, przepisy w tym zakresie skonstruowane są w sposób niedający jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Co więcej, organy podatkowe na przestrzeni ostatnich lat prezentowały wykluczające się wzajemnie stanowiska w tej kwestii, a mianowicie:
- Architekt prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek rozliczać umowy z przeniesieniem praw autorskich w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
- Umowy z przeniesieniem praw autorskich architekta kwalifikowane są jako przychody z praw majątkowych.
Rozliczając wyżej wymienione przychody jako przychody z działalności gospodarczej, należy zastosować ogólne zasady rozliczenia, a zatem możliwe jest pomniejszenie ich o rzeczywiście poniesione wydatki, takie jak np. zakup oprogramowania, sprzętu, wynajem biura itp. Otrzymany w ten sposób dochód należy opodatkować zgodnie z zadeklarowaną formą rozliczenia, czyli na zasadach ogólnych według skali podatkowej lub podatkiem liniowym.
Korzystając z przywileju stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów dla twórców, uzyskany przychód pomniejszamy o zryczałtowane koszty w wysokości 50% osiągniętego przychodu i w ten sposób otrzymujemy dochód do opodatkowania.
Rozliczenie przychodów autorskich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej
Zgodnie z pierwszym stanowiskiem organów podatkowych w przypadku, gdy dany utwór ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, przychód uzyskany z tytułu praw autorskich do niego architekt powinien zakwalifikować jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Uzasadnieniem takiego stanowiska jest fakt, że architekt prowadzący działalność gospodarczą robi to w charakterze zarobkowym, a zatem także stworzenie utworu i przeniesienie praw do niego należy rozpatrywać w tych kategoriach. Nie ma wówczas znaczenia, że samo przeniesienie praw majątkowych związanych z utworem na nabywcę spełnia warunki do uznania przychodu za przychód z praw majątkowych, całą kwotę należności za wykonaną pracę rozliczamy jako przychód z działalności.
Jeżeli usługi świadczone przez przedsiębiorcę na podstawie umowy o dzieło mają taki sam charakter jak te wykonywane w ramach działalności, to przychód z takiej umowy co do zasady kwalifikowany jest do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 22 ust. 12 ustawy o PIT korzystanie z 50% kosztów z tytułu praw autorskich i pokrewnych jest wyłączone w stosunku do przychodów osiąganych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Oznacza to, że przedsiębiorca może zastosować zryczałtowane koszty w wysokości 50% tylko wówczas, gdy osiągnie przychód z praw autorskich poza prowadzoną działalnością gospodarczą.
Przychody autorskie jako przychód z działalności gospodarczej – interpretacja indywidualna
Potwierdzenie powyższego stanowiska, czyli że przychód z umowy z przeniesieniem praw autorskich powinien zostać zakwalifikowany do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, znajdziemy w interpretacji indywidualnej z 30 maja 2012 roku (ITPB1/415-276/12/MR) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy.
Pytanie Wnioskodawcy odnosi się do możliwości rozliczenia przychodów uzyskanych ze sprzedaży całości praw autorskich do programów stworzonych przez wnioskodawcę jako przychodów z praw majątkowych. Interpretacja dotyczy co prawda działalności programistycznej, jednak jej istotą jest przeniesienie praw autorskich, zatem można ją odnieść także do działalności architektonicznej, w której ramach mamy do czynienia z przeniesieniem praw autorskich.
„W przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym działalność związana z oprogramowaniem nosi znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej w świetle przytoczonej powyżej ustawowej definicji, spełniając wszystkie jej przesłanki. Wnioskodawca m.in. tworzy nowe podprogramy niewątpliwie we własnym imieniu i na własny rachunek, w sposób ciągły (powtarzalny i stały). Wypełnia również kryterium zorganizowania w ramach podmiotu określonego administracyjnoprawnie, uczestniczącego w obrocie gospodarczym. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż wskazane we wniosku podprogramy (kody źródłowe) zostaną wytworzone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jako jej efekt, towar.
Natomiast majątkowe prawa autorskie do tych podprogramów (kodów źródłowych), wchodzące w skład majątku przedsiębiorcy mogą być w niej wykorzystywane, gdyż łącznie z innymi składnikami przedsiębiorstwa służą realizacji określonych działań gospodarczych.
Tak więc, rodzaj aktywności Wnioskodawcy w postaci działalności polegającej m.in. na tworzeniu programów (kodów źródłowych), należy zaliczyć do pozarolniczej działalności gospodarczej”.
Kwalifikacja umów z przeniesieniem praw autorskich do przychodów z praw majątkowych
Drugie stanowisko, które prezentują organy podatkowe, to kwalifikowanie przychodów autorskich uzyskiwanych przez przedsiębiorców jako przychody z praw majątkowych. Zgodnie z tym stanowiskiem przychód uzyskany z umowy z przeniesieniem praw autorskich należy rozliczać jako pochodzący ze źródła „przychody z praw majątkowych”. Nie ma wówczas znaczenia, czy dana czynność związana jest z prowadzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą, czy nie.
Powyższe stanowisko, czyli możliwość zakwalifikowania przychodów z umowy z przeniesieniem praw autorskich do przychodów z praw majątkowych, potwierdzone zostało m.in. w interpretacji indywidualnej z 7 maja 2013 r. (nr IBPBI/1/415-175/13/BK) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.
5 marca 2014 r. w związku z rozbieżnościami w stanowiskach prezentowanych przez organy podatkowe w odniesieniu do przychodów autorskich Minister Finansów wydał komunikat, w którym wyjaśnił, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą uzyskujące przychody np. z tytułu przeniesienia praw autorskich do utworów wytworzonych lub nabytych w ramach tej działalności, powinny rozliczać je jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej. Tego typu przychody nie mogą być kwalifikowane do przychodów z praw majątkowych.
Podsumowując, możemy stwierdzić, że rozstrzygnięcie, czy przychody autorskie osiągnięte przez architekta rozliczyć jako przychody z działalności gospodarczej, czy zakwalifikować je do przychodów w praw majątkowych, nie jest łatwe. Stosowanie zryczałtowanych 50% kosztów uzyskania przychodów przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie architektury może zostać zakwestionowane przez organ podatkowy w razie ewentualnej kontroli, szczególnie biorąc pod uwagę komunikat wydany przez Ministra Finansów. Pamiętajmy jednak o możliwości wystąpienia z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, w której należy odpowiednio uargumentować swoje stanowisko. Jeżeli przedsiębiorca nie złoży wniosku o wydanie takiej interpretacji w odniesieniu do jego konkretnego przypadku, bezpieczniej będzie uznać przychód autorski architekta za przychód firmowy.
