Zawieszenie działalności osób fizycznych – regulacja prawna ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.)
Przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej dają prawo przedsiębiorcy nie zatrudniającemu pracowników (osoby zatrudnione na umowę o pracę) na zawieszenie działalności. Przedsiębiorca nie musi uzasadniać swojej decyzji o zawieszeniu działalności ani czekać za zgodę któregoś z organów. Okres zawieszenia wynosi od 30 dni do 24 miesięcy, a podany może być w dniach, miesiącach lub miesiącach i dniach. Jedynym wyjątkiem jest miesiąc luty, w którym można zawiesić działalność na 28 czy 29 dni. W związku z tak określonym okresem w zgłoszeniu nie należy używać słów takich jak tydzień, miesiąc czy rok gdyż będzie to uznawane za błąd. Zawieszenie działalności należy zgłosić poprzez wypełnienie wniosku CEIDG-1 przez stronę internetową dla przedsiębiorców indywidualnych lub poprzez dostarczenie wniosku o wpis informacji o zawieszeniu do Ewidencji Działalności Gospodarczej, co dotyczy również zawieszenia spółek cywilnych. Pamiętać jednak należy, że w przypadku spółek cywilnych aby zawieszenie zaistniało w rzeczywistości spółka musi być zawieszona przez wszystkich wspólników. Zgłoszenie zawieszenia działalności nie podlega opłatom. Dniem zawieszenia działalności może być już dzień składania wniosku bądź inny wskazany przez przedsiębiorcę ale nie wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku.
Nieco inne możliwości ma przedsiębiorca, który opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej. Ma on bowiem dwie możliwości albo skorzystania z zawieszenia działalności o której mowa wyżej czyli na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej bądź może skorzystać z prawa jakie nadaje mu ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym, a mianowicie z przerwy w prowadzeniu działalności. Przerwa określona jest limitem dolnym, który mówi, że nie powinna trwać mniej niż 10 dni oraz że podatnik powinien zgłosić ją najpóźniej w dniu jej rozpoczęcia. Różnica między przerwą a zawieszeniem obejmuje jeszcze zasady dotyczące zatrudniania pracowników. W przypadku przerwy ustawa nie ogranicza możliwości skorzystania z niej przedsiębiorcy zatrudniającego pracowników. Niezależnie od wyboru przepisów regulujących, w przypadku przedsiębiorcy korzystającego z karty podatkowej osoba, która nie zlikwidowała działalności gospodarczej, uznawana jest za osobę prowadzącą działalność gospodarczą,a co za tym idzie nie pobiera się od niej podatku w formie karty podatkowej za cały okres zawieszenia w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień zawieszenia. Obliczenie wysokości należnego zryczałtowanego podatku dochodowego pozostawia się w gestii podatnika.
Prawa i obowiązki przedsiębiorcy zawieszającego działalność
Podstawowym obowiązkiem jest zgłoszenie faktu zawieszenia działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Ponadto przedsiębiorstwo w okresie zawieszenia działalności nie może osiągać przychodów z tej działalności gospodarczej. Dodatkowo ustawa określa czynności jakie ma prawo wykonywać dany podmiot w okresie zawieszenia:
- ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,
- ma prawo przyjmować należności, ma też obowiązek regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
- ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie,
- ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,
- wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa,
- ma prawo osiągać przychody finansowe – także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,
- może zostać poddana kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.
Do obowiązków przedsiębiorców należy także składanie rocznego sprawozdania finansowego. Jest jednak wyjątek, który mówi że przedsiębiorca korzystający z niezamykania ksiąg rachunkowych może również nie składać rocznego sprawozdania za rok obrotowy którego dotyczy okres zawieszenia i niezamykania ksiąg.
Ponadto przedsiębiorca nie może zapomnieć również o obowiązku powiadomienia o wznowieniu działalności. Bowiem nawet po upływie maksymalnego okresu zawieszenia działalność sama automatycznie się nie odwiesza.
Przywileje jakie nadaje stan zawieszenia działalności gospodarczej
Podatek dochodowy
Przedsiębiorca, który zawiesił działalność gospodarczą zwolniony jest z obowiązku opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Wynika to z założenia, które mówi że przedsiębiorca taki nie może w okresie zawieszenia osiągać przychodu z tytułu pozarolniczej działalności. Wyjątek od tej reguły stanowi prawo nadane przedsiębiorcy mówiące, iż w okresie zawieszenia może on dokonywać sprzedaży wyposażenia jak również osiągać przychód z należności powstałych przed okresem zawieszenia działalności.
Zasady zwolnienia z płacenia podatku przy ryczałcie ewidencjonowanym opisane zostały wyżej przy zasadach zawieszenia działalności korzystającej z Karty Podatkowej.
W związku z określonymi czynnościami na jakie zezwala prawo przedsiębiorcy pozostającemu w stanie zawieszenia może on osiągać określone przychody, jak i ponosić określone koszty. Zatem nie zostaje on zwolniony z obowiązku rozliczenia i opodatkowania osiągniętego dochodu, a co za tym idzie nie jest on zwolniony z obowiązku składania zeznania rocznego, nawet gdy okres zawieszenia trwał przez cały rok obrotowy. W związku z tym przedsiębiorcy przysługuje również prawo do odliczenia od tego dochodu wcześniej wykazanej straty (nie więcej niż jej 50 proc.) pod warunkiem, że dotyczy ona tego samego źródła przychodu.
Dodatkowo przedsiębiorcy w czasie zawieszenia mogą skorzystać z możliwości odstąpienia od amortyzacji środków trwałych. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywanej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej nie podlegają amortyzacji. Wyłączenie amortyzacji w takim przypadku ma zastosowanie od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono tę działalność.
ZUS
Zawieszenie działalności powoduje tymczasowe wygaśnięcie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. W związku z tym przedsiębiorca nie musi opłacać składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Składki na ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe zależą od wyboru dokonanego przez przedsiębiorcę. Nie uiszczanie składek zdrowotnych przez okres zawieszenia działalności powoduje, że po upływie 30 dni od wpłynięcia ostatniej składki na ten cel przedsiębiorca traci prawo do świadczeń zdrowotnych. Nie uiszczanie składek spowoduje, że okres zawieszenia nie będzie się wliczał do lat pracy związanych z uprawnieniami emerytalnymi.
Zawieszenie wykonywanej działalności gospodarczej nie zobowiązuje przedsiębiorcy do wyrejestrowania się - złożenia formularzy - w ZUS jako płatnika składek i jako ubezpieczonego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje wyrejestrowania na podstawie informacji przekazanych przez CEIDG. Wiąże się to z zasadą przepływu informacji tak jak to ma miejsce przy rejestracji działalności.
Na przedsiębiorcy, który zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, nie spoczywa również obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy. Wynika to faktu, iż opłaca się je za za okres obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, które w związku z zawieszeniem działalności nie są obowiązkowe.
VAT
Zawieszenie działalności gospodarczej czynnych podatników VAT powoduje, iż nie muszą oni składać deklaracji VAT 7 za te okresy których dotyczy zawieszenie. Ustawa określa jednak wyjątki dotyczące m. in. konieczności złożenia deklaracji za okresy rozliczeniowe, za które podatnik jest zobowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, za okresy w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego oraz za te za które podatnik jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego. Zwolnienie ze składania deklaracji dotyczy również podatników VAT UE. Przepis ten obowiązuje od 1 kwietnia 2011 roku. Obowiązek poinformowania naczelnika urzędu skarbowego o zawieszeniu działalności spoczywa na CEIDG.
Przepisy ustawy o VAT nadają również prawo do wykazania kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w pierwszej deklaracji jaka będzie składana po okresie zawieszenia działalności. Przedsiębiorca ma również możliwość aby w okresie zawieszenia działalności skorygować deklarację za ostatni okres rozliczeniowy przed zawieszeniem. Następnie wykazać w ten sposób kwotę powstałej nadwyżki podatku naliczonego nad należnym jako kwotę do zwrotu na rachunek bankowy am nie jak w pierwszej z możliwości jako kwotę do przeniesienia.
Prowadzenie kilku przedsiębiorstw
W sytuacji gdy przedsiębiorca prowadzi działalność w kilku przedsiębiorstwach różniących się forma prawną może on zawiesić jedną lub kilka form działalności jeśli poinformuje o tym stosowne organy.
Wady zawieszenia działalności
Przepisy ustawy o PIT określają, że podatnik może obniżyć dochód w danym roku podatkowym o stratę poniesioną w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. W związku z zawieszeniem działalności okres ten nie ulega wydłużeniu.
Przywilej dotyczący obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia przez okres 24 miesięcy kalendarzowych także nie wydłuża się o okres zawieszenia. Zatem możliwości korzystania ze składek preferencyjnych w rzeczywistości skraca się o okres zawieszenia, w którym przedsiębiorstwo nie może korzystać z tej możliwości bowiem nie jest zobowiązane do opłacania składek.
Kolejny minus dotyczy opłacania podatku od nieruchomości. W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorstwo wciąż jest zobowiązane płacić podatek od nieruchomości według stawek właściwych dla budynków i gruntów związanych z działalnością gospodarczą. Nie podlegają one żadnemu obniżeniu w okresie zawieszenia.
Wznowienie działalności gospodarczej
Przedsiębiorca musi wiedzieć, że działalność nie odwiesza się automatycznie po upływie wskazanego przez niego terminu zawieszenia. Zatem okres zawieszenia trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej. Zgodnie z przyjętymi zasadami odwieszenie działalności może nastąpić w dniu wskazanym w tym wniosku ale nie może to być dzień wcześniejszy niż ten, w którym wniosek został złożony.
Nie złożenie wniosku o wznowienie działalności przed upływem najdłuższego okresu zawieszenia czyli 24 miesięcy skutkuje wykreśleniem przedsiębiorcy z CEIDG.
O wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej informuje CEIDG. Zgodnie z zasadami, które obowiązują przy rejestracji jednoosobowej działalności gospodarczej organ, który przyjął wniosek o wznowienie przekazuje informację do ZUS. Na podstawie dostarczonych danych ZUS sporządza zgłoszenie płatnika składek (formularz ZUS ZFA), jeżeli w związku z wcześniejszym zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej nastąpiło jego wyrejestrowanie. Sporządza także zgłoszenie do ubezpieczeń przedsiębiorcy (formularz ZUS ZUA albo ZUS ZZA) w zależności od schematu zgłoszenia do ubezpieczeń poprzedzającym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej. Natomiast jeżeli podczas okresu zawieszenia nastąpiła zmiana rodzajów ubezpieczeń, jakim podlega przedsiębiorca, musi on sam zgłosić się do właściwych ubezpieczeń, przekazując do ZUS odpowiednio wypełniony formularz ZUS ZUA albo ZUS ZZA.
