Postępowanie sądowe wiąże się z koniecznością uiszczenia kosztów związanych z procesem. Składa się na nie wiele pozycji: opłata sądowa, którą uiszcza powód wnoszący pozew do sądu, zwrot kosztów pełnomocnika strony, która wygrywa postępowanie, zwrot wydatków poniesionych przez sąd w toku postępowania (np. zaliczki na poczet opinii biegłych, koszty doręczeń korespondencji, koszty dojazdu świadków) i zwrot wydatków poniesionych w toku procesu przez stronę, która wygrywa postępowanie (np. zwrot kosztów sporządzenia opinii biegłych). Sąd dokonuje rozliczenia kosztów procesu w wyroku kończącym postępowanie. Stronie, która z różnych powodów jest niezadowolona z wydanego przez sąd rozstrzygnięcia, przysługuje prawo, aby wnieść zażalenie na koszty sądowe.
Pobierz darmowy wzór pisma reklamacyjnego w formacie pdf i docx!
Wyroki i postanowienia, apelacje i zażalenie na koszty sądowe
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż Kodeks postępowania cywilnego (kpc) wyróżnia dwa podstawowe rodzaje orzeczeń sądowych – wyroki oraz postanowienia. Ich rozróżnienie jest o tyle istotne, iż środek zaskarżenia i termin na jego wniesienie jest zależny od rodzaju orzeczenia. Wyroki wydawane są na końcu postępowania i rozstrzygają zarówno o istocie sprawy (np. czy powództwo o zapłatę określonej kwoty jest zasadne), jak i o kwestiach pobocznych (np. o kosztach sądowych). Postanowienia wydawane są co do kwestii, które wymagają rozstrzygnięcia w toku postępowania, lecz w takim przypadku wydanie postanowienia nie kończy procesu. Przykładem postanowień może być np. postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego albo postanowienie o obowiązku uiszczenia zaliczki na poczet koniecznej opinii biegłego. Wyjątkowo, postanowienie może być orzeczeniem kończącym postępowanie – dzieje się tak w toku postępowania nieprocesowego, np. w sprawach rodzinnych albo spadkowych.
Od wydanego w sprawie wyroku stronie przysługuje prawo do wniesienia apelacji w terminie do 14 dni od daty doręczenia orzeczenia. Apelacja może dotyczyć zarówno części merytorycznej wyroku (rozstrzygnięcia o tym, kto wygrywa, a kto przegrywa sprawę), jak i rozstrzygnięcia o kosztach. Co istotne, jeśli strona chce odwoływać się wyłącznie od części rozstrzygnięcia dotyczącej kosztów sądowych, a zgadza się z pozostałą częścią wyroku, wówczas konieczne jest złożenie apelacji. Od postanowienia przysługuje prawo by wnieść zażalenie na koszty sądowe (za wyjątkiem sytuacji, gdy postanowienie kończy postępowanie, wówczas konieczne jest wniesienie apelacji).
Zażalenie na koszty sądowe - termin i adresat mają znaczenie
Niezwykle istotne jest dochowanie terminu do wniesienia zażalenia. Termin ten wynosi 7 dni i uchybienie mu pociąga za sobą poważne konsekwencje, albowiem zażalenie wniesione po upływie terminu zostanie przez sąd odrzucone i nie będzie podlegało rozpoznaniu. Termin jest zawsze liczony od daty doręczenia orzeczenia (czyli od daty wskazanej na pokwitowaniu odbioru przesyłki), przy czym należy wskazać, iż strona winna wnieść o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem w terminie 7 dni od daty ogłoszenia wyroku.
Zażalenie na koszty sądowe wnosi się zawsze w formie pisemnej do sądu II instancji za pośrednictwem sądu I instancji, który wydał zaskarżony wyrok. Dla sądu rejonowego będzie to zawsze sąd okręgowy, zaś dla sądu okręgowego – sąd apelacyjny. Informację o tym, który sąd jest właściwy do rozpoznania zażalenia, można znaleźć na stronie internetowej sądu oraz na pouczeniu, które przesyłane jest razem z wyrokiem. Jeśli skarżący omyłkowo wniesie zażalenie do sądu II instancji, pomijając sąd, który wydał wyrok, wówczas termin do wniesienia zażalenia uważa się za zachowany.
Zażalenie podlega opłacie sądowej, której wysokość wynosi zazwyczaj 5% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 30 zł. Wartością przedmiotu zaskarżenia w tym przypadku będzie wysokość skarżonych kosztów. Tak postanowił Sąd Najwyższy 29 czerwca 2011 roku (sygn. III PZ 5/2011).
Skarżący musi uzasadnić swoje żądanie
Kpc wyczerpująco wskazuje, jakie wymogi formalne muszą zostać spełnione, aby środek zaskarżenia był wniesiony skutecznie. Do wnoszenia zażalenia stosuje się przepisy dotyczące apelacji. Można wyróżnić cztery podstawowe części, z których musi składać się każde zażalenie na koszty sądowe:
-
część informacyjna: wskazanie daty sporządzenia zażalenia i miejscowości jej sporządzenia, dane adresowe sądu, który wydał wyrok oraz sądu, do którego zażalenie jest kierowane, oznaczenie sygnatury sprawy i stron postępowania, oznaczenie wyroku, który podlega zaskarżeniu;
-
część merytoryczna: wskazanie zarzutów opisujących, jakich uchybień dopuścił się sąd I instancji i określenie, w jaki sposób zaskarżone rozstrzygnięcie powinno zostać zmienione;
-
uzasadnienie: krótka argumentacja dotycząca zarzutów wymienionych powyżej;
-
własnoręczny podpis osoby wnoszącej zażalenie.
Bez wątpienia najważniejszą częścią każdego zażalenia jest dokładne określenie, z jakiego powodu skarżący składa ten środek odwoławczy i czego się domaga. Opisanie uchybień popełnionych przez sąd I instancji ma formę zarzutów, które przedstawiane są na wstępie zażalenia, a następnie podlegają rozwinięciu w treści uzasadnienia. Przepisy dotyczące wnoszenia apelacji i zażaleń nie zawierają katalogu zarzutów, jednakże przyjmuje się, iż zarzuty mogą dotyczyć:
-
błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych przez sąd I instancji za podstawę orzeczenia, które to błędy miały istotny wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia (np. sąd pomylił się w obliczeniu kwoty kosztów sądowych albo strona była zwolniona od obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu, a sąd w rozstrzygnięciu nałożył na nią obowiązek pokrycia tej kwoty);
-
naruszenia przepisów prawa materialnego, które mogą przybrać postać błędnej wykładni albo niewłaściwego zastosowania (sąd niewłaściwie interpretuje lub niewłaściwie stosuje przepisy, które stanowią podstawę orzeczenia o kosztach);
-
naruszenia przepisów postępowania, jeśli to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia (np. niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 98 i n. kpc, określających kto i na jakich zasadach jest zobowiązany do poniesienia kosztów procesu).
Zadaniem sądu II instancji, do którego trafi zażalenie, będzie ustalenie, czy i jakie błędy popełnił sąd, który wydał wyrok. Z tego też względu prawidłowe skonstruowanie zarzutów, wykazanie i uzasadnienie uchybień, które w ocenie skarżącego zostały popełnione na etapie postępowania przed sądem I instancji, ma kluczowe znaczenie.
Zażalenia są rozpoznawane na posiedzeniach niejawnych, co oznacza, że strona wnosząca zażalenie na koszty sądowe nie zostanie poinformowana o dacie posiedzenia i otrzyma jedynie postanowienie o rozstrzygnięciu zażalenia. Postanowienie wydane przez sąd drugiej instancji jest ostateczne i niezaskarżalne.
