Na mocy Ustawy z dnia 28 lipca 2023 roku o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym dokonano zmian m.in. w Ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców, wprowadzając do tych aktów prawnych rozwiązania mające na celu – w zamierzeniu ustawodawcy – w szczególności uproszczenie systemu naliczania podstawy wymiaru podatku PIT i składek ZUS dla kierowców w transporcie międzynarodowym, zgodnie ze zgłoszonymi uwagami w ramach konsultacji publicznych. Rozliczanie kierowców międzynarodowych - jakie zaszły zmiany?
Rozliczanie kierowców międzynarodowych a zwolnienia podatkowe
Zgodnie z pkt 23d wprowadzonym do art. 21 ust. 1 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są przychody ze stosunku pracy oraz umowy zlecenia otrzymane przez kierowcę z tytułu wykonywania międzynarodowych przewozów drogowych na podstawie tego stosunku lub tej umowy, w wysokości stanowiącej równowartość 20 euro za każdy dzień pobytu kierowcy za granicą, oraz zwrot kosztów:
- noclegu;
- podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na którego rzecz kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy;
- niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na którego rzecz kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę;
- korzystania z urządzeń sanitarnych określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowe.
Kolejne, niżej przedstawione nowe regulacje zawarto w Rozdziale 3b, pt. Zasady wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, wprowadzonym do ustawy o czasie pracy kierowców.
Rozliczanie kierowców międzynarodowych - przewóz międzynarodowy nie jest podróżą służbową
Kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 Kodeksu pracy (kp).
Uwaga
Zmiana zasad wynagradzania kierowców w międzynarodowym transporcie drogowym przez odejście od modelu opartego na podróży służbowej kierowców wynika z wejścia w życie dyrektyw unijnych należących do tzw. Pakietu Mobilności I.
Rozliczanie kierowców międzynarodowych a składki ZUS
W przypadku kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne na dany rok kalendarzowy (ogłaszane przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”) – dalej „przeciętne wynagrodzenie” – w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie wchodzą:
- kwota stanowiąca równowartość 60 euro za każdy dzień pobytu za granicą, z zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia;
- należności stanowiące zwrot równowartości poniesionych przez kierowcę kosztów:
- noclegu,
- podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na którego rzecz kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy,
- niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na którego rzecz kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę,
- korzystania z urządzeń sanitarnych, określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowe.
Z uzasadnienia do projektu Ustawy z dnia 28 lipca 2023 roku o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym
[…] ujednolicenie systemu naliczania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz wysokości zaliczki na podatek dochodowy kierowców, przez zastosowanie jednolitej stawki diety zagranicznej (tzw. wirtualnej diety), niewątpliwie pozytywnie wpłynie na wysokość netto wynagrodzenia wypłacanego kierowcom oraz umożliwi samodzielne wyliczenie przez pracowników tych należności. Takie rozwiązanie przyczynia się do większej pewności i określoności prawa.
Rozliczanie kierowców międzynarodowych a okres pobytu za granicą
Do dni pobytu za granicą ustalanych dla potrzeb wymiaru wyżej przedstawionych zwolnień podatkowych oraz składek na ubezpieczenia społeczne nie zalicza się:
- dni urlopu wypoczynkowego;
- okresu przebywania na zwolnieniu lekarskim od pracy z powodu choroby;
- okresu korzystania z urlopu bezpłatnego.
Jeżeli okres pobytu kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe za granicą jest krótszy niż 12 godzin, kwoty zwolnień podatkowych i kwoty niepodlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ulegają zmniejszeniu do:
- 1/3 w przypadku pobytu do 8 godzin;
- 1/2 w przypadku pobytu ponad 8 do 12 godzin.
Rozliczanie kierowców międzynarodowych a wypłata wynagrodzenia w dwóch ratach
W drodze odstępstwa od art. 85 § 1 i 2 kp wynagrodzenie za pracę kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe, uznanego za pracownika delegowanego, może być płatne w dwóch ratach, w stałym i ustalonym z góry terminie:
pierwsza rata, z dołu, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego:
w przypadku kierowców, których miesięczny przychód jest niższy niż przeciętne wynagrodzenie – w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
w przypadku kierowców, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie – w wysokości przeciętnego wynagrodzenia;
druga rata, z dołu, niezwłocznie po ustaleniu pełnej wysokości wynagrodzenia, nie później jednak niż do 21 dnia następnego miesiąca kalendarzowego.
W uzasadnieniu projektu Ustawy z dnia 28 lipca 2023 roku o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym argumentowano na rzecz wprowadzenia możliwości wypłacania wynagrodzenia w dwóch ratach: Prawidłowe wyliczenie należnego wynagrodzenia niewątpliwie utrudnia wysoka mobilność kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe na terytorium Unii, jak również wymuszony przepisami dyrektywy (UE) 2020/1057 podział konkretnych przewozów drogowych na te objęte, jak i wyłączone spod zasad delegowania. Zapewnienie większej elastyczności w tym względzie jest niezbędne, w szczególności biorąc pod uwagę strukturę przewozów drogowych rzeczy wykonywanych przez przedsiębiorców transportowych mających siedzibę na terytorium Polski z podziałem na transport krajowy i międzynarodowy UE.
Rozliczanie kierowców międzynarodowych - jakie inne zagadnienia objęto przepisami ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym?
Zakres przedmiotowy ustawy obejmuje również w szczególności zasady delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontroli przestrzegania przepisów dotyczących tego delegowania (w tym w ramach kontroli drogowej), realizacji obowiązków informacyjnych związanych z delegowaniem kierowców, współpracy między Inspekcją Transportu Drogowego i Państwową Inspekcją Pracy w zakresie ww. kontroli, współpracy z właściwymi organami innych państw członkowskich dotyczącej delegowania kierowców w zakresie regulowanym projektowaną ustawą, a także zasady postępowania w sprawach dotyczących wniosków o powiadomienie o decyzji w sprawie nałożenia na przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i z tego terytorium administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej oraz o egzekucję takiej kary lub grzywny.
Opisane wyżej zmiany w rozliczaniu pracy kierowców mają na celu zapewnienie polskim przewoźnikom większej przewidywalności ponoszonych kosztów pracy przy zmniejszeniu nakładów związanych z obsługą administracyjną, a zarazem kierowcom bardziej przejrzystych zasad ich wynagradzania.
