Samochód jest nieodłącznym elementem praktycznie każdej działalności gospodarczej. Stanowi podstawowy firmowy środek transportu - służy nie tylko do przewozu towarów czy materiałów, ale także do podróży służbowych. Samochód może stanowić środek trwały firmy i tym samym podlegać amortyzacji. Kiedy pojazd może być środkiem trwałym oraz jakie metody amortyzacji można w takim przypadku zastosować? Wyjaśniamy poniżej, jak amortyzować samochód.
Samochód jako środek trwały
Zarówno samochód osobowy, jak i samochód ciężarowy mogą stanowić środek trwały przedsiębiorstwa pod warunkiem, że spełniają wymogi określone w art. 22a ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do eksploatacji,
- będzie wykorzystywany przez okres dłuższy niż jeden rok,
- będzie użytkowany przez podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy bądź leasingu.
Amortyzacja samochodu osobowego
Samochód osobowy spełniający definicję środka trwałego podlega amortyzacji. Aby tego dokonać, w pierwszej kolejności należy wskazać odpowiedni numer Klasyfikacji Środków Trwałych. Dla samochodów osobowych będzie to 741.
Następnie należy wprowadzić go do ewidencji środków trwałych. W praktyce gospodarczej, chcąc zadbać o porządek w dokumentacji i księgowości firmy, warto stworzyć plan amortyzacji oraz dokument OT – przyjęcie środka trwałego do użytkowania. Co ważne, obowiązek ten dotyczy podmiotów podlegających regulacjom Ustawy o rachunkowości, jednak przedsiębiorcy prowadzący księgowość uproszczoną (KPiR, ewidencja przychodów, karta podatkowa) również mogą je stosować.
Amortyzacja samochodu osobowego o wartości do 3.500 zł
W przypadku samochodów osobowych o wartości początkowej nieprzekraczającej 3.500 zł przedsiębiorca może zastosować jedno z trzech rozwiązań:
- amortyzacja na zasadach ogólnych (liniowa metoda amortyzacji);
- jednorazowy odpis amortyzacyjny w miesiącu przyjęcia go do użytkowania lub w miesiącu kolejnym (zgodnie z art. 22f ust. 3 updof);
- nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych (wówczas podatnik ujmuje zakup samochodu bezpośrednio w kosztach).
Decyzja w tej kwestii należy do samego przedsiębiorcy i zależy od jego potrzeb w kształtowaniu swoich zobowiązań podatkowych.
Ważne! W sytuacji gdy samochód osobowy o wartości początkowej nieprzekraczającej kwoty 3.500 zł nie zostanie ujęty w ewidencji środków trwałych, podatnik wydatki związane z jego eksploatacją będzie musiał rozliczać w ramach ewidencji przebiegu pojazdów (zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 46 u.p.d.o.f.). |
Liniowa metoda amortyzacji samochodu osobowego
Liniowa metoda amortyzacji jest jednym z podstawowych sposobów amortyzacji środków trwałych, w tym także samochodów osobowych.
Dla KŚT 741 odpowiednią stawką wynikającą z wykazu jest 20% w skali roku. Stosowanie się do tych regulacji pozwoli to na pełne zamortyzowanie w ciągu 5 lat.
Podatnik ujmuje odpisy amortyzacyjne przypadające na dany rok: co miesiąc, co kwartał lub raz do roku. Decyzja w tej kwestii należy do przedsiębiorcy – podatnika.
Co ważne, odpisów amortyzacyjnych należy dokonywać do momentu zrównania sumy odpisów z wartością początkową.
Liniowa przyspieszona metoda amortyzacji samochodu osobowego
Przyspieszona liniowa metoda amortyzacji została uregulowana w art. 22i ust. 2 pkt 2 u.p.d.o.f. Odnosi się do środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie (w stosunku do warunków przeciętnych) albo wymagających szczególnej sprawności technicznej. Podatnik w tym okresie może podwyższyć podstawową stawkę wynikającą z wykazu przy zastosowaniu współczynnika nie większego niż 1,4. Czyli maksymalna stawka amortyzacyjna może wynieść 28%.
Co ważne, w razie wystąpienia bądź ustania warunków uzasadniających podwyższenie stawek te ostatnie ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany.
Indywidualna metoda amortyzacji samochodu osobowego
Indywidualna metoda amortyzacji jest jedną z pochodnych metody liniowej, którą można stosować również w przypadku samochodów osobowych (zgodnie z art. 22j u.p.d.o.f.). Aby z niej skorzystać, posiadany pojazd musi być samochodem używanym lub ulepszonym.
Porady online
Prowadzisz firmę i masz pytania?
Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy
Natomiast samochód można uznać za ulepszony, jeżeli przed jego wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych wydatki poniesione przez podatnika na jego ulepszenie (rozbudowę, przebudowę, modernizację lub rekonstrukcję) stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.
Zgodnie z art. 22j ust. 1 pkt 2 updof minimalny okres amortyzacji ulepszonych lub używanych środków transportu nie może być krótszy niż 30 miesięcy - i tym samym stawka amortyzacyjna nie może przekroczyć 40%.
Metoda degresywna amortyzacji samochodu osobowego
Degresywna metoda amortyzacji jest dość popularna wśród podatników. Została uregulowana w art. 22k ust. 1 updof oraz art.16k ust. 1 updop - jednak nie dotyczy samochodów osobowych.
Ważne! Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.f. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania. |
Amortyzacja samochodu ciężarowego
Samochód ciężarowy spełniający definicję środka trwałego podlega amortyzacji. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest wskazanie odpowiedniego numeru Klasyfikacji Środków Trwałych. Dla samochodów ciężarowych będzie to 742. Analogicznie jak w przypadku samochodu osobowego, należy ująć go w ewidencji środków trwałych, przygotować plan amortyzacji oraz dokument OT.
Samochód ciężarowy o wartości początkowej do 3.500 zł
W przypadku samochodów ciężarowych o wartości początkowej nieprzekraczającej 3.500 zł przedsiębiorca może zastosować jedno z trzech rozwiązań:
- liniowa metoda amortyzacji przy zastosowaniu stawki wynikającej z wykazu stawek amortyzacyjnych (20% w skali roku);
- jednorazowy odpis amortyzacyjny w miesiącu przyjęcia go do użytkowania lub w miesiącu kolejnym (zgodnie z art. 22f ust. 3 updof);
- ujęcie wydatku bezpośrednio w kosztach podatkowych, bez wprowadzania go do ewidencji środków trwałych (obowiązek ten dotyczy środków trwałych o wartości początkowej powyżej 3.500 zł).
Decyzja co do sposobu rozliczenia zakupu samochodu ciężarowego należy do podatnika.
Liniowa metoda amortyzacji samochodu ciężarowego
Liniowa metoda amortyzacji jest równie często stosowana w przypadku samochodów ciężarowych, jak i osobowych.
Dla samochodów zakwalifikowanych do grupy 742 KŚT stawka z wykazu wynosi 20% w skali roku. Pełne zamortyzowanie ciężarówki nastąpi w ciągu 5 lat.
Co ważne, odpisy amortyzacyjne w kosztach uzyskania przychodów przedsiębiorca może ewidencjonować w księgach: co miesiąc, co kwartał lub raz do roku, aż do momentu zrównania sumy odpisów z wartością początkową.
Liniowa przyspieszona metoda amortyzacji samochodu ciężarowego
Przyspieszona liniowa metoda amortyzacji dotyczy m.in. środków transportu, co wynika bezpośrednio z art. 22i ust. 2 pkt 2 u.p.d.o.f. Przy czym odnosi się jedynie do tych, które są używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagają szczególnej sprawności technicznej.
W okresie tym przedsiębiorca może podwyższyć podstawową stawkę wynikającą z wykazu przy zastosowaniu współczynnika nie większego niż 1,4 (20% x 1,4 = 28%).
W razie wystąpienia lub ustąpienia warunków uzasadniających podwyższenie stawek te ostatnie ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany.
Liniowa indywidualna metoda amortyzacji samochodu ciężarowego
Indywidualna metoda amortyzacji jest rodzajem metody liniowej, którą można stosować również w przypadku samochodów ciężarowych. Kwestia ta została uregulowana w art. 22j ust. 1 pkt 2 updof. Przy czym podatnik chcący z niej skorzystać musi pamiętać, że dotyczy ona jedynie samochodów używanych lub ulepszonych.
Kiedy samochód należy uznać za używany bądź ulepszony? Samochód jest uznawany za używany pod warunkiem, że przed nabyciem był użytkowany przez okres minimum 6 pełnych miesięcy. Co ważne, to na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia faktu wykorzystywania pojazdu przed zakupem. W ocenie przepisów podatkowych samochód należy uznać za ulepszony, jeżeli przed jego wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie (rozbudowa, przebudowa, modernizacja lub rekonstrukcja) stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.
Zgodnie z wyżej wspomnianymi regulacjami minimalny okres amortyzacji ulepszonych lub używanych samochodów ciężarowych nie może być krótszy niż 30 miesięcy - i tym samym stawka amortyzacyjna nie może przekroczyć 40% w skali roku.
Degresywna metoda amortyzacji samochodu ciężarowego
Amortyzacja przy zastosowaniu metody degresywnej została uregulowana w art. 22k ust. 1 u.p.d.o.f. i, co najważniejsze, można przy jej zastosowaniu amortyzować samochody ciężarowe.
Jest to tzw. metoda malejących odpisów amortyzacyjnych, obejmująca wszystkie środki transportu, poza samochodami osobowymi. W pierwszym roku podatkowym ich używania przedsiębiorca stosuje stawki wynikające z wykazu, podwyższone o współczynnik nie wyższy niż 2,0. W następnych latach podatkowych odpisów amortyzacyjnych można dokonać od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat używania. Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, podatnicy dokonują dalszych odpisów amortyzacyjnych zgodnie z metodą liniową.
Jednorazowa amortyzacja samochodu ciężarowego
Samochody ciężarowe można amortyzować jednorazowo w ramach pomocy de minimis. Kwestia ta została uregulowana w art. 22k ust. 7-13 updof.
Z amortyzacji jednorazowej mogą skorzystać podatnicy podatku dochodowego, którzy w danym roku rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej. Mogą oni dokonać odpisów amortyzacyjnych do wysokości limitu jednorazowej amortyzacji, wynoszącego 50 000 EUR (w 2014 roku - 211 000 PLN).
Z jednorazowej amortyzacji może skorzystać również mały podatnik. Mianem tym określa się przedsiębiorcę, którego przychody ze sprzedaży brutto nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym równowartości w złotych 1 200 000 EUR (w 2014 roku - 5 068 000 PLN).
Podatnicy powinni pamiętać, że w ciągu 3 lat łączna kwota pomocy de minimis nie może przekroczyć 200.000 euro. W przypadku firm transportowych kwota ta nie może być wyższa niż 100.000 euro.
Jednorazowy odpis amortyzacyjny należy ująć w kosztach podatkowych w miesiącu przyjęcia samochodu ciężarowego do użytkowania lub w miesiącu kolejnym.
