Przelew dla syna może rodzić określone w przepisach konsekwencje podatkowe. Czy zawsze taki przelew będzie kwalifikowany jako darowizna? Czy zawsze będzie to darowizna objęta zwolnieniem podatkowym? Sprawdź w poniższym artykule.
Darowizna – czym jest?
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
- gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami Kodeksu cywilnego;
- gdy ktoś zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.
Przelew dla syna a zwolnienie podatkowe dla darowizn
Zwalnia się od podatku:
- w drodze darowizny pieniędzy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 2000 zł miesięcznie od jednego darczyńcy albo łącznie od wielu darczyńców, wpłaconych przez darczyńcę lub darczyńców na rachunek oszczędnościowy obdarowanego prowadzony na podstawie umowy, o której mowa w art. 4 ust. 2 Ustawy z dnia 26 maja 2023 roku o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe;
- nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego;
- w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Przelew dla syna jako wykonanie obowiązku alimentacyjnego
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Realizacja przelewu w ramach wykonania obowiązku alimentacyjnego nie będzie stanowić świadczenia w wykonaniu umowy darowizny. Okoliczność ta jednak bywa różnie traktowana przez urzędy skarbowe.
Przelew dla syna jako wykonanie umowy pożyczki lub depozyt nieprawidłowy
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo liczbę rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą liczbę rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Umowa pożyczki, której wartość przekracza 1 000 zł, wymaga zachowania formy dokumentowej.
Zgodnie z orzecznictwem: „Niezbędną cechą depozytu nieprawidłowego, której zaistnienie należy wykazać, jest uprawnienie przechowawcy do rozporządzania oddanymi mu na przechowanie środkami. Uprawnienia tego nie wolno domniemywać, zwłaszcza że pozostajemy na gruncie prawa daninowego, a przyjęcie, że zawarta została umowa depozytu nieprawidłowego, sprawia, że zdarzenie to (czynność prawna) podlega opodatkowaniu. Dlatego też z dużą ostrożnością należy podchodzić do wywodzenia istnienia takiej umowy z »całokształtu okoliczności« czy też wyciągania stanowczych wniosków na podstawie treści złożonych w sposób dorozumiany oświadczeń woli. Wszelkie istniejące w tym zakresie wątpliwości powinny być tłumaczone na korzyść podatnika. […] Sam fakt umieszczenia pieniędzy na rachunku bankowym nie jest równoznaczny z istnieniem upoważnienia udzielonego przechowawcy przez składającego do rozporządzania przechowywanymi pieniędzmi” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 22 sierpnia 2019 roku, I SA/Łd 99/19).
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał natomiast, że: „Sam fakt przelania pieniędzy na konto bankowe określonej osoby w celu ich przechowania i przekazania wskazanej przez wpłacającego innej osobie nie stanowi samodzielnie przesłanki do stwierdzenia, że doszło do powstania i wykonania czynności cywilnoprawnej depozytu nieprawidłowego, podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 223 ze zm.) w zw. z art. 845 KC” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 kwietnia 2019 roku, II FSK 1575/17).
Orzecznictwo nie jest jednak w tym obszarze jednoznaczne. Część judykatury stoi bowiem na stanowisku, zgodnie z którym dla uznania przelewu za depozyt nieprawidłowy wystarczy istnienie domniemania uprawnienia do rozporządzenia przelanymi środkami.
Jak wskazuje ta linia orzecznicza:
- „Organy podatkowe nie są związane wskazaną przez strony nazwą czynności cywilnoprawnej, lecz mogą i powinny samodzielnie ustalać jej istotne elementy. […] Skoro w ramach ukształtowanej w postępowaniu dowodowym podstawy faktycznej rozstrzygnięcia ustalono, że podatnik rozporządzał oddanymi na przechowanie środkami pieniężnymi (a więc że fakty te nie były indyferentne prawnie, lecz strony zawarły w istocie, choćby w sposób dorozumiany, umowę depozytu nieprawidłowego), organy podatkowe zobligowane były wydać decyzję określającą wysokość zaległości podatkowej w podatku od czynności cywilnoprawnych” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 czerwca 2011 roku, II FSK 1722/10);
- „Z uwagi na brak umowy na piśmie organy uprawnione są wywieść z okoliczności sprawy, że podatnik dysponował uprawnieniem do swobodnego rozporządzania oddanymi na przechowanie środkami pieniężnymi, gdyż już sam fakt zaakceptowania sposobu przechowywania swoich środków na osobistym rachunku bankowym podatnika, na które wpłacał pieniądze, świadczy o uprawnieniu do rozporządzania środkami wpłaconymi na jego konto bankowe” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 11 kwietnia 2013 roku, I SA/Kr 152/13);
- „Dla ustalenia treści czynności prawnej, o której mowa w art. 845 KC (depozytu nieprawidłowego), koniecznym i wystarczającym było ustalenie, czy środki pieniężne należne zostały przelane na rachunek bankowy prowadzony dla podatnika oraz czy mógł on przechowywaną kwotą rozporządzać. Okolicznością kluczową w sprawie, która przesądzała o uznaniu czynności prawnej za depozyt nieprawidłowy, był bezsporny fakt dysponowania przez podatnika pieniędzmi, za pośrednictwem rachunku bankowego prowadzonego dla niego. Zrealizowane na zlecenie podatnika ze środków mu przekazanych, zgromadzonych na rachunku podatnika, operacje zapłaty należności za zakupioną nieruchomość należało potraktować jako wykonywanie uprawnienia do rozporządzania środkami pieniężnymi oddanymi na przechowanie. Stwierdzenie powyższych faktów doprowadziło organy podatkowe do słusznej konkluzji, że stosunek prawny w sposób ewidentny wskazywał na istnienie między jego stronami umowy depozytu nieprawidłowego. Z samych bowiem okoliczności sprawy wynikało, że przechowawca miał uprawnienie do rozporządzania pieniędzmi oddanymi na przechowanie, co więcej zaś, z uprawnienia tego faktycznie korzystał” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 4 grudnia 2013 roku, I SA/Łd 927/13).
