Niekiedy bywają sytuacje, kiedy pracownik zgłasza, że nie posiada konta bankowego. Czy pracodawca powinien wymagać od niego, aby założył konto? Czy konto bankowe pracownika jest wymogiem do otrzymania wynagrodzenia? Wyjaśniamy w artykule!
Konto bankowe pracownika a zapisy kodeksowe
Kwestie związane z formą i miejscem wypłaty wynagrodzenia zostały uregulowane w Kodeksie pracy.
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 86 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie:
- w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy;
- w formie pieniężnej; częściowe spełnienie wynagrodzenia w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy;
- na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, chyba że pracownik złożył – w postaci papierowej lub elektronicznej – wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych.
Jeszcze do niedawna rachunek bankowy nie był nadrzędną formą uiszczania wynagrodzenia. Pensja była wypłacana na konto bankowe pracownika, ale tylko po wyrażeniu przez niego zgody. W praktyce najczęściej pracownik przed przystąpieniem do pracy wypełniał stosowny formularz, w którym wpisywał numer swojego konta, a także wyrażał zgodę na przelew wynagrodzenia na rachunek bankowy. Obecnie rachunek bankowy jest domyślną formą wypłaty wynagrodzenia; w przypadku gdy pracownik nie chce otrzymywać pensji na konto, musi złożyć pracodawcy stosowne oświadczenie, że wynagrodzenie chce otrzymać w gotówce w kasie.
Czy konto jest obowiązkowe?
Od 2019 roku Kodeks pracy daje pracownikowi możliwość decydowania o tym, czy chce otrzymywać wynagrodzenie przelewem, czy w gotówce. W przypadku gdy pracownik nie posiada konta bankowego, pracodawca nie może wywierać na niego nacisku, by je założył. Ponadto brak posiadania przez pracownika rachunku bankowego nie może być powodem do nieterminowej wypłaty wynagrodzenia. Warto wspomnieć, że zgodnie z art. 282 § 1 k.p. pracodawca, który wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Odmowa wypłaty wynagrodzenia w takiej formie przez pracodawcę i nieprzekazanie pracownikowi stosownej kwoty pieniężnej do rąk własnych stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym – pracownik może na tej podstawie rozwiązać umowę z pracodawcą bez wypowiedzenia.
Przykład 1.
Jeden z pracowników nie posiada rachunku bankowego i złożył pracodawcy oświadczenie. W celu uregulowania wynagrodzenia pracodawca powinien zatem zorganizować wypłatę do rąk własnych, np. w kasie pracowniczej. W żadnym wypadku nie może naciskać na pracownika, by ten założył konto bankowe.
Pracownik może wcześniej odejść z pracy
Jak już wspomniano, nacisk ze strony pracodawcy, aby pracownik założył konto bankowe, jest niedopuszczalny. Pracodawca nie ma także prawa zwolnić pracownika, który nie posiada konta bankowego. W przypadku gdy pracodawca permanentnie przymusza pracownika do założenia rachunku, pracownik może złożyć wypowiedzenie i to w trybie natychmiastowym.
Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, „gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia”.
Wynagrodzenie płatne przelewem pocztowym
Alternatywą do przelewu bankowego może być przelew pocztowy, jest to jednak coraz rzadziej stosowana metoda przekazu świadczeń. Warto wspomnieć, że w przypadku regulowania wynagrodzenia przelewem pocztowym pracodawca powinien wcześniej uzyskać pisemną zgodę pracownika dotyczącą wypłaty w takiej formie wraz z dokładnym potwierdzeniem aktualnego adresu zamieszkania. Ustna akceptacja pracownika na otrzymywanie pensji przelewem pocztowym nie jest wystarczająca. Powyższe zostało potwierdzone w wyroku Sądu Najwyższego z 24 września 2003 roku o sygnaturze akt I PK 324/02. W przypadku odebrania wynagrodzenia przez nieuprawnioną osobę, w wyniku czego wynagrodzenie nie dotrze do uprawnionego pracownika, pracodawca będzie musiał ponownie wypłacić pensję. Również podanie numeru rachunku bankowego osoby niespokrewnionej nie będzie spełniało wymogów prawidłowo wypłaconego wynagrodzenia. Wyłączne posiadanie konta przez pracownika lub przekazanie numeru wspólnego konta, np. ze współmałżonkiem, będzie dopuszczalne w celu prawidłowego przelewu wynagrodzenia.
Warto dodać, że pracownik może wycofać swoją zgodę na wypłatę wynagrodzenia w formie przelewu bankowego w każdym momencie. Powyższe zostało potwierdzone w wyroku Sądu Najwyższego z 21 lutego 2002 roku w sprawie o sygnaturze akt I PKN 917/00, w którym czytamy, że „pracownik może cofnąć zgodę na wypłacanie wynagrodzenia za pracę w inny sposób niż w formie pieniężnej do jego rąk lub zmienić dyspozycję w tym zakresie i takie zachowanie nie narusza obowiązku lojalności wobec pracodawcy”. Pracodawca powinien zatem wziąć pod uwagę zdanie pracownika i zmienić mu sposób uiszczenia wynagrodzenia np. poprzez wypłatę do rąk własnych.
Wynagrodzenie na inne konto bankowe
Kodeks pracy nie zabrania pracodawcy, aby wynagrodzenie przelewał na konto bliskiej osoby pracownika. Pracownik powinien jednak złożyć pracodawcy stosowne pełnomocnictwo. Warto także pamiętać, że dyspozycja przekazywania wynagrodzenia pracownika na konto np. męża lub żony niesie ze sobą pewne zagrożenia. W przypadku przywłaszczenia środków przez osobę bliską spór o roszczenie będzie toczył się pomiędzy tym pracownikiem a osobą, która pieniądze przywłaszczyła. Pracodawca nie będzie stroną wzajemnych roszczeń, w sytuacji gdy przekazał wynagrodzenie pracownika w terminie i na konto przez niego wskazane.
Podsumowanie - konto bankowe pracownika
Bezgotówkowa wypłata wynagrodzenia stała się formą wiodącą. Zmiana ta była potrzebna, ponieważ przystosowała przepisy do zmieniających się preferencji pracowników, którzy coraz powszechniej wybierają bezgotówkową formę wypłaty wynagrodzenia. Pracodawca nie może zmusić pracownika do założenia rachunku bankowego, jeśli pracownik go nie posiada. Jeśli pracownik złoży oświadczenie, że chce otrzymywać wypłatę do rąk własnych, pracodawca ma obowiązek taką wypłatę zapewnić.
