Korzystanie z aplikacji do zamawiania transportu osobowego na dobre zadomowiło się w naszym społeczeństwie. Nie tylko młode pokolenie z tego korzysta. W wielu przypadkach jest to tańsze i wygodniejsze rozwiązanie niż w przypadku tradycyjnej taksówki. Jednak w związku z popularnością takich usług i brakiem dokładnych regulacji prawnych coraz częściej dochodzi do niebezpiecznych sytuacji na drogach. Dlatego też od połowy czerwca bieżącego roku obowiązują zmiany w przewozie osób, które stawiają pewne wymagania kierowcom wykonującym usługę odpłatnego przewozu osób.
Nowe wymagania dla kierowców
Od 17 czerwca 2024 roku w Polsce weszły w życie nowe przepisy dotyczące kierowców realizujących płatny przewóz osób, potocznie nazywane Lex Uber. Kluczową zmianą jest wymóg posiadania polskiego prawa jazdy przez wszystkich kierowców świadczących tego typu usługi. Zmiana ta ma na celu poprawę ewidencjonowania wykroczeń oraz zwiększenie zarówno bezpieczeństwa na drogach, jak i bezpieczeństwa samych pasażerów.
Cel wprowadzonych zmian
Główne cele nowej regulacji to:
- poprawa ewidencjonowania wykroczeń – posiadanie polskiego prawa jazdy przez kierowców umożliwi dokładniejsze monitorowanie ich historii wykroczeń i naruszeń przepisów ruchu drogowego. Dzięki temu służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo będą mogły skuteczniej reagować na przewinienia i wprowadzać odpowiednie środki zapobiegawcze;
- zwiększenie bezpieczeństwa – wymóg polskiego prawa jazdy ma na celu eliminację problemów związanych z nieodpowiednim przygotowaniem kierowców do prowadzenia pojazdów w polskich warunkach drogowych. Posiadanie krajowego prawa jazdy zapewni, że wszyscy kierowcy będą musieli przejść lokalne egzaminy i spełniać polskie standardy szkolenia.
W ubiegłym roku minister cyfryzacji w poprzednim rządzie, Janusz Cieszyński tak uzasadniał konieczność wprowadzenia zmian w tym zakresie: „Wszystko to w trosce o bezpieczeństwo pasażerów. Firmy będą musiały sprawdzić, czy kurs rzeczywiście wykonuje osoba, która jest u nich zatrudniona. Ta zmiana przepisów była konieczna i jest odpowiedzią na powtarzające się doniesienia o napaściach o charakterze seksualnym”.
Nowe wymagania dla kierowców (w tym obcokrajowców)
Od 17 czerwca br. wszyscy kierowcy, zarówno obywatele Polski, jak i obcokrajowcy, muszą spełniać określone warunki, aby móc świadczyć usługi przewozowe. Obejmuje to posiadanie:
- ważnego polskiego prawa jazdy kategorii B,
- zaświadczenia o niekaralności,
- badań lekarskich i psychologicznych.
Dla obcokrajowców oznacza to konieczność uzyskania polskiego prawa jazdy, co wiąże się z dodatkowymi procedurami i egzaminami.
Proces uzyskania polskiego prawa jazdy
Obcokrajowcy, którzy chcą pracować jako kierowcy w Polsce, muszą wymienić swoje dotychczasowe prawo jazdy na polskie. Proces ten obejmuje:
- złożenie wniosku – należy złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie komunikacji;
- egzamin teoretyczny i praktyczny – wymagana jest zdawalność egzaminów, zarówno teoretycznego, jak i praktycznego, co może stanowić wyzwanie dla niektórych kandydatów;
- opłaty – procedura wiąże się również z opłatami administracyjnymi.
Nowe obowiązki pracodawców – pośredników w przewozach osobowych
Nowe przepisy to także, a może przede wszystkim, nowe obowiązki dla pracodawców. Firmy pośredniczące w przewozie osób mają obowiązek zweryfikować tożsamość, uprawnienia i niekaralność wszystkich współpracujących kierowców, zarówno tych zatrudnionych przed 17 czerwca 2024 roku, jak i nowych kandydatów. Weryfikacja odbywa się osobiście, poprzez okazanie dokumentów i wykonanie zdjęcia twarzy kierowcy.
Firmy pośredniczące mogą przechowywać wizerunek twarzy kierowców oraz są zobowiązane do regularnego sprawdzania, czy przewóz wykonuje osoba, której go zlecono.
Weryfikacja obejmuje:
- potwierdzenie tożsamości na podstawie dokumentu tożsamości;
- sprawdzenie posiadania ważnego polskiego prawa jazdy;
- sprawdzenie niekaralności za określone przestępstwa (przeciwko życiu, zdrowiu, wolności seksualnej i obyczajności, a także związane z narkomanią) oraz braku zakazu wykonywania zawodu kierowcy.
Zaświadczenie o niekaralności powinno być wystawione nie wcześniej niż miesiąc przed rozpoczęciem współpracy. Ponadto firmy muszą weryfikować tożsamość kierowcy podczas wykonywania przewozów, co najmniej raz na 50 przewozów, poprzez zdjęcie twarzy.
Przetwarzanie danych kierowców i ich wymiana między firmami
Firmy pośredniczące w przewozie osób mogą przechowywać dane kierowców (zebrane podczas weryfikacji i współpracy) przez 5 lat od zakończenia współpracy. Nowe przepisy umożliwiają wymianę tych danych między firmami, co ma zwiększyć transparentność i bezpieczeństwo w branży, np. poprzez ograniczenie oszustw.
Ustawa przewiduje również możliwość przekazywania danych kierowców między firmami na ich wniosek w celu zapewnienia bezpieczeństwa przewozów. Ponadto firmy są zobowiązane do udostępnienia informacji o weryfikacji kierowców organom Inspekcji Transportu Drogowego w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku.
Obowiązki kierowcy podczas kontroli
Jeśli opłata za przewóz osób jest rozliczana za pomocą aplikacji mobilnej, kierowca musi na żądanie uprawnionego organu kontroli okazać i udostępnić urządzenie z zainstalowaną aplikacją. Kontrola ma na celu sprawdzenie, czy aplikacja spełnia wymagania określone w przepisach dotyczących zarówno aplikacji mobilnych, jak i kas fiskalnych w formie oprogramowania.
A kary?
Ustawa wprowadza surowsze kary, sięgające nawet 1 miliona złotych, dla przedsiębiorców pośredniczących w przewozie osób oraz kierowców, którzy nie przestrzegają nowych przepisów. Przykładowo, prowadzenie działalności bez wymaganej licencji grozi karą 500 000 zł, a nieudostępnienie urządzenia z aplikacją mobilną do kontroli może skutkować karą 12 000 zł. Przepisy przewidują wiele innych wysokich kar za konkretne naruszenia.
Jak nowe przepisy wpłyną na branżę przewozową?
Wprowadzenie nowych przepisów będzie miało istotny wpływ na branżę przewozową. Przede wszystkim firmy świadczące usługi przewozu osób będą musiały zadbać o to, aby wszyscy ich kierowcy posiadali polskie prawo jazdy. Dla niektórych przedsiębiorstw może to oznaczać konieczność przeprowadzenia dodatkowych szkoleń i procedur legalizacyjnych dla swoich pracowników. Jakie inne skutki mogą przynieść nowe przepisy?
Spadek liczby kierowców
Jednym z głównych wyzwań będzie potencjalny spadek liczby dostępnych kierowców. Wprowadzenie obowiązku posiadania polskiego prawa jazdy może sprawić, że wielu zagranicznych kierowców, którzy obecnie pracują w Polsce, będzie musiało zrezygnować z pracy, jeśli nie zdążą przystosować się do nowych wymogów. Prognozy wskazują na możliwe zmniejszenie liczby kierowców o 10% w skali kraju, a nawet o 30% w dużych miastach takich jak Warszawa.
Wzrost cen przewozów
Zmniejszenie liczby kierowców może prowadzić do wzrostu cen przewozów, nawet o 50%. Mniejsza dostępność kierowców i zwiększone koszty operacyjne związane z koniecznością przeszkolenia i uzyskania polskich praw jazdy mogą wpłynąć na ceny usług transportowych. Dla pasażerów oznacza to wyższe koszty podróży, a dla firm przewozowych – konieczność dostosowania cenników.
Wydłużenie czasu oczekiwania
Zmniejszona liczba kierowców może także wydłużyć czas oczekiwania na taksówki i inne usługi przewozowe. Wzrost zapotrzebowania na usługi przewozowe przy jednoczesnym spadku liczby dostępnych kierowców może skutkować dłuższym oczekiwaniem na realizację zamówień.
Przykłady z innych krajów
Podobne regulacje funkcjonują w innych krajach, gdzie lokalne przepisy dotyczące przewozu osób również nakładają na kierowców obowiązek posiadania krajowego prawa jazdy. Przykłady te pokazują, że takie rozwiązania przyczyniają się do poprawy ogólnego poziomu bezpieczeństwa na drogach. Na przykład w Niemczech wprowadzenie podobnych przepisów spowodowało znaczące zmniejszenie liczby wykroczeń drogowych wśród kierowców świadczących usługi przewozowe.
Wsparcie ze strony rządu
Rząd planuje wprowadzenie programów wsparcia dla kierowców i firm przewozowych, aby ułatwić proces przejścia na nowe przepisy. Mogą to być dotacje na szkolenia oraz uproszczone procedury administracyjne związane z uzyskiwaniem polskich praw jazdy dla kierowców z zagranicy.
Reakcje i opinie branży
Nowe przepisy spotkały się z mieszanymi reakcjami w branży przewozowej. Z jednej strony, wielu ekspertów i organizacji branżowych popiera zmiany, argumentując, że przyczynią się one do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach. Z drugiej – przedsiębiorcy obawiają się trudności związanych z przystosowaniem się do nowych wymogów oraz potencjalnych negatywnych skutków ekonomicznych.
Zmiany w przewozie osób - podsumowanie
Wprowadzenie obowiązku posiadania polskiego prawa jazdy przez kierowców realizujących płatny przewóz osób od 17 czerwca 2024 roku jest krokiem w kierunku poprawy bezpieczeństwa i efektywności systemu ewidencjonowania wykroczeń drogowych. Przedsiębiorstwa z branży przewozowej muszą odpowiednio przygotować się do nadchodzących zmian, aby zapewnić zgodność z nowymi przepisami i utrzymać wysoki standard świadczonych usług. Proces adaptacji może być wyzwaniem, ale długoterminowe korzyści związane z wyższym poziomem bezpieczeństwa i profesjonalizacją branży przewozowej są znaczące.
