Jednym z podstawowych obowiązków osób prowadzących działalność jest odprowadzanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek za siebie i za zatrudnianych pracowników. Próba uniknięcia tego zobowiązania może wiązać się z przykrymi skutkami. Zobacz jakie konsekwencje rodzi nieopłacenie składek ZUS!
Jakie składki musi opłacać przedsiębiorca?
Osoba prowadząca działalność gospodarczą najczęściej zobowiązana jest opłacać składki na:
- ubezpieczenie społeczne, czyli emerytalne, rentowe, wypadkowe (obowiązkowo) oraz chorobowe (dobrowolnie),
- ubezpieczenie zdrowotne (obowiązkowo).
Są to jednak zasady ogólne, od których istnieją liczne wyjątki, jak zbiegi tytułu ubezpieczeń (czyli np. prowadzenie działalności i praca na etacie), kiedy to osoba prowadząca własną firmę nie musi opłacać wszystkich wymienionych wyżej składek.
Dodatkowo, jeżeli przedsiębiorca w swojej firmie zatrudnia pracowników, staje się odpowiedzialny za odprowadzanie należności do ZUS-u również za każdego z nich. Dotyczy to składek na:
- ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe),
- ubezpieczenie zdrowotne,
- Fundusz Pracy,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Tu również istnieje szereg wyjątków, jak np. zatrudnianie osób na podstawie umowy o dzieło czy też umowy zlecenia, kiedy to pracodawca może nie mieć obowiązku zgłaszania pracownika do wszystkich tytułów ubezpieczeń.
Do kiedy opłaca się składki ZUS?
Zarówno ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne przedsiębiorca ma obowiązek opłacać do 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Natomiast właścicielom firm, którzy zatrudniają pracowników, termin zapłaty upływa 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Są to terminy odgórne, o których nikt nie będzie przedsiębiorcy przypominał - to po jego stronie leży obowiązek ich dotrzymania.
Nieopłacenie składek ZUS - konsekwencje
Przedsiębiorca, który spóźni się z zapłatą składek lub nie dopełni tego obowiązku w ogóle, musi liczyć się z określonymi konsekwencjami. Przede wszystkim ZUS od zaległości naliczy odsetki. Ich wysokość będzie zależała od długości okresu, jaki minie od wymagalnego terminu płatności do dnia dokonania zaległej zapłaty.
Odsetki to jednak nie jedyna kara, jaka spotka przedsiębiorcę, który miga się od płacenia składek ZUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma bowiem prawo nałożyć na właściciela firmy dodatkową opłatę w wysokości maksymalnie 100% nieopłaconych składek. Oznacza to, że w przypadku nieterminowych wpłat może dojść nawet do podwojenia wartości składki. Co więcej, długotrwałe niepłacenie składek może spowodować nawet powstanie egzekucji należności na drodze sądowej.
W takim wypadku przedsiębiorca będzie zobowiązany do zapłaty:
- zaległych składek,
- odsetek za zwłokę,
- wszelkich kosztów egzekucyjnych,
- kosztów upomnienia,
- dodatkowych opłat.
W sytuacji, kiedy właściciel zalega z opłatą z tytułu należności za składki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo do wystąpienia o przymusowy wpis do hipoteki w księdze wieczystej nieruchomości należącej do przedsiębiorcy, a w przypadku braku księgi ma możliwość wystąpienia o jej założenie. Jest to jednak prawo, a nie obowiązek zakładu ubezpieczeń, ostateczna decyzja o postępowaniu należy zatem do ZUS.
Brak zapłaty składek to brak chorobowego
Przedsiębiorca, który zdecydował się na opłacanie składki na ubezpieczenie chorobowe i nie dopełnia tego obowiązku, musi liczyć się z tym, że ubezpieczenie to ustaje od pierwszego dnia miesiąca, za który nie uregulowano należności.
Zapłata zaległej składki w przypadku, gdy odsetki nie przekroczyły wysokości 6,60 zł, powoduje automatyczne odblokowanie ubezpieczenia. Jednak jeżeli odsetki od zaległości są wyższe, nawet opłata składki wraz z odsetkami nie gwarantuje automatycznego ponownego podlegania ubezpieczeniom. W takim przypadku należy bowiem wystąpić dodatkowo z wnioskiem do ZUS o przywrócenie tytułu ubezpieczeń lub dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń (ZUS ZWUA), a następnie ponownej rejestracji (ZUS ZUA). Wówczas przedsiębiorca będzie miał pewność, że po opłaceniu kolejnych składek podlega ubezpieczeniom.
Czy można uniknąć kary za nieopłacenie składek ZUS?
W sytuacji, kiedy przedsiębiorca z uzasadnionej przyczyny nie może opłacić składek ZUS na czas, ma prawo złożyć do zakładu ubezpieczeń wniosek o odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenie należności na raty. W takim wypadku należy jednak spełnić dodatkowe warunki - m.in. bez względu na trudną sytuację, składki na ubezpieczenie emerytalne i zdrowotne za zatrudnionych pracowników oraz innych ubezpieczonych niebędących płatnikami składek na własne ubezpieczenia muszą zostać opłacone. W sytuacji, gdy wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do opłacania odsetek za opłacenie składek w późniejszym ściśle określonym przez ZUS terminie.
W tym miejscu warto zaznaczyć, iż przedawnienie należności z tytułu składek na ubezpieczenia następuje z upływem 5 lat od od dnia, w którym stały się wymagalne, czyli od ustawowego terminu płatności.
