Przepisami Ustawy z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy (kp) oraz niektórych innych ustaw dokonano nowelizacji Kodeksu pracy polegającej w szczególności na rozszerzeniu obowiązków pracodawców w zakresie informowania pracowników o warunkach zatrudnienia. Do grupy pracowników, w odniesieniu do których wspomniane obowiązki są dodatkowo rozbudowane, należą kierowcy transportu międzynarodowego. Nowelizacja obowiązuje od 26 kwietnia 2023 roku. Sprawdź nowe obowiązki pracodawców wobec kierowców!
Podstawowy obowiązek informacyjny
W art. 29 § 3 kp wymieniono aspekty stosunku pracy (warunki zatrudnienia), o których pracodawca ma obowiązek poinformować każdego pracownika, nie później niż w terminie 7 dni od dopuszczenia pracownika do pracy. Zakres tej informacji został wspomnianą nowelizacją znacznie rozszerzony. Obecnie pracodawca musi informować pracownika szczegółowo m.in. o kwestiach związanych z czasem pracy (normy i wymiar czasu pracy, przerwy, okresy odpoczynku, zasady pracy w godzinach nadliczbowych, praca zmianowa), zasadach przemieszczania się między różnymi miejscami wykonywania pracy, składnikach wynagrodzenia i świadczeniach innych niż uzgodnione w umowie o pracę, urlopach, zasadach rozwiązania stosunku pracy i prawie do szkoleń. Ponadto, nie później niż w terminie 30 dni od dnia dopuszczenia pracownika do pracy, pracodawca informuje pracownika o nazwie instytucji zabezpieczenia społecznego, do których wpływają składki na ubezpieczenia społeczne związane ze stosunkiem pracy oraz informacje na temat ochrony związanej z zabezpieczeniem społecznym, zapewnianej przez pracodawcę.
Choć umowa o pracę obok accidentalia negotii, czyli […] elementów przedmiotowo istotnych, może również zawierać szereg naturalia negotii, czyli elementy fakultatywne (przedmiotowo nieistotne), to z doświadczenia życiowego wynika, że nigdy nie zawiera postanowień wyczerpujących wszystkie prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Te bowiem wynikają także ze źródeł prawa pracy (a nie z informacji), jak również są kształtowane przez zwyczaj i zasady współżycia społecznego. Obowiązki pracodawców wobec kierowców w zakresie informacji o treści stosunku pracy odnoszą się zatem do tych powinności i uprawnień pracownika, które nie są objęte treścią umowy o pracę. Poprzez realizację powinności informacyjnych o obowiązkach i uprawnieniach pracownika pracodawca doprecyzowuje wiedzę pracownika o treści łączącego ich stosunku pracy.
Wymagania dyrektywy 2019/1152
- państwie lub państwach, w których praca będzie wykonywana;
- przewidywanym czasie jej trwania; walucie, w której zostanie wypłacone wynagrodzenie;
- w stosownych przypadkach – o świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych związanych z wykonywaniem przydzielonej pracy;
- o warunkach powrotu pracownika do kraju.
Komisja Europejska wyjaśnia, że zwrot „w stosownych przypadkach” odnosi się do sytuacji, w których istnieją świadczenia, dodatki lub ustalenia dotyczące zwrotu wydatków na pokrycie kosztów podróży, wyżywienia i zakwaterowania.
Dokumenty obejmujące wszystkie wymagane informacje muszą być dostarczone pracownikowi przed wyjazdem. O ile dane państwo członkowskie nie postanowi inaczej, wymagania dotyczące pracowników kierowanych za granicę, w tym pracowników podlegających przepisom o delegowaniu, nie będą miały zastosowania, jeżeli czas trwania każdego okresu pracy za granicą, tj. poza państwem, w którym pracownik zwykle wykonuje pracę, nie przekracza 4 kolejnych tygodni.
Przepis art. 291 Kodeksu pracy – dodatkowy obowiązek informacyjny
W celu wdrożenia wspomnianej regulacji dyrektywy zmodyfikowano art. 291 kp. Zgodnie z § 2 tego artykułu, w brzmieniu po nowelizacji, przed wyjazdem pracownika do pracy lub w celu wykonania zadania służbowego poza granicami kraju na okres przekraczający 4 kolejne tygodnie pracodawca przekazuje pracownikowi niezależnie od informacji, o których mowa w art. 29 § 3, informacje w postaci papierowej lub elektronicznej o:
- państwie lub państwach, w których praca lub zadanie służbowe poza granicami kraju mają być wykonywane;
- przewidywanym czasie trwania pracy lub zadania służbowego poza granicami kraju;
- walucie, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie w czasie wykonywania pracy lub zadania służbowego poza granicami kraju;
- świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych związanych z wykonywaniem pracy lub zadania służbowego poza granicami kraju, jeżeli takie świadczenia przewidują przepisy prawa pracy lub wynika to z umowy o pracę;
- zapewnieniu lub braku zapewnienia powrotu pracownika do kraju;
- warunkach powrotu pracownika do kraju – w przypadku zapewnienia takiego powrotu.
Poinformowanie pracownika o walucie, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie, może nastąpić przez wskazanie w postaci papierowej lub elektronicznej odpowiednich przepisów prawa pracy (art. 291 § 3 kp).
Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej o zmianie wyżej wymienionych warunków, niezwłocznie, nie później jednak niż w dniu, w którym taka zmiana ma zastosowanie do pracownika. Nie dotyczy to przypadku, w którym zmiana warunków zatrudnienia wynika ze zmiany przepisów prawa pracy, jeżeli przepisy te zostały wskazane w informacji przekazanej pracownikowi (art. 291 § 3 kp).
Dodatkowe obowiązki pracodawców wobec kierowców dotyczą również kierowców międzynarodowych
Do pracowników realizujących zadania służbowe poza granicami kraju należy zaliczyć m.in. kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (międzynarodowy transport drogowy).
- krajowy transport drogowy to podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- międzynarodowy transport drogowy to podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej;
- przewóz drogowy to transport drogowy, a także niezarobkowy przewóz drogowy, oraz inny przewóz drogowy w rozumieniu przepisów Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85.
Kierowcy międzynarodowego transportu drogowego należą więc do grupy pracowników, którym pracodawca musi przekazać informacje wyszczególnione w art. 291 kp.
Przykład 1.
Kierowca otrzymał polecenie przewiezienia towaru z Polski do Włoch. Od dnia wyjazdu do dnia powrotu upłynie 8 dni. Okres przebywania poza granicami kraju nie przekroczy więc 4 kolejnych tygodni – a zatem pracodawca nie ma w tym przypadku obowiązku przekazania kierowcy informacji, o których mowa w art. 291 kp. Obowiązek taki będzie spoczywał na pracodawcy, gdy czas wykonywania przez kierowcę zadania służbowego poza granicami kraju trwać będzie dłużej niż 4 kolejne tygodnie.
Wprowadzenie do Kodeksu pracy rozszerzonych regulacji dotyczących obowiązków informacyjnych służy polepszeniu sytuacji pracowników poprzez zapewnienie im wiedzy o istotnych warunkach pracy, co sprzyjać powinno ich adaptacji w miejscu pracy oraz zwiększeniu przewidywalności przebiegu zatrudnienia u konkretnego pracodawcy. Potrzeba realizacji tych celów w szczególny sposób odnosi się do pracowników wykonujących część swoich zadań za granicą, w tym do kierowców międzynarodowego transportu drogowego.
