Wypadek przy pracy rolniczej - jakie uprawnienia ma rolnik?

Wypadki mogą zdarzyć się wszędzie, także w miejscu pracy. Temat ten dotyczy również rolników – kiedy jednak ma miejsce wypadek przy pracy rolniczej i jakie uprawnienia przysługują wówczas poszkodowanemu rolnikowi? Właściwe przepisy dają nam jednoznaczną odpowiedź.

KRUS

Rolnik wykonujący zawodowo działalność związaną z hodowlą zwierząt lub uprawą roślin podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W praktyce oznacza to konieczność regularnego opłacania wielu różnych składek ubezpieczeniowych, w tym składki na ubezpieczenie wypadkowe.

KRUS jest więc organem właściwym, gdy dojdzie do wypadku przy pracy rolniczej. W takiej sytuacji poszkodowanemu przysługują konkretne formy wsparcia finansowego. Trzeba jednak wiedzieć, jak poprawnie zdefiniować taki wypadek – jeśli konkretne zdarzenie nie będzie spełniało warunków ustawowych, rolnik może nie otrzymać żadnego odszkodowania.

Wypadek przy pracy rolniczej

Definicję wypadku przy pracy rolniczej możemy odnaleźć w art. 11 ust. 1 Ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie z tym przepisem za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:

• na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub
• w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego albo w drodze powrotnej, lub
• podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej lub w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
• w drodze do miejsca wykonywania czynności poza terenem gospodarstwa rolnego związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w drodze powrotnej.

W przypadku pomocnika rolnika za wypadek przy pracy rolniczej uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania przez pomocnika rolnika czynności określonych w umowie o pomocy przy zbiorach.

Podstawową przesłanką, która decyduje o tym, czy mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy rolniczej, jest więc związek określonego zdarzenia z działalnością rolniczą. Brak możliwości wykazania takiej relacji przekreśla szanse na uzyskanie jakiegokolwiek odszkodowania z KRUS-u.

Przykład 1.

Rolnik doznał wypadku przy pracy podczas żniw na polu – niefortunnie zaczepił się o jedną ze swoich maszyn, skutkiem czego doznał złamania ręki. W tym przypadku można mówić o wypadku przy pracy rolniczej, ponieważ nieszczęśliwe zdarzenie pozostaje w ścisłym związku z wykonywaną pracą na gospodarstwie rolnym.

Przykład 2.

Rolnik podczas zwykłego spaceru po swoim polu nieszczęśliwie potknął się i złamał rękę. W tym przypadku nie możemy mówić o wypadku przy pracy rolniczej, ponieważ poszkodowany nie wykonywał w trakcie swojego spaceru żadnych czynności zawodowych, sam spacer miał zaś charakter relaksacyjny.

Przykład 3.

Rolnik podczas fakturowania ważnych umów i podpisywania zaległych dokumentów związanych z pracą swojego gospodarstwa potknął się w biurze i złamał rękę. W tym przypadku możemy mówić o wypadku przy pracy rolniczej, choć czynności poszkodowanego na pierwszy rzut oka wydają się nie posiadać typowo rolnego charakteru (praca w biurze). Czynności, które wykonywał, pozostawały bowiem w ścisłym związku z prowadzoną przez niego działalnością rolną, co też przesądza, że mamy tutaj do czynienia z wypadkiem rolniczym.

Zgłoszenie wypadku przy pracy rolniczej

Każdy wypadek związany z działalnością rolniczą powinien być zgłoszony bez zbędnej zwłoki do najbliższej placówki terenowej KRUS. Pamiętajmy jednak, aby informacja nie trafiła do niej ze zbyt wielkim opóźnieniem – rolnik ma na to bowiem wyłącznie 6 miesięcy, licząc od dnia wypadku.

Zgłoszenie wypadku może być dokonane w zasadzie przez każdego, niekoniecznie przez samego rolnika lub członków jego najbliższej rodziny. Dozwolona jest przy tym każda forma zgłoszenia – ustna, pisemna, telefoniczna lub mailowa.

Odszkodowanie za wypadek przy pracy rolniczej

Podstawowym świadczeniem wypłacanym przez KRUS w przypadku zgłoszenia wypadku przy pracy rolniczej jest jednorazowe odszkodowanie – przysługuje ono pod warunkiem, że rolnik był ubezpieczony i regularnie opłacał swoje składki do Kasy. Wysokość odszkodowania jest każdorazowo ustalana na podstawie procentowego uszczerbku na zdrowiu (długotrwały lub stały).

Zgodnie z treścią art. 13 ust 2 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie jego czynności nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się natomiast takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Od 17 maja 2018 roku obowiązują następujące wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej:

• 809 zł – za każdy procent uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej;
• 16 180 zł – z tytułu orzeczonej niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej;
• 80 900 zł – z tytułu śmiertelnego wypadku, gdy do odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego, zwiększone o kwotę 16 180 zł na drugiego i każdego uprawnionego, jeżeli do odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i dziecko/dzieci bądź tylko dzieci;
• 40 450 zł – z tytułu śmiertelnego wypadku, gdy do odszkodowania uprawnieni są tylko inni członkowie rodziny niż małżonek i dzieci zmarłego oraz 16 180 zł z tytułu zwiększenia odszkodowania na drugiego i każdego następnego uprawnionego;
• 16 180 zł – z tytułu śmiertelnego wypadku, gdy do odszkodowania równocześnie z małżonkiem lub dziećmi zmarłego uprawnieni są inni członkowie rodziny, każdemu z nich przysługuje ta kwota niezależnie od odszkodowania przypadającego małżonkowi lub dzieciom.

Jednorazowe odszkodowanie może być wypłacone nie tylko ubezpieczonemu rolnikowi, domownikowi lub pomocnikowi rolnika, lecz także członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Pamiętajmy jednak, że odszkodowanie to nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli:

• sam spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub
• będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych bądź innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku;
• do wypadku doszło podczas wykonywania czynności niezwiązanych z prowadzeniem działalności rolniczej, w tym m.in. podczas prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Każdy, kto jest uprawniony do otrzymania omawianego odszkodowania, powinien złożyć w tym celu specjalny wniosek do KRUS-u – pomocny będzie tutaj formularz KRUS SR-23. Pismo nie podlega żadnej opłacie skarbowej.

Podsumowanie

Aby można było mówić o wypadku przy pracy rolniczej, zdarzenie wywołujące szkodę musi pozostawać w ścisłym związku z działalnością rolniczą. W tej sytuacji poszkodowanemu lub członkowi jego rodziny przysługuje jednorazowe odszkodowanie, którego wartość jest ustalana na podstawie procentowego uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego. Pamiętajmy, że każdy wypadek rolniczy musi być zgłoszony do KRUS-u maksymalnie w ciągu 6 miesięcy od dnia zaistnienia takiego zdarzenia.