Niniejsze opracowanie będzie obejmować częściowe cofnięcie pozwu – w sytuacji, gdy dłużnik ureguluje częściowo swoje zobowiązanie albo wystąpią inne zdarzenia, które spowodują zmniejszenie jego zaległości. W jaki sposób osoba domagająca się zapłaty na drodze sądowej powinna poinformować sąd o tym, że uzyskała już część swojego roszczenia? Co zaś w sytuacji, gdy świadczenie zostanie egzekwowane przez organy – komornika? Kiedy wówczas należy poinformować o tym, że dłużnik, z pominięciem komornika, przekaże środki? Co, gdy zaniecha takiej informacji? Na te i inne pytania odpowiedź zostanie udzielona w dalszej części artykułu.
Częściowe cofnięcie pozwu a przepisy prawa
Kwestia cofnięcia powództwa jest uregulowana w art. 203 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z przepisami pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku.
Jeżeli zatem sąd nie wyznaczy rozprawy, to można cofać powództwo w całości lub w części, a strona pozwana nie ma na to żadnego wpływu.
Przykład 1.
Pan Mateusz pożyczył panu Witoldowi 9000 zł. Ustalono termin zwrotu pożyczki, ale pan Witold nie regulował zobowiązania. Skłoniło to pana Mateusza do powierzenia sprawy prawnikowi, który wysłał panu Witoldowi przedsądowe wezwanie do zapłaty. Po tym wezwaniu pan Witold zaczął spłacać pożyczkę, jednak w niewielkich kwotach i nieregularnie – po 50 zł. Do zwrotu pozostało 8500 zł i wówczas skierowano pozew o zapłatę. Jeszcze przed wydaniem nakazu zapłaty pan Witold zapłacił 200 zł, w 3 przelewach. Poinformował o tym sąd, co sprawiło umorzenie postępowania w tej części i wydanie nakazu na kwotę 8300 zł.
Jeżeli sąd wyznaczy rozprawę np. na 30 grudnia 2023 roku, każda wpłata od dłużnika do tego dnia może być swobodnie uwzględniona i pomniejszona od żądanej kwoty, a pozwany nie musi w tym celu wskazywać, czy się na to zgadza.
Jeżeli zaś cofnięcie jest połączone ze zrzeczeniem się roszczenia – czyli nie w sytuacji, gdy żądający rezygnuje z części roszczenia, bo np. chce dać dłużnikowi szansę na spłatę dobrowolną, a wówczas gdy uiścił on żądaną kwotę lub z innych powodów nie będzie już jej żądał, aż do wydania wyroku może cofnąć pozew w całości lub w części.
Cofnięcie pozwu w całości nie wywołuje żadnych skutków, natomiast cofnięcie go w części dotyczy tej cofniętej części.
Częściowe cofnięcie pozwu a koszty dla strony pozwanej
Zgodnie z przepisami prawa pozwany może żądać, aby powód zwrócił mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego. Po tym, jak pozwany zostanie poinformowany przez sąd o cofnięciu pozwu w całości lub części, pozwany ma 2 tygodnie na to, aby złożyć wniosek o przyznanie na jego rzecz kosztów postępowania cywilnego.
Jeśli skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody.
Przykład 2.
Pan Wojciech został pozwany przez panią Sylwię o zapłatę. W sprawie odbyły się dwa terminy rozpraw, wyznaczono trzeci. Pomiędzy tymi rozprawami pan Wojciech zapłacił część roszczenia, gdyż uzyskał środki od swojego kontrahenta. Pani Sylwia cofnęła częściowo powództwo, o czym sąd zawiadomił pana Wojciecha z zapytaniem, czy się na to zgadza. Mężczyzna przeoczył 2-tygodniowy termin, co skutkowało tym, że nie wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, a równocześnie przyjęto, zgodnie z przepisami, że wyraził zgodę na cofnięcie pozwu.
Czy sąd może nie uwzględnić cofnięcia powództwa?
Zgodnie z art. 203 § 4 kpc sąd może uznać cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia (cofnięcie częściowe) za niedopuszczalne wówczas, gdy okoliczności sprawy wskazują, że te wskazane czynności:
- są sprzeczne z prawem,
- są sprzeczne zasadami współżycia społecznego,
- zmierzają do obejścia prawa.
Nie zawsze zatem sąd może uwzględnić powództwo. Gdyby np. powód cofnął powództwo dlatego, że pozwany zrekompensował mu brak zapłaty narkotykami, byłoby to sprzeczne z prawem oraz zasadami współżycia społecznego i nie można by zaakceptować takiego rozliczenia, które wszak stanowi czyn zabroniony pod groźbą kary.
Jak sformułować pismo procesowe?
Jak wskazano powyżej, powód ma możliwość cofnięcia roszczenia, ale jest obowiązany poinformować o tym sąd i stronę przeciwną.
W takim piśmie należy wskazać, w stosunku do jakiego żądania cofa się pozew, jak również co jest przyczyną takiej decyzji procesowej.
Dla porządku warto też wskazać, w jakiej części powództwo jest podtrzymywane, aby sąd nie miał wątpliwości, czego dokładnie oczekuje strona po zmodyfikowaniu swojego stanowiska.
Warto również dołączyć dowody, jeżeli takie są, na poparcie stanowiska.
Przykład 3.
Działając w imieniu własnym, wskazuję, że cofam powództwo w zakresie żądania zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 400 zł. Podtrzymuję zaś żądanie zasądzenia kwoty 3600 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 400 zł od 1 stycznia do 15 października 2023 roku oraz zasądzenia kosztów postępowania. Częściowe cofnięcie pozwu uzasadniam faktem, że 16 października 2023 roku od pozwanego otrzymałem 400 zł, przelewem na rachunek bankowy, a potwierdzenie przelewu przedstawiam w załączniku.
Ten przykład obrazuje sytuację, gdy osoba domagała się zasądzenia kwoty 4000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty. Pozwany 16 października 2023 roku zapłacił na jego rzecz 400 zł, czym częściowo uregulował swoje zobowiązanie.
Wobec tego nadal jest winny 3600 zł, ale również odsetki ustawowe za opóźnienie od tej uiszczonej kwoty – czyli od kwoty uiszczonych 400 zł od 1 stycznia 2023 roku, czyli daty początkowej, do 15 października 2023 roku – przedednia wpłacenia tej sumy.
Postępowanie egzekucyjne
Ostatnią kwestią, która zostanie poruszona, będzie postępowanie egzekucyjne – w sytuacji prawomocnego orzeczenia przez sąd zapłaty powód może udać się do komornika celem wszczęcia egzekucji w sprawie.
Jeżeli wyrok opiewa na kwotę 10 000 zł, ale dłużnik wpłaci dobrowolnie np. 2000 zł, to należy we wniosku egzekucyjnym uwzględnić tę kwestię.
Wówczas komornik będzie miał do wyegzekwowania 8000 zł, a nie 10 000 zł.
Także w sytuacji, gdy już w toku postępowania egzekucyjnego dłużnik wpłaci jakieś kwoty wierzycielowi, ten ma obowiązek informowania o tym komornika, mimo że co do zasady po wszczęciu egzekucji to do komornika dłużnik powinien wpłacać pieniądze na poczet zaległości, a nie bezpośrednio wierzycielowi.
Zaniechanie przekazania komornikowi informacji o wpłatach otrzymywanych przez dłużnika, nieograniczanie egzekucji w zakresie zaspokojonego roszczenia czy jego części naraża wierzyciela na wytoczenie wobec niego przez dłużnika powództwa przeciwegzekucyjnego.
To zaś łączy się ze zwrotem kosztów postępowania na rzecz dłużnika, dlatego zawsze trzeba zadbać o to, aby sąd czy komornik byli na bieżąco informowani o ewentualnym uregulowaniu zobowiązania przez dłużnika, choćby były to niewielkie kwoty.
Częściowe cofnięcie pozwu - podsumowanie
Częściowe cofnięcie powództwa jest dopuszczalne, jeżeli nie jest sprzeczne z przepisami prawa, zasadami współżycia społecznego albo gdy nie zmierza do obejścia przepisów prawa. Strona powodowa może cofnąć powództwo bez zgody pozwanego aż do czasu rozpoczęcia rozprawy, a gdy równocześnie chce zrzec się roszczenia – do wydania wyroku. Wówczas niezbędna jest zgoda pozwanego.
Otrzymywanie, choćby częściowego, zaspokojenia roszczenia od dłużnika powinno być uzewnętrznione i wskazane sądowi lub komornikowi, zależnie od etapu postępowania.
W piśmie procesowym należy jasno wskazać, co jest cofane, a co podtrzymywane, aby sąd nie miał wątpliwości, o co konkretnie chodzi stronie powodowej.
Warto dodać odpowiednie dowody, które wskażą, dlaczego pozew jest cofany w części.
