W kwestii wykorzystywania samochodu osobowego w prowadzonej działalności gospodarczej podatnicy mogą zadeklarować, czy pojazd będzie wykorzystywany wyłącznie do celów służbowych, czy też również do celów prywatnych. Decyzja podjęta przez przedsiębiorcę rodzi określone skutki podatkowe, ponieważ wpływa na wysokość odliczenia podatku naliczonego z tytułu wszelkich wydatków ponoszonych na samochód osobowy. Warto zastanowić się, czy wybór dokonany przez podatnika wpływa na możliwość oraz wysokość dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego, jakim jest pojazd firmowy. Jak zatem wygląda amortyzacja samochodu wykorzystywanego w sposób mieszany?
Odliczenie podatku naliczonego w VAT
Generalną zasadą w podatku od towarów i usług jest możliwość odliczenia podatku naliczonego z tytułu zakupów towarów i usług wykorzystywanych do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Ustawa VAT przewiduje jednak pewne ograniczenie w prawie do odliczenia podatku naliczonego co do wydatków na samochód osobowy. Otóż, jeżeli podatnik chce dokonywać odliczenia 100% podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodu, paliw silnikowych, usług naprawy lub konserwacji oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów, musi przyjąć, że samochód będzie wykorzystywany wyłącznie do celów służbowych. Powoduje to konieczność założenia i prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu oraz złożenia w urzędzie skarbowym odpowiednich dokumentów (VAT-26).
Jeżeli natomiast podatnik będzie wykorzystywał samochód osobowy zarówno do celów prywatnych, jak i do prowadzenia firmy, nie musi on prowadzić żadnej dodatkowej dokumentacji, jednakże może odliczyć jedynie kwotę w wysokości 50% podatku naliczonego z tytułu wydatków na samochód osobowy.
Przykład 1.
Podatnik postanowił wykorzystywać samochód osobowy wyłącznie do celów firmowych. W konsekwencji złożył w urzędzie skarbowym druk VAT-26 oraz prowadzi ewidencję przebiegu pojazdu. W czerwcu wydatki na samochód wyniosły 1000 zł netto, VAT 230 zł. Podatnik może zatem odliczyć podatek naliczony w wysokości 230 zł.
Przykład 2.
Podatnik w toku prowadzonej działalności gospodarczej używa samochodu osobowego do celów prywatnych oraz służy mu on do rozwożenia towarów do magazynów. Nie prowadzi ewidencji pojazdów dla celów VAT. W czerwcu wydatki na samochód wyniosły 1000 zł netto, VAT 230 zł. Podatnik może zatem odliczyć podatek naliczony w wysokości 115 zł.
Amortyzacja samochodu osobowego
W myśl reguły ogólnej wyrażonej w ustawach o podatkach dochodowych, amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania środki transportu o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.
Ustawy oprócz zasad i metod dokonywania odpisów amortyzacyjnych przewidują również katalog sytuacji, których wystąpienie sprawia, że nie jest możliwe dokonywanie odpisów. W świetle przepisów amortyzacji nie podlegają składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane. Jak zatem widać, w przepisach brak jest wyłączenia możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych z uwagi na dokonywanie 50% odliczenia podatku naliczonego. Warto także zaznaczyć, że ustawy o podatku dochodowym nie uzależniają dokonywania odpisów amortyzacyjnych od faktu wykorzystywania samochodu osobowego wyłącznie do działalności gospodarczej.
W konsekwencji, jeżeli samochód osobowy spełnia definicję środka trwałego, podatnik ma prawo wprowadzić go do ewidencji środków trwałych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych niezależnie od tego, w jakiej części (100% czy 50%) odliczył VAT przy zakupie tego samochodu.
Przykład 3.
Podatnik nabył samochód, który ma zamiar wykorzystywać w prowadzonej działalności gospodarczej oraz do celów prywatnych. W związku z tym odlicza jedynie 50% podatku naliczonego VAT z tytułu wszelkich wydatków, jakie poniósł na ten pojazd. Nie zmienia to jednak prawa podatnika do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od samochodu w pełnej wysokości.
Podobnie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1470/07: (...) wykładnia przepisów nie daje podstaw do przyjęcia, że z uprawnienia do dokonywania odpisów nie mogą korzystać podatnicy wykorzystujący środki trwałe poza potrzebami związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą również do innych celów. Brak możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dotyczy wyłącznie podatników niewykorzystujących w ogóle tych środków na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zasadniczym warunkiem dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest faktyczne wykorzystywanie środka trwałego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Czy amortyzacja samochodu jest ograniczona limitem?
Podatnicy, którzy dokonują odpisów amortyzacyjnych od samochodów osobowych, muszą jednak pamiętać, że wysokość tego odpisu jest limitowana do pewnej wysokości określonej w ustawie. Mianowicie do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z dnia przekazania samochodu do używania.
