Problematyka rozliczenia podatku od nabycia inwentarza żywego będzie pojawiać się w szczególności w tych przypadkach, gdy dochodzi do dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Jak rozliczyć nabycie w spadku inwentarza żywego? W dalszej części odniesiemy się do odpowiednich przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Opodatkowanie dziedziczenia gospodarstwa rolnego a nabycie w spadku inwentarza żywego
Dziedziczenie jest jedną z czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Nabycie spadku następuje z chwilą jego otwarcia i na nabywcę przechodzi ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy. Przedmiotem dziedziczenia mogą być również określone zespoły składników majątkowych, np. gospodarstwo rolne.
Definicję gospodarstwa rolnego znajdziemy w treści art. 55(3) Kodeksu cywilnego. W przepisie tym wskazano, że za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
W świetle ww. definicja inwentarza żywego stanowi element gospodarstwa rolnego. To z kolei może mieć istotne znaczenie w kontekście art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, który stanowi o zwolnieniu od podatku w przypadku nabycia gospodarstwa rolnego.
Zgodnie z przywołanym przepisem zwalnia się od podatku nabycie własności gruntów stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami pod warunkiem, że w wyniku nabycia zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia (zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie).
Należy jednak zauważyć, że przepis stanowiący o zwolnieniu w zakresie definicji gospodarstwa rolnego nie odsyła do kc, lecz do przepisów ustawy o podatku rolnym. Otóż w myśl art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub posiadanych przez osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną, w tym spółkę, nieposiadającą osobowości prawnej.
W definicji stosowanej na potrzeby ustawy o podatku od spadków i darowizn w skład gospodarstwa rolnego nie wchodzi inwentarz żywy.
Z treści art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika zatem, że ze zwolnienia korzysta wyłącznie nabycie gruntów stanowiących element składowy gospodarstwa rolnego, przy czym konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:
- przedmiotem nabycia była własność (współwłasność) gruntów stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym;
- w wyniku tego nabycia zostało utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne;
- w wyniku nabycia powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia była nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha;
- gospodarstwo to było prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia, a ponadto;
- kwota zobowiązania (podatku) mieściła się w limicie indywidualnym i krajowym pomocy de minimis w rolnictwie.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 31 lipca 2023 roku (nr 0111-KDIB2-2.4015.96.2023.1.PB): „Na marginesie zauważyć również należy, że oprócz udziału w ww. nieruchomości stanowiącej gospodarstwo rolne nabył Pan w spadku po mamie również maszyny rolnicze oraz inwentarz żywy. Omawiane zwolnienie określone w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy nie dotyczy natomiast nabycia maszyn rolniczych i inwentarza żywego”.
O ile nabycie maszyn rolniczych może korzystać ze zwolnienia określonego w art. 4 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie przez rolnika pojazdów rolniczych i maszyn rolniczych oraz części do tych pojazdów i maszyn pod warunkiem, że te pojazdy i maszyny rolnicze w ciągu 3 lat od daty otrzymania nie zostaną przez nabywcę sprzedane lub darowane osobom trzecim, o tyle ustawodawca nie przewidział żadnych zwolnień w zakresie nabycia inwentarza żywego.
Wyliczenie podatku od nabycia inwentarza żywego
Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie przewiduje żadnych szczególnych rozwiązań w zakresie opodatkowania nabycia inwentarza żywego. Oznacza to, że należy stosować reguły ogólne, co w pierwszej kolejności wymaga ustalenia wartości.
Jak wynika z art. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn, wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych – w wysokości tych wkładów.
Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Zasadą jest, że to nabywca-podatnik w złożonym zeznaniu deklaruje nabycie rzeczy lub praw majątkowych oraz podaje dane mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Jeżeli nabywca-podatnik nie określił wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych albo wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny naczelnika urzędu skarbowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie nabywcę do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny. Jeżeli nabywca, pomimo wezwania, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, naczelnik urzędu skarbowego dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez nabywcę, koszty opinii biegłego ponosi nabywca.
Należy też podkreślić, że przepisy nie nakładają na podatnika obowiązku korzystania z rzeczoznawcy w zakresie ustalenia wartości rynkowej rzeczy nabytych w spadku. Podatnik może dokonać wyceny według swojej najlepszej wiedzy.
Przykład 1.
Pan Mariusz nabył w spadku po swoim wujku gospodarstwo rolne, w którego skład wchodzą grunty rolne, budynek gospodarczy, maszyny rolniczej oraz 2 konie. W jaki sposób powinien on rozliczyć podatek od nabycia spadku?
W pierwszej kolejności wskażmy, że w przypadku nabycia spadku po wujku nie jest możliwe zastosowanie zwolnienia określonego w art. 4a ustawy SD. Pan Mariusz musi złożyć deklarację SD-3. O ile grunty oraz maszyny rolnicze korzystają ze zwolnienia na mocy art. 4 ust. 1 pkt 1 i pkt 12 ustawy SD, o tyle w deklaracji należy wykazać do opodatkowania budynek gospodarczy oraz 2 konie. Pan Mariusz powinien podać średnią rynkową wartość zarówno budynku, jak i inwentarza żywego. Warto też przypomnieć, że w przypadku nabycia spadku po wujku – osobie zaliczanej do II grupy podatkowej – kwota wolna od podatku wynosi 27 090 zł.
Funkcjonująca na gruncie podatku od spadków i darowizn definicja gospodarstwa rolnego nie obejmuje swoim zakresem inwentarza żywego. W związku z tym nabycie zwierząt w drodze dziedziczenia nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn i może generować obowiązek zapłaty podatku z tego tytułu.
Polecamy:
