Jeżeli strony stosunku pracy znalazły się w konflikcie, którego nie sposób rozwiązać poprzez wzajemne negocjacje lub postępowanie mediacyjne, rozstrzygnięcie powinno nastąpić na drodze sądowej. Sprawy z zakresu prawa pracy podlegają opłatom sądowym na szczególnych zasadach. W niniejszym artykule omawiamy najważniejsze kwestie odnoszące się do tej problematyki. Przeczytaj i dowiedz się jakie są koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy.
Koszty sądowe w sprawach cywilnych – podstawy prawne
Choć proces w sprawach z zakresu prawa pracy toczy się według przepisów Ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego, to kwestie dotyczące kosztów sądowych reguluje odrębny akt prawny.
Na szczeblu wykonawczym obowiązującymi są natomiast regulacje zawarte w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 marca 2016 roku sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych.
Podmioty zwolnione z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych
W przepisach ukssc wyszczególniono podmioty, które zostały zwolnione z obowiązku dokonania opłat sądowych.
Zgodnie z postanowieniami art. 96 ust. 1 pkt 4 i 8 ukssc nie mają obowiązku uiszczania kosztów sądowych:
- pracownik wnoszący powództwo lub składający wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, z zastrzeżeniem art. 35 ust. 1 zdanie drugie ukssc (będzie o tym mowa w dalszej części tego tekstu);
- strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych;
- inspektor pracy oraz związki zawodowe w sprawach z zakresu prawa pracy.
Opłata podstawowa oraz opłata stosunkowa
W określonych przypadkach regulacje ukssc (Rozdział 3) przewidują konieczność wniesienia opłaty podstawowej oraz opłaty stosunkowej.
W sprawach z zakresu prawa pracy od pracodawcy pobiera się opłatę podstawową wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 000 złotych, od wartości przedmiotu sporu ponad tę kwotę, od pracownika i pracodawcy pobiera się opłatę od apelacji, na zasadach przewidzianych w art. 13..
Warto zaznaczyć, że pracodawca uiszcza opłatę podstawową od pism podlegających opłacie wymienionych w art. 35 ust. 1 zdanie pierwsze ukssc także w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy wytoczonej z powództwa inspektora pracy.
Jak już o tym wcześniej wspomnieliśmy, koszty sądowe nie dotyczą pracownika kierującego powództwo lub wnioskującego o wszczęcie postępowania nieprocesowego, jednak z wyjątkiem przewidzianym w art. 35 ust. 1 zdanie drugie ukssc.
Z kolei w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Zasady tej nie stosuje się jednak do strony wnoszącej odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Opłata podstawowa wynosi 30 zł i stanowi minimalną opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie.
W odniesieniu do ustalenia wysokości opłaty stosunkowej należy kierować się zapisami art. 13 ust. 2 ukssc.
Oznacza to zatem, że w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 zł pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 zł.
Do opłat od pism wnoszonych przez kilku pracowników stosuje się ogólną zasadę wyrażoną w art. 4 ust. 1 ukssc.
Wydatki sądowe obciążające pracownika
W zakresie wydatków sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy o roszczenia pracownika decydujące znaczenie ma rozstrzygnięcie wydane przez sąd pracy, o czym stanowi przepis art. 97 ukssc.
Co to oznacza? W przywołanej regulacji obciążenie pracownika kosztami sądowymi może nastąpić jedynie wyjątkowo, np. wówczas, gdy powództwo pracownika było oczywiście bezzasadne.
W odniesieniu do postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi Skarb Państwa.
Koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy – podsumowanie
Koszty sądowe ponoszone przez strony w sprawach z zakresu prawa pracy charakteryzują się swoistą odrębnością. Ma to z pewnością na celu ułatwienie pracownikom wniesienie powództwa bez konieczności uiszczania wysokich opłat. Przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewidują zwolnienie z obowiązku zapłaty kosztów sądowych nie tylko w przypadku pracowników, ale także w odniesieniu do inspektora pracy i związków zawodowych występujących w sprawach z zakresu prawa pracy. W pewnych okolicznościach pracodawca jest obowiązany dokonać opłaty podstawowej, a w sprawach, gdy wartość przedmiotu sporu jest znaczna, strony postępowania są obowiązane uiścić opłatę stosunkową.
