Apelacja od wyroku sądu pracy - jak złożyć?

Zdarza się, że któraś ze stron nie zgadza się z wydanym przez sąd pracy wyrokiem i chce skutecznie się od niego odwołać. Wyróżnić należy dwie sytuacje, a mianowicie odwołanie od wyroku sądu, wydanego przez sąd I instancji i odwołanie się od niekorzystnego wyroku wydanego przez sąd II instancji. 

Wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku 

Jednym wspólnym elementem, który wystąpi w obu tych przypadkach, jest konieczność złożenia przez stronę, która chce się odwołać od wyroku, wniosku o sporządzenie jego pisemnego uzasadnienia. 

Wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku bez względu na rodzaj sprawy podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł. W sprawach pracowniczych pracownik jest zwolniony z obowiązku uiszczenia tej opłaty przy złożeniu wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku, jednak zwolnienie to nie obejmuje pracodawcy.

We wniosku należy wskazać, czy pisemne uzasadnienie ma dotyczyć całości wyroku, czy jego części, w szczególności poszczególnych objętych nim rozstrzygnięć.

Apelacja od wyroku sądu I instancji 

Przechodząc do omówienia, w jaki sposób możliwe jest odwołanie się od wyroku sądu pracy wydanego przez sąd I instancji, wskazać należy, że może to nastąpić poprzez złożenie apelacji. 

Apelacja co do zasady ma formę pisemną. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują w tym zakresie wyjątek, kiedy może ona zostać zgłoszona w formie ustnej do protokołu przez pracownika, który nie jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego. Pracownik może dokonać zgłoszenia apelacji do protokołu we właściwym sądzie pracy. Protokół, do którego jest zgłaszana, powinien zawierać te same elementy, których przepisy prawa wymagają w przypadku złożenia jej na piśmie. Powinien on zostać podpisany przez pracownika zgłaszającego apelację oraz pracownika sądu sporządzającego tenże protokół zawierający apelację. Protokół zawierający apelację powinien być sporządzony w odpowiedniej liczbie odpisów dla stron postępowania.

Nadto apelacja wniesiona w sprawach o prawa majątkowe powinna zawierać oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia, która co do zasady nie może być wyższa niż wartość przedmiotu sporu wskazana w pozwie. Wyjątkiem pozwalającym na oznaczenie w apelacji wyższej wartości przedmiotu zaskarżenia niż wartość przedmiotu sporu jest sytuacja, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad żądanie.

Strona wnosząca apelację, która chce powołać dodatkowe dowody lub fakty, musi uprawdopodobnić, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem I instancji nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później. Uprawdopodobnienie nie wymaga udowodnienia tych okoliczności, ale muszą one być w świetle okoliczności sprawy i doświadczenia życiowego prawdopodobne.

Apelacja może zostać sporządzona i podpisana samodzielnie przez stronę, choć sporządzenie jej przez fachowego pełnomocnika daje większą szansę na jej uwzględnienie, a to z uwagi na znajomość przez niego przepisów prawa pozwalającą wytknąć uchybienia sądu I instancji.

Apelację należy wnieść do sądu wraz z odpowiednią liczbą odpisów.

Zasadą jest, że apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. W przypadku przedłużenia terminu do sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku termin do złożenia apelacji wynosi trzy tygodnie, o czym sąd informuje stronę, doręczając jej wyrok z uzasadnieniem. W przypadku mylnego pouczenia strony o wydłużeniu terminu do wniesienia apelacji do trzech tygodni, gdy strona do niego się zastosowała, nie ponosi negatywnych konsekwencji z tego tytułu, a apelację uważa się za wniesioną w terminie.

Spełnienie wymogów formalnych apelacji jest badane przez sąd II instancji, który odrzuca apelację spóźnioną, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również taką, której braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie.

W przypadku kiedy wymogi formalne zostały spełnione, sąd doręcza odpis apelacji stronie przeciwnej, która może złożyć odpowiedź na apelację.

Ważne, aby pamiętać o zawarciu w treści apelacji wniosku o jej rozpoznaniu na rozprawie, gdyż w przeciwnym wypadku sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy uzna, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Jednak rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym nie będzie dopuszczalne, właśnie gdy strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy. Wyjątkiem jest tutaj jedynie sytuacja cofnięcia pozwu lub apelacji albo stwierdzenia nieważności postępowania.

Skarga kasacyjna od prawomocnego wyroku sądu II instancji 

Przechodząc do omówienia, w jaki sposób odwołać się od niekorzystnego wyroku sądu pracy wydanego przez sąd II instancji, wskazać należy, że może to nastąpić poprzez złożenie skargi kasacyjnej. Przysługuje ona od wydanego przez sąd II instancji prawomocnego wyroku: stronie, Prokuratorowi Generalnemu, Rzecznikowi Praw Obywatelskich lub Rzecznikowi Praw Dziecka. 

Skargę kasacyjną wnosi się do Sądu Najwyższego z siedzibą w Warszawie. 

W przypadku wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę w zaskarżonym zakresie niedopuszczalne jest wniesienie skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka.

Skarga kasacyjna ma formę pisemną. W przeciwieństwie do apelacji nie może ona zostać zgłoszona do protokołu sporządzonego we właściwym do rozpoznania sprawy sądzie.

Nadto skarga kasacyjna od wyroku sądu pracy jest niedopuszczalna także w sprawach dotyczących wymierzonych pracownikowi kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz w sprawach o deputaty lub ich ekwiwalent.

Skarga kasacyjna w przeciwieństwie do apelacji jest zdecydowanie bardziej sformalizowanym środkiem zaskarżenia, określanym mianem nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Dlatego też można ją oprzeć jedynie na określonych w przepisach prawa podstawach:

• naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
• naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Podstawą skargi kasacyjnej od niekorzystnego dla strony wyroku sądu II instancji nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Skargę kasacyjną tak jak apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, przy czym termin do jej złożenia wynosi dwa miesiące, licząc od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej.

Do skargi kasacyjnej należy załączyć dwa jej odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego oraz dla Prokuratora Generalnego.

Z uwagi na obowiązujący przed Sądem Najwyższym tzw. przymus adwokacko-radcowski polegający na obowiązkowym zastępstwie stron przez adwokatów lub radców prawnych, zarówno w toku czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, jak i podejmowanych przed sądem niższej instancji, skarga kasacyjna musi zostać sporządzona, podpisana i wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, tj. adwokata albo radcę prawnego.

Strona, która nie jest w stanie ponieść kosztów związanych z ustanowieniem do reprezentacji przed Sądem Najwyższym pełnomocnika z wyboru, może złożyć wniosek o ustanowienie jej do tego pełnomocnika z urzędu. Konieczne jest złożenie do niego oświadczenia o stanie rodzinnym, dochodach, majątku i źródłach utrzymania, z którego wynika, że strona nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Składając wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, można wskazać konkretnego prawnika, który miałby nas reprezentować. Brak takiego wskazania skutkować będzie wyznaczeniem prawnika z list prowadzonych przez samorządy zawodowe adwokatów lub radców prawnych.

Sąd II instancji weryfikuje, czy skarga kasacyjna spełnia wymogi. W przypadku dostrzeżenia braków przewodniczący w sądzie II instancji wzywa skarżącego do usunięcia ich w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi.

Sąd II instancji odrzuci skargę kasacyjną, która została wniesiona po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań formalnych, skargę kasacyjną, która została nieopłacona, skargę, której braków nie usunięto w terminie lub skargę, która jest z innych przyczyn niedopuszczalna.

Na koniec wskazać należy, że pracownik wnoszący apelację albo skargę kasacyjną na wyrok sądu pracy jest zwolniony od uiszczania kosztów sądowych, o ile wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekracza kwoty 50 000 zł, w przeciwnym wypadku od pracownika pobiera się opłatę sądową obliczoną od wartości przedmiotu zaskarżenia. Jeżeli jednak wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 50 000 zł, wówczas pracownik nie ponosi kosztów postępowania, a jedynie pracodawca obowiązany jest ponieść opłatę podstawową w wysokości 30 zł od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o wznowienie postępowania. Zwolnienie od kosztów sądowych pracownika nie oznacza, że w przypadku przegranej nie zostanie on obciążony kosztami postępowania, w szczególności kosztami zastępstwa profesjonalnego pełnomocnika pracodawcy, o czym należy pamiętać, składając środki odwoławcze od wyroku zapadłego przed sądem pracy.