Podczas wykonywania przelewu internetowego wymagane jest podanie określonych informacji oraz dokładne ich sprawdzenie. Jednak nawet najbardziej uważnemu użytkownikowi może zdarzyć się pomyłka, która do tej pory mogła sporo kosztować. Co zrobić, kiedy zdarzy się nam wysłać błędny przelew? Jak możemy odzyskać utracone środki? Podpowiadamy poniżej.
Prawidłowy przelew – jakie informacje należy podać?
Przelew internetowy jest jedną z najpopularniejszych metod płatności. Każdy bank na swojej stronie internetowej oraz za pośrednictwem aplikacji mobilnych umożliwia wykonywanie przelewów z rachunku posiadacza na inny rachunek bankowy zarówno polski, jak i zagraniczny. Aby prawidłowo wykonać przelew bankowy, konieczne jest wskazanie takich danych jak:
imię i nazwisko posiadacza rachunku, na który przesyłane są środki (w przypadku przelewu na rachunek przedsiębiorcy konieczne jest wskazanie jego nazwy);
pełny numer rachunku bankowego odbiorcy przelewu;
adres odbiorcy przelewu (ta informacja jest nieobowiązkowa – przelew zostanie wykonany nawet w przypadku jej braku);
typ przelewu (zazwyczaj określa on, jak szybko transakcja ma zostać wykonana i przekazana na rachunek odbiorcy);
tytuł przelewu (ta informacja również jest opcjonalna);
kwota przelewu.
Zazwyczaj bank będzie wymagał potwierdzenia wykonania przelewu, na przykład za pomocą kodu autoryzacyjnego z karty kodów dostarczonej posiadaczowi rachunku lub za pomocą kodu autoryzacyjnego przesłanego na wskazany przez posiadacza rachunku numer telefonu. Zdarza się również, że system, aby potwierdzić poprawność wprowadzonych danych, poprosi o powtórzenie określonych cyfr numeru rachunku odbiorcy przelewu.
Obecnie część banków wprowadza również inne rozwiązania, umożliwiające wykonanie przelewu internetowego. Należą do nich m.in. możliwość wykonania przelewu za pomocą numeru komórkowego odbiorcy lub jego danych na portalu społecznościowym Facebook.
Unikatowy numer rachunku – czy zawsze zapobiega pomyłce?
Mimo zabezpieczeń oferowanych przez banki, przelewane środki wskutek pomyłki mogą trafić na rachunek nieznanej nam osoby. Należy pamiętać, że dla poprawności przelewu kluczowe znaczenie ma numer rachunku i to w jego treści mogą pojawić się błędy. System banku powinien wykryć, że dane zostały wprowadzone niepoprawnie – numer rachunku składa się z 26 cyfr i jest przypisany do jednego, konkretnego rachunku bankowego. Dwie cyfry rachunku stanowią tzw. numery kontrolne, które zostają wygenerowane na podstawie pozostałych cyfr w rachunku. Pomyłka w jednej z cyfr sprawi, że cały numer rachunku będzie nieprawidłowy i przelew nie zostanie wykonany.
Może się jednak zdarzyć, że popełniona przez nas pomyłka okaże na tyle niefortunna, że przypadkowa kombinacja cyfr będzie odpowiadała istniejącemu rachunkowi bankowemu. W takim przypadku przelew zostanie zrealizowany, a kwota trafi na rachunek nieuprawnionej osoby.
Błędny przelew – jak można odzyskać utracone środki?
Podstawowym roszczeniem, jakie przysługuje nieuważnemu posiadaczowi rachunku bankowego, jest dochodzenie zwrotu nieprawidłowo przekazanych środków od osoby, która w rezultacie pomyłki środki te otrzymała. Zazwyczaj sprawy tego rodzaju kończą się polubownie i środki zostają zwrócone bez większych problemów. Jeśli jednak tak się nie stanie, osoba chcąca odzyskać swoje pieniądze będzie musiała skorzystać ze środków przewidzianych przez przepisy Kodeksu cywilnego (kc). Instytucją, która znajdzie zastosowanie w takim przypadku, jest bezpodstawne wzbogacenie, a ściślej jeden z jej rodzajów – tzw. świadczenie nienależne.
"Art. 405. Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Art. 410.
§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia."
Z bezpodstawnym wzbogaceniem mamy do czynienia w przypadku, w którym osoba uzyskuje korzyść majątkową bez podstawy prawnej. Świadczenie jest nienależne wówczas, gdy osoba, która spełniła zobowiązanie (np. posiadacz rachunku bankowego), nie była do niego zobowiązana (w przypadku przelewu bankowego, gdy nie istniała żadna podstawa, w wykonaniu której przelew został wykonany, a dyspozycja przelewu była rezultatem pomyłki).
Z przepisów tych wynika jednoznacznie, iż osoba, która uzyskała środki wskutek błędnego przelewu, jest zobowiązana do ich zwrotu na rzecz osoby, która przelew wykonała. Obowiązek zwrotu będzie istniał nawet wtedy, kiedy odbiorca przelewu wyda otrzymane środki (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 maja 2017 roku, wydany w sprawie o sygn. I ACa 393/16, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1998 roku, wydany w sprawie o sygn. I CKN 918/97).
Pierwszym krokiem do dochodzenia zwrotu środków będzie skierowanie wezwania do zapłaty. Jest to ważne, ponieważ od daty zwrotu wskazanej w treści wezwania, rozpoczyna się naliczanie odsetek za opóźnienie w płatności. Jeśli wezwanie nie przyniesie spodziewanego efektu, konieczne będzie wystąpienie z pozwem na drodze postępowania sądowego. Problemem, z jakim może zmierzyć się nieuważny posiadacz rachunku bankowego, jest tożsamość odbiorcy przelewu. Czasem wystarczające było zwrócenie się do banku z prośbą o udzielenie takiej informacji, jednak często zasłaniały się one tajemnicą bankową i odmawiały wskazania danych posiadacza rachunku, do którego wysłany został błędny przelew. Pomocne w takich sytuacjach mogło być również skorzystanie z pomocy Policji, która mogła wszcząć postępowanie w celu ustalenia, czy nie doszło do przywłaszczenia środków.
Nowa ustawa – jak chroni klientów banku?
27 kwietnia 2018 roku Prezydent RP podpisał ustawę o zmianie ustawy o usługach płatniczych. Zgodnie z przepisami tej ustawy odzyskanie pieniędzy z błędnie wykonanego przelewu powinno być znacznie łatwiejsze. Celem ustawy jest uproszczenie i przyspieszenie procedur związanych ze zwrotem nieprawidłowych środków i zobligowanie banków do udzielania pomocy klientom w takich sytuacjach. Ustawa wprost zobowiązuje banki do podjęcia działań w celu odzyskania kwot transakcji wykonanych nieprawidłowo.
1. Klient zgłasza w swoim banku (lub w SKOK), iż przelew został błędnie wykonany.
2. W ciągu 3 dni od daty dokonania zgłoszenia bank zawiadamia odbiorcę przelewu o błędzie w transakcji (jeśli ten sam bank prowadzi rachunek odbiorcy) albo zwraca się do banku odbiorcy z żądaniem podjęcia działań celem odzyskania środków.
3. Odbiorca przelewu w ciągu miesiąca powinien wykonać przelew zwrotny, za który bank nie może pobrać żadnej opłaty.
4. Jeśli powyżej opisane działania w ciągu miesiąca nie przyniosły spodziewanego rezultatu, bank w terminie 3 dni udostępnia swojemu klientowi dane odbiorcy błędnego przelewu (imię, nazwisko oraz adres).
Po otrzymaniu danych odbiorcy przelewu klient może wystąpić na drogę sądową celem odzyskania środków z wykorzystaniem procedury opisanej powyżej, dotyczącej instytucji bezpodstawnego wzbogacenia.
Błędny przelew na własny rachunek – co robić w takiej sytuacji?
Pomyłka w przelewie pomiędzy własnymi rachunkami będzie oczywiście mniej dotkliwa, ponieważ niewłaściwie przelane środki nadal znajdują się w dyspozycji ich właściciela. Taki błąd może jednak odrobinę kosztować, zwłaszcza w przypadku, gdy błędny przelew trafia na rachunek prowadzony w obcej walucie. W takiej sytuacji posiadacz rachunku zostanie obciążony prowizją za przewalutowanie, która zostanie naliczona raz jeszcze w przypadku przelewu zwrotnego na rachunek złotówkowy. Ratunkiem może okazać się złożenie reklamacji – jeśli bank się do niej przychyli, może nie obciążyć klienta kolejną prowizją.
Karta kredytowa i opcja chargeback – kiedy są przydatne?
W kontekście przywołanych powyżej informacji warto wspomnieć o opcji chargeback, czyli obciążeniu zwrotnym. To oferta dla osób korzystających z kart kredytowych, debetowych i płatniczych Visa i MasterCard, która znajduje zastosowanie w przypadku, gdy konieczna jest reklamacja dokonanej płatności. Chargeback działa w szeregu przypadków – zarówno wówczas, gdy bankomat nie wyda gotówki pomimo zarejestrowania dyspozycji wypłaty, jak i wtedy, gdy zachodzi podejrzenie oszustwa (np. osoba trzecia pobierze środki z rachunku lub dokona zakupów internetowych z wykorzystaniem rachunku).
Procedura ta może znaleźć zastosowanie również w przypadku transakcji dokonanych za pomocą utraconej karty. Reklamację należy skierować do wydawcy karty, czyli do banku. Do składanej reklamacji dobrze jest załączyć dokumenty potwierdzające błędy w transakcji. Po otrzymaniu reklamacji bank kontaktuje się z centrum rozliczeniowym, które obsługiwało daną transakcję, a centrum rozliczeniowe musi skontaktować się ze sprzedawcą usługi (jeśli ma to zastosowanie w sprawie). Sprzedawca ma prawo do zaprezentowania własnego stanowiska. Po tej czynności bank informuje klienta o uznaniu lub odrzuceniu reklamacji. Czas na złożenie reklamacji jest ograniczony i zależy od powodu żądania zwrotu. Z pewnością jest to opcja, o której posiadacze kart płatniczych powinni zawsze pamiętać.
