Czynny żal to pismo składane przez osoby, które dopuściły się wykroczenia lub przestępstwa skarbowego. W przypadku naruszenia przepisów podatkowych podatnicy mają możliwość złożenia odpowiedniego pisma, w którym wyrażają „skruchę”. Czy po zmianie przepisów czynny żal w formie elektronicznej pozostaje skuteczny?
Co to jest czynny żal?
Czynny żal to instytucja wynikająca z art. 16 Kodeksu karnego skarbowego umożliwiająca odstąpienie od ukarania wobec sprawców, którzy wyrazili „skruchę” z powodu popełnienia czynu zabronionego i dopełnili ciążących na nich obowiązków.
„Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”.
W celu uniknięcia kary za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe należy złożyć czynny żal, zawiadamiając o popełnieniu czynu zabronionego, podając istotne okoliczności tego czynu oraz wpłacić w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli czyn zabroniony polega na uszczupleniu tej należności. W przypadku gdy zdarzenie miało charakter incydentalny, składając czynny żal, powinno się poinformować o tym organ podatkowy.
Zawiadomienie powinni podpisać wszyscy współsprawcy czynu zabronionego, czyli wszystkie osoby, które w jakiś sposób mogły przyczynić się do popełnienia tego czynu.
Czynny żal pozostaje bezskuteczny, jeżeli został złożony:
- w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Czynny żal należy zatem dostarczyć przed otrzymaniem informacji z urzędu skarbowego o niedopełnieniu obowiązków. Skorzystanie z tej instytucji w razie wykrycia ewentualnych wykroczeń lub przestępstw skarbowych może uchronić podatnika przed karami finansowymi.
Kiedy można skorzystać z czynnego żalu?
Czynny żal składają podatnicy, którzy dopuścili się wykroczenia lub przestępstwa skarbowego. W praktyce instytucja czynnego żalu jest stosunkowo często wykorzystywana w następujących przypadkach:
- złożenie zeznania podatkowego po terminie,
- złożenie pliku JPK_V7,
- złożenie informacji podsumowującej VAT-UE po terminie,
- nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych,
- nierzetelne wystawianie faktur,
- zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów,
- brak zapłaty podatku lub uiszczenie daniny w zaniżonej wysokości,
- stosowanie zaniżonych stawek VAT,
- bezpodstawne korzystanie ze zwolnienia z VAT,
- błędy w pliku JPK_V7,
- zatajenie przed organem podatkowym rzeczywistych rozmiarów prowadzonej działalności gospodarczej.
Czynny żal nie znajduje zastosowania w przypadku przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Zmiany w przepisach dotyczących czynnego żalu
5 października 2021 roku przepis dotyczący składania czynnego żalu przez osoby, które dopuściły się wykroczenia lub przestępstwa skarbowego, zyskał nowe brzmienie.
„Zawiadomienie wnosi się na piśmie albo ustnie do protokołu”.
Wcześniejsze brzmienie art. 16 ust. 4 kks
„Zawiadomienie wnosi się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej albo ustnie do protokołu. Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym i wnosi za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal podatkowy, o którym mowa w Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa”.
Zmian w przepisach dotyczących czynnego żalu, czyli w art. 16 ust. 4 kks dokonano na podstawie ustawy o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2020 roku poz. 2320, ze zm.). Zmiany weszły w życie 5 października 2021 roku. Jak widzimy, przepis został skrócony, a sformułowanie „na piśmie” wzbudziło wątpliwości podatników, czy po 5 października 2021 roku w dalszym ciągu dopuszczalne jest składanie czynnego żalu w formie elektronicznej przez osoby, które dopuściły się wykroczenia lub przestępstwa skarbowego.
Czynny żal w formie elektronicznej pozostaje skuteczny!
Na stronie Ministerstwa Finansów zamieszczono komunikat odnośnie do możliwości składania czynnego żalu drogą elektroniczną. MF wskazuje, że od 5 października 2021 roku złożenie czynnego żalu w formie elektronicznej pozostaje skuteczne. Zmiana brzmienia art. 16 ust 4 kks ma wyłącznie charakter dostosowawczy, bez jakichkolwiek modyfikacji treści merytorycznej. Celem zmiany w zakresie stosowanej w przepisach prawa terminologii, czyli zamiany wyrazu „pisemnie” na wyrażenie „na piśmie” było zrównoważenie postaci papierowej z postacią elektroniczną. Określenie „na piśmie”, które wzbudziło wątpliwości podatników, zgodnie z komunikatem Ministerstwa Finansów odnosi się zatem zarówno do formy papierowej, jak i formy elektronicznej.
W komunikacie MF czytamy:
„[…] Zmiany w art. 16 § 4 kks dokonano na podstawie ustawy o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2020 roku poz. 2320, ze zm.). Zmiana ta ma wyłącznie charakter dostosowawczy, bez jakichkolwiek modyfikacji treści merytorycznej. Stąd też od 5 października 2021 roku złożenie czynnego żalu drogą elektroniczną (np. ePUAP, e-Urząd Skarbowy) jest skuteczne.
Z uzasadnienia do projektu ustawy o doręczeniach elektronicznych jednoznacznie wynika, że zmiana w zakresie stosowanej w przepisach prawa terminologii – polegająca m.in. na zamianie wyrazu »pisemnie« na wyrażenie »na piśmie« – miała na celu zrównoważenie postaci papierowej z postacią elektroniczną. Pamiętać należy jedynie, że pisma utrwalone w postaci papierowej opatruje się podpisem własnoręcznym. Natomiast pisma utrwalone w postaci elektronicznej – kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym”.
Złożenie czynnego żalu jest możliwe za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, w tym skrzynki ePUAP lub portalu podatkowego. Niezbędne jest, aby zawiadomienie zostało opatrzone podpisem identyfikującym osobę składającą czynny żal, czyli kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Czynny żal można złożyć także osobiście w urzędzie skarbowym lub przesłać pocztą tradycyjną.
