Pilnowanie terminów podatkowych to bardzo ważny element prowadzenia własnej firmy. Może zdarzyć się sytuacja, kiedy to z różnych powodów (nieterminowego regulowania należności przez kontrahentów czy też zwykłego przegapienia) wystąpi niezapłacenie zaliczki na podatek dochodowy do dnia przewidzianego w przepisach. Jakie konsekwencje może ponieść podatnik w takiej sytuacji?
Niezapłacenie zaliczki na podatek dochodowy - odsetki
Podatek niezapłacony w ustawowo przewidzianym terminie to zaległość podatkowa. Podstawową konsekwencją w takim wypadku są odsetki za zwłokę, które podatnik ma obowiązek samodzielnie naliczyć i wpłacić wraz z podatkiem do właściwego urzędu skarbowego. Co ważne - organ podatkowy nie powiadomi przedsiębiorcy o wysokości należnych odsetek, ani tym bardziej nie będzie wzywał do ich zapłaty.
Jeżeli podatnik dobrowolnie nie ureguluje swoich zaległości względem urzędu skarbowego, zostają one objęte egzekucją skarbową. Wiąże się to z obowiązkiem zapłaty przez przedsiębiorcę, poza niezapłaconym podatkiem i odsetkami za zwłokę, również kosztów egzekucji.
Możliwe jest umniejszenie wysokości odsetek poprzez:
złożenie wniosku o odroczenie płatności, rozłożenie jej na raty (tu pojawi się obowiązek zapłacenia opłaty prolongacyjnej),
umorzenie zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
Jeżeli podatnik złoży korektę deklaracji rocznej i zapłaci w związku z korektą odsetki za zwłokę, możliwe jest wówczas obniżenie wartości odsetek za zwłokę z podstawowej ich kwoty do 50% tej wartości (obniżone odsetki od zaległości podatkowych).
Co ważne, powyższej preferencji nie można zastosować do odsetek od nieterminowo uregulowanych zaliczek na podatek dochodowy co wynika z przepisów Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z treścią tego aktu prawnego:
§ 1. Od zaległości podatkowych, z zastrzeżeniem art. 52 § 1 pkt 2 i art. 54, naliczane są odsetki za zwłokę.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się również do nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek w części przekraczającej wysokość podatku należnego za okres rozliczeniowy.
§ 3. Odsetki za zwłokę nalicza podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny lub osoba trzecia odpowiadająca za zaległości podatkowe, z zastrzeżeniem art. 53a, art. 62 § 4, art. 66 § 5, art. 67a § 1 pkt 1 lub 2 i art. 76a § 1.
§ 4. Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub inkasent był obowiązany dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego.
§ 5. W przypadkach, o których mowa w art. 52 § 1 pkt 1, odsetki za zwłokę naliczane są odpowiednio od dnia zwrotu nadpłaty, zwrotu podatku, zwrotu oprocentowania lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych lub na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych.
§ 6. W przypadkach, o których mowa w art. 52a, odsetki za zwłokę naliczane są od dnia pobrania wynagrodzenia.
Różne wymiary odpowiedzialności za niezapłacenie zaliczki na podatek dochodowy
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że jeżeli podatnik jednorazowo nie wpłaci zaliczki na podatek dochodowy w terminie, wówczas odpowiedzialność karna skarbowa co do zasady mu nie grozi.
W polskich przepisach osobną odpowiedzialnością obciążone jest:
niezadeklarowanie źródła przychodów,
niezłożenie deklaracji w terminie w ramach uzyskiwanych przychodów ze zdeklarowanego źródła,
niezapłacenie w terminie zdeklarowanego podatku.
Przedsiębiorca, który uporczywie nie uiszcza zobowiązań podatkowych w terminie, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej skarbowej. Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 57 § 1 Kodeksu karnego skarbowego: Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
W 2022 roku kara za wykroczenie skarbowe wynosiła od 301 zł do 60.200 zł. Natomiast w 2023 roku przez pierwsze półroczne kara za wykroczenie skarbowe wynosi od 349 zł do 69 800 zł, a w drugiej połowie od 360 zł do 72 000 zł. Jednak w takim przypadku sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu.
Co właściwie oznacza uporczywe nieuiszczanie zobowiązań? Niestety przepisy KKS nie precyzują, co ustawodawca miał na myśli używając takiego sformułowania. Właściwym wydaje się w takiej sytuacji odwołanie do postanowienia Sądu Najwyższego z 27 marca 2003 roku (sygn. akt I KZP 2/03): „uporczywość w niepłaceniu podatku oznacza powstanie stanu niezgodnego z prawem, trwającego pewien czas. To zaś wskazuje na to, że mamy tu do czynienia z czynem o charakterze trwałym. Nawet tam, gdzie zachowanie to musi dla swej karalności objąć kilka zachowań (wielokrotność uchybień terminowi płatności), a więc gdy można byłoby mówić o zachowaniu wieloczynowym, zauważyć trzeba, że żadne z nich samo w sobie nie jest karalne. Prawo karne skarbowe nie penalizuje bowiem niezapłacenia podatku w terminie, ale tylko uporczywe niepłacenie go w terminie”.
Nie należy również zapominać o sytuacji zbiegu przestępstw, a więc np. niezłożeniem deklaracji i niezapłaceniem podatku z danego tytułu. Powoduje to, że podatnik może podlegać karze nie tylko za uporczywe niewpłacanie podatku w terminie, lecz także za dodatkowe czyny zabronione. Tak byłoby w przypadku niezłożenia zeznania rocznego i nieopłacenia podatku z niego wynikającego.
Również sytuacja nieopłacenia w terminie zaliczki na podatek dochodowy za zatrudnianych pracowników (PIT-4) może rodzić nieprzyjemne konsekwencje dla płatnika, a więc przedsiębiorcy. Przepisy przewidują w takim wypadku karę w wysokości do 720 stawek dziennych lub karę pozbawienia wolności albo obie kary łącznie. Niezapłacenie zaliczki na podatek dochodowy może zatem rodzić nieprzyjemne konsekwencje, stąd warto pilnować obowiązkowych terminów płatności.
