Przedsiębiorca spełniający określone warunki ma prawo korzystać ze świadczeń finansowanych przez ZUS w okresie np. choroby czy macierzyństwa. Natomiast w wielu przypadkach osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mają wątpliwości co do postępowania w kwestiach zasiłkowych. Szczegółowe zasady dotyczące prawa do zasiłków z ZUS-u zostały opisane w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Czy choroba przedsiębiorcy po macierzyńskim nie wyklucza możliwości pobierania zasiłku za kolejny okres niezdolności do pracy dla takiej osoby? Wyjaśniamy w artykule!
Składki ZUS przedsiębiorcy a prawo do zasiłków
Każda osoba prowadząca własną działalność gospodarczą objęta jest obowiązkiem ubezpieczeniowym z ZUS-u. W zależności od tego, na jakim jest ona etapie prowadzenia działalności oraz czy spełnia odpowiednie warunki, ma prawo – bądź nie – do korzystania z ulg składkowych oferowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Co do zasady przedsiębiorcy zobowiązani są do opłacania składek na:
- ubezpieczenia społeczne:
- emerytalne;
- rentowe;
- chorobowe (dobrowolne);
- wypadkowe;
- ubezpieczenie zdrowotne;
- Fundusz Pracy.
Jednakże przedsiębiorcy korzystający z ulg opłacają powyższe składki w różnych wysokościach – bądź wcale.
Ulga na start
Ulga na start to prawo do opłacania przez przedsiębiorcę tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności. Taki przedsiębiorca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, przez co w okresie obowiązywania ulgi nie ma prawa do świadczeń z ZUS-u.
Preferencyjny ZUS
W okresie obowiązywania 2-letniej ulgi dla nowych firm przedsiębiorcy opłacają zarówno składki na ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne, ale dokonują tego w obniżonym wymiarze. W tym przypadku przedsiębiorca nie opłaca składek na Fundusz Pracy.
W związku z powyższym, jeżeli przedsiębiorca dokona zgłoszenia w ZUS-ie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, wówczas w okresie preferencyjnych składek może mieć prawo do zasiłków z ZUS-u za okres niezdolności do pracy.
Mały ZUS Plus
Mały ZUS Plus jest stosunkowo nową ulgą, która gwarantuje przedsiębiorcom możliwość opłacania składek ZUS w wysokości uzależnionej od kwoty przychodu, jaki uzyskali oni w poprzednim roku kalendarzowym. W tym przypadku przedsiębiorcy opłacają zarówno składki na ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne, ale dokonują tego w pomniejszonym wymiarze. Fundusz Pracy opłaca się, gdy składki ustalane są począwszy od kwot, które w jednym miesiącu stanowią łącznie co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia.
Przedsiębiorca przypisany do ulgi składki od dochodu ma prawo zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, co z czasem skutkować będzie prawem do świadczeń z ZUS-u za czas niezdolności do prowadzenia działalności.
Duży ZUS
Przedsiębiorca niemający prawa do żadnej z powyższych ulg powinien opłacać „duży ZUS”. Są to składki w standardowej wysokości – zarówno za ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne oraz FP. W tym przypadku przedsiębiorca ma prawo zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe i okres wyczekiwania
Tylko przedsiębiorca, który zgłosi się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, będzie miał prawo do świadczeń z ZUS-u w razie niezdolności do prowadzenia firmy. Standardowo prawo to przysługuje przedsiębiorcy po 90 dniach od zgłoszenia przy założeniu, że terminowo opłaca on zobowiązania wobec ZUS-u. Okres ten nazywany jest „okresem wyczekiwania”.
- zasiłku macierzyńskiego;
- zasiłku opiekuńczego;
- zasiłku chorobowego, w przypadku gdy niezdolność powstałą wskutek wypadku w pracy lub w drodze do/ z pracy.
Więcej na temat okresu wyczekiwania w kontekście dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przeczytasz w artykule: Okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego
Zasiłki dla przedsiębiorców zawsze wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Macierzyński przedsiębiorcy
Formalnie przepisy prawa nie gwarantują przedsiębiorcom urlopu macierzyńskiego, jednak jeżeli opłacają oni ubezpieczenie chorobowe, mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres niezdolności do pracy powstały w wyniku urodzenia dziecka. Okres, przez jaki przysługuje to świadczenie, jest taki sam jak dla osób zatrudnionych na umowę o pracę.
W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne, w tym na ubezpieczenie chorobowe. Pozostaje natomiast objęty obowiązkiem ubezpieczeniowym zdrowotnym. W związku z powyższym przedsiębiorca objęty ubezpieczeniem chorobowym powinien po urodzeniu dziecka dokonać przerejestrowania w ZUS-ie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.
Po ustaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego, jeżeli w planie jest dalsze prowadzenie działalności – przedsiębiorca powinien się wyrejestrować z ubezpieczenia zdrowotnego i ponownie dokonać zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego (na tym etapie może on również dokonać ponownego zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).
Choroba przedsiębiorcy po macierzyńskim
Czy choroba przedsiębiorcy po macierzyńskim jest podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego? Odpowiedź nie jest jednoznaczna.
Przedsiębiorca, któremu przysługiwało prawo do zasiłku macierzyńskiego, w dniu porodu dziecka był na ten dzień objęty ubezpieczeniem chorobowym. Mimo zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w okresie pobierania świadczeń związanych z rodzicielstwem samozatrudniony bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim nabędzie prawa do zasiłku chorobowego. Prawo to zostanie zachowane, pod warunkiem że przedsiębiorca po macierzyńskim zgłosi się ponownie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Choroba przedsiębiorcy po macierzyńskim – podsumowanie
Przedsiębiorca zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ma prawo do świadczeń z ZUS-u po przejściu przez 90-dniowy okres wyczekiwania. Wyjątkiem od tej zasady jest m.in. przypadek, w którym przedsiębiorca urodzi dziecko – wtedy nie obowiązuje okres wyczekiwania. Po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez przedsiębiorcę musi on dokonać przerejestrowania w ZUS-ie. W przypadku gdy będzie miała miejsce choroba przedsiębiorcy po macierzyńskim, wówczas samozatrudniony uzyska od razu prawo do zasiłku z ZUS-u, przy założeniu, że dokona zgłoszenia do chorobowego po zakończonym okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego.
