W świecie finansów istnieje wiele sposobów inwestowania. W pierwszej kolejności można je podzielić według stopnia ryzyka. Nadrzędną wydaje się być tutaj zasada, że im bardziej ktoś się naraża na stratę, tym większych zysków może się spodziewać. Skutkiem tego kreśli się wyraźna różnica między akcjami notowanej spółki a państwowymi obligacjami skarbowymi. Akcje przeznaczone są dla wytrawnych, doświadczonych inwestorów, którzy są w stanie ponieść duże ryzyko, a tym samym liczyć się ze sporą stratą - lub zyskiem. Obligacje cechuje inna natura - spokojna, równomierna i bezpieczna, ale też mniej zyskowna. To czym dokładnie charakteryzują się akcje oraz czym są obligacje przedstawiamy poniżej.
Akcje i obligacje jako papiery wartościowe
Akcje i obligacje są papierami wartościowymi, czyli prawami majątkowymi. Występują w formie dokumentu lub zapisu w informatycznym systemie na rachunku papierów wartościowych. Od papierów wartościowych należy odróżnić znaki legitymacyjne, które stanowią jedynie potwierdzenie zdarzenia prawnego lub nabycia innych praw (np. bilet komunikacji miejskiej).
Czym jest akcja?
O akcjach mówi się w kontekście spółek akcyjnych, które są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych. Stanowią przede wszystkim tzw. udziałowy instrument finansowy, który potwierdza udział w kapitale notowanej spółki oraz umożliwia partycypację w zyskach, jak również udział w czynnościach o charakterze decyzyjnym podmiotu - za sprawą walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
Raz na rok w spółkach akcyjnych zapada decyzja o tym, co należy zrobić z wypracowanym zyskiem. Najbardziej popularnym rozwiązaniem jest wypłata pieniędzy poprzez dywidendę. Jednakże dużo firm nadwyżkę stara się inwestować w celu umocnienia swojej pozycji na rynku. Wówczas udziałowcy odnoszą korzyść, uzyskując wyższą wartość jednostkową na posiadanych akcjach.
Czy tego typu papiery wartościowe mogą różnić się między sobą? Okazuje się, że tak. Akcje można podzielić na imienne oraz na okaziciela. Te pierwsze imiennie identyfikują określonego akcjonariusza (jego dane są zapisywane w rejestrze papierów wartościowych - w księdze akcyjnej). By skutecznie przenieść własność akcji, konieczne jest nie tylko ich wręczenie, ale także pisemne sporządzenie oświadczenia woli o ich zbyciu.
Z kolei w akcjach na okaziciela nie figuruje nazwa konkretnego akcjonariusza, a przeniesienie praw następuje przez zwykłe wręczenie dokumentu nabywcy. Jednakże należy zwrócić uwagę na to, że tego typu akcje nie mogą być wydane nowemu właścicielowi przed pełną wpłatą należności z tytułu ich nabycia. W przypadku gdy dojdzie do częściowego uregulowania zapłaty, akcjonariuszowi wydaje się tymczasowe imienne świadectwo.
Dalsze zróżnicowanie akcji może dotyczyć kwestii równości praw z nich wynikających. Spółka akcyjna może wyemitować tzw. akcje uprzywilejowane, zawierające w sobie uprawnienie przykładowo dwóch głosów na walnym zgromadzeniu. Z reguły ich nabywcami są założyciele przedsiębiorstwa, którzy w ten sposób chcą sprawować kontrolę nad prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą.
Kolejne uprzywilejowanie może dotyczyć wypłaty dywidendy. Posiadacze tych szczególnych akcji mogą liczyć na większy zysk przy podziale nadwyżki dochodów. Warto zwrócić uwagę na fakt, że na Giełdzie Papierów Wartościowych można kupić jedynie akcje zwykłe.
Czym są obligacje? - definicja
Obligacje są papierami wartościowymi o charakterze dłużnym, które stwierdzają fakt zaciągnięcia długu przez emitenta obligacji u ich nabywcy. Rola emitenta sprowadza się do periodycznego wypłacania posiadaczowi oprocentowania oraz w tzw. terminie wykupu - zwrotu wartości nominalnej.
W praktyce mechanizm ten dotyczy zadłużania się Skarbu Państwa u jego obywateli albo inwestorów zagranicznych. Co ciekawe, emisji obligacji może także dokonać gmina albo prywatne przedsiębiorstwo.
Oprocentowanie zależy od wiarygodności kredytowej emitenta. Ponadto jest współmierne do ponoszonego ryzyka - czyli w praktyce niskie.
Za zasadę przyjmuje się, że najbardziej zaufanymi emitentami obligacji są rządy najbardziej rozwiniętych pod względem gospodarczym państw. W drugiej kolejności bierze się pod uwagę obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa. Ich wiarygodność oraz stopień ryzyka oceniają niezależne instytucje finansowe np. Moody’s.
Nabywając obligacje, należy zwrócić uwagę na to, że występuje kilka rodzajów cen.
Na początek ustalana jest cena nominalna. To od jej wartości będą naliczane odsetki, a także wartość, po jakiej emitent wykupi je od nabywcy po upływie określonego czasu (1-5 lat i więcej).
Z kolei cena emisyjna to wartość, po jakiej można kupić obligacje. Jej cena może być niższa od ceny nominalnej. Wszystko zależy od tego, jak emitent ocenia szanse powodzenia emisji.
W momencie gdy dojdzie do sprzedaży emisji, obligacje są notowane na giełdzie. Wtedy cena nie jest już ustalana przez emitenta, a przez rynek, za sprawą relacji między popytem a podażą. Wówczas można mówić o cenie rynkowej. Jednakże nie należy jej uznawać za cenę zapłaty w momencie zakupu obligacji na giełdzie. Realna kwota transakcji musi być bowiem powiększona o odsetki (cena rozliczeniowa). Warto dodać, że wartość odsetek jest publikowana w codziennej prasie finansowej.
Obligacje różnią się tym od akcji, że nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta. Chodzi tutaj o takie prawa jak współwłasność, dywidenda czy też prawo do uczestnictwa w walnych zgromadzeniach.
