Zastanawiasz się, ilu maksymalnie pracowników można zatrudnić w firmie, aby ta funkcjonowała efektywnie? Wiele przedsiębiorstw jest zmuszonych z uwagi na koszty zmniejszać liczbę zatrudnionych, co nie zawsze przekłada się negatywnie na ich działanie. Amerykański antropolog, Robin Dunbar opracował teorię, która mówi nam, jaka jest maksymalna liczebność grupy, w której człowiek może efektywnie funkcjonować. Teza Dunbara ma na poparcie wiele przykładów. Czy domyślasz się, jaka jest według niego optymalna liczba pracowników w firmie?
Liczba pracowników w firmie - teza Dunbara
Robin Dunbar badał specyfikę trwałych więzi społecznych - czyli takich, których efektem są dłuższe relacje między osobnikami je tworzącymi. Osobnikami, ponieważ Dunbar oprócz ludzi, badał również więzi tworzone przez niektóre zwierzęta, szczególnie z rzędu naczelnych. Badania pozwoliły mu na opracowanie wartości, która w antropologii nazywana jest właśnie od jego nazwiska liczbą Dunbara. Liczba Dunbara określa liczbę trwałych więzi, w jakie maksymalnie jest w stanie wejść przedstawiciel danego gatunku. Dla człowieka liczba Dunbara wynosi 148. Oznacza to, że człowiek jest w stanie podtrzymywać relacje ze 148 innymi przedstawicielami jego gatunku. Przekłada się to na fakt, że w grupach o maksymalnej liczebności 148 (w przybliżenia 150) członków funkcjonuje się nam najlepiej. Za wszystko to odpowiedzialna jest budowa naszego mózgu.
Tezę Dunbara często komentowano i kwestionowano, choć sam uczony podawał interesujące przykłady z czasów poprzedzających ogłoszenie przez niego tezy. Przede wszystkim przywołane zostały przykłady z teorii wojskowości - przez długi czas podstawową jednostką taktyczną wojsk starożytnego Rzymu był manipuł liczący w przybliżeniu ok. 150 żołnierzy. Obecnie jego odpowiednika należy szukać w kompanii przeciętnie liczącej ponad setkę żołnierzy. Około 150 członków liczyły także plemiona łowieckie w różnych częściach świata. Pojawiła się również koncepcja, która zakłada, że grupa przekraczająca liczebnością 150 członków w sposób nieunikniony podzieli się na klany.
Liczba pracowników a liczba Dunbara - przykłady
Czy liczba pracowników w firmie też może być warunkowana według tezy Dunbara? Najczęściej przytaczanym przykładem jest firma założona przez Billa Gore’a. Gore w pewnym momencie spostrzegł, że nie zna pracujących dla niego ludzi i w związku z tym postanowił, że każda fabryka W. L. Gore & Associates nie będzie zatrudniała więcej niż 150 osób, choćby miały one powstawać jedna obok drugiej. Przekroczenie tej liczby zatrudnionych w jednym zakładzie, Gore uznawał za zjawisko szkodliwe, mówiąc, że “ilekroć dochodziliśmy do 150 osób, wszystko zaczynało się psuć”. Dunbar uznał, że liczba pracowników nieprzekraczająca 150 w każdym zakładzie jest przyczyną sukcesu firmy Gore’a. Do dzisiaj teza Dunbara znajduje zwolenników w różnego rodzaju biznesach i instytucjach publicznych - niedawno był to szwedzki urząd podatkowy.
Jak działa założenie Dunbara, nazywane też niekiedy zasadą 150, i dlaczego ma być ono tak efektywne w ustalaniu liczby pracowników? Tak jak pisaliśmy, liczba Dunbara określa, maksymalnie z iloma osobami możemy tworzyć trwałe relacje - a co za tym idzie, lepiej poznawać ich zainteresowania, umiejętności itp. W firmach liczących mniej niż 150 osób pracownicy znają się osobiście, znają swoje zadania i role, a między nimi wytwarza się swoista więź. Jeśli stają się znajomymi, pojawia się element wzajemnej presji. Według psychologów, ta wzajemna presja między kolegami jest bardziej motywująca dla pracowników niż jakiekolwiek uwagi przełożonego. Istniejąca więź między pracownikami i wzajemna presja rodzi dyscyplinę oraz lojalność zespołu.
Co wtedy, gdy liczba pracowników jest mniejsza?
Tym lepiej! Warto zauważyć, że liczba Dunbara obejmuje wszystkie relacje, nie tylko te pracownicze. Należy dodać rodzinę, znajomych spoza pracy itd. Dla każdego liczba relacji poza pracą jest różna i dlatego nie warto “dopinać” liczby pracowników ściśle do 150. Trzeba pamiętać, że owa liczba Dunbara to górna granica - firma działa efektywnej, im liczba pracowników jest mniejsza, pod warunkiem, że nie jest ona zbyt niska i nie wynika z tego konieczność nadprogramowych obowiązków dla pracowników. Musisz sam wyznaczyć, jaka liczba pracowników twojej firmy jest optymalna, biorąc pod uwagę zadania do wykonania oraz środki przeznaczone na wynagrodzenia.
Jeff Bezos, założyciel Amazona, jest zdania, że najlepszy zespół pracowników to taki, który najada się dwiema pizzami. W praktyce miałoby to być od 5 do 7 osób, choć jest to tylko pewne założenie. Richard Hackman - psycholog biznesu - uznał, że zespół pracuje tym efektywniej, im mniejsza jest liczba powiązań między ludźmi tworzącymi taki zespół. Liczbę powiązań obliczał za pomocą wzoru:
| N x (N-1) / 2 = liczba powiązań; N=liczba członków zespołu |
Jeśli nad projektem pracuje zespół 5 osób, wówczas liczba powiązań to 10, zaś gdy osób jest 10, wówczas liczba powiązań wzrasta do 45. Większa liczba powiązań to trudności komunikacyjne, decyzyjne, organizacyjne. Eksperymenty amerykańskich uczonych potwierdziły, że wzrost liczebności zespołów wcale nie wpływa korzystnie na szybsze ukończenie projektu, a wręcz przeciwnie.
Liczba Dunbara a social media
Swoją tezę Dunbar opracował na początku lat 90. XX w. i trudno, aby uwzględniał wówczas zjawiska związane z funkcjonowaniem social media. Jak bowiem należy w odniesieniu do jego teorii rozpatrywać znajomych, których posiadamy na Facebooku? Często ich liczba przekracza 150, a gdzie szukać jeszcze miejsca na kontakty w pracy? Sam Dunbar twierdzi, że liczba rzeczywistych znajomych, z którymi podtrzymywane są relacje, zamyka się w 150 osobach, zaś reszta stanowi publiczność. Cameron Marlow, socjolog, wskazuje jednak na inną zależność - przeciętnie mężczyzna, użytkownik Facebooka komentuje i lajkuje wpisy siedmiu osób, zaś czatuje z czterema. W przypadku kobiet liczby te wynoszą kolejno 10 i 8. Można pokusić się o hipotezę, że liczby przedstawione przez Marlowa odzwierciedlają liczbę rzeczywistych relacji w obszarze social media. Zatem wpływ social media na liczbę pracowników ustaloną w zgodzie z tezą Dunbara nie jest aż tak znaczący.
