0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Podważenie przez ZUS umowy o dzieło - korekty PIT-11 i PIT-4R

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach przyznanych mu kompetencji ustawowych ma prawo badać przestrzeganie przepisów o ubezpieczeniach społecznych. W szczególności może wydawać decyzje nakładające na płatników obowiązki w zakresie odprowadzania należnych składek na wspomniane ubezpieczenia. Decyzje te oddziałują w swoich dalszych konsekwencjach również na zobowiązania w sferze podatku dochodowego od osób fizycznych. Jednym z pytań, jakie warto w tym zakresie postawić, jest to, czy podważenie przez ZUS umowy o dzieło korekty dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne wynikające z decyzji ZUS skutkują koniecznością odpowiedniego skorygowania dokumentów podatkowych – deklaracji PIT-4R i informacji PIT-11.

Kompetencje kontrolne ZUS

Jak stanowi art. 41 ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek przekazuje do ZUS-u imienne raporty miesięczne po upływie każdego miesiąca kalendarzowego w terminie ustalonym dla rozliczania składek, zawierające informacje dotyczące płatnika i ubezpieczonego, a w szczególności informacje o tytule ubezpieczenia i podstawie wymiaru składek.

W myśl art. 41 ust. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli ZUS zakwestionuje i zmieni informacje przekazane przez płatnika składek, zawiadamia o tym ubezpieczonego i płatnika składek. Jeśli osoba ubezpieczona i płatnik składek nie złożą wniosku o zmianę stanowiska ZUS-u, informacje uznane przez ZUS traktuje się za prawdziwe. W razie złożenia takiego wniosku ZUS po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje w tej sprawie decyzję.

Płatnik składek jest obowiązany złożyć imienny raport miesięczny korygujący w terminie 7 dni od dnia stwierdzenia w nim nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS. Jeżeli konieczność korekty danych podanych w imiennym raporcie miesięcznym jest wynikiem stwierdzenia nieprawidłowości przez ZUS w drodze: 

  1. decyzji – imienny raport miesięczny korygujący powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji; 
  2. kontroli – imienny raport miesięczny korygujący powinien być złożony nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli albo otrzymania aneksu do protokołu kontroli lub informacji o sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń.

Jak stanowi art. 86 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in.:

Podważenie przez ZUS umowy o dzieło

W postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 24 listopada 2020 roku (II UK 355/19) wskazano, że art. 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obok art. 86 tej ustawy i art. 58 Kodeksu cywilnego stanowią podstawę prawa do weryfikacji tytułu ubezpieczenia przez ZUS w sytuacji nieprawidłowego stosowania umowy o dzieło zamiast umowy zlecenia. Zasada swobody umów nie jest bowiem nieograniczona nawet na gruncie prawa cywilnego. Ubezpieczenia społeczne nie stanowią regulacji samodzielnej, lecz są pochodne od tytułów ubezpieczenia, w tym od podstaw zatrudnienia (pracowniczych i cywilnych). Funkcja ZUS byłaby ułomna, gdyby przyjąć założenie, że nie ma on prawa weryfikowania tytułu zatrudnienia i w konsekwencji podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Podważenie przez ZUS umowy o dzieło wiąże się zwykle z uznaniem tej umowy za umowę zlecenia.

Przedmiotem umowy o dzieło jest zindywidualizowany i konkretny (czyli oznaczony przez strony) rezultat pracy i umiejętności ludzkich. W wypadku umowy o dzieło niezbędne jest zatem, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Zakłada się przy tym, że rezultat, na który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy czy też dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie). Dzieło musi przy tym istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, lecz także uchwycić istotę osiągniętego rezultatu. Podstawowym kryterium odróżniającym umowę zlecenia od umowy o dzieło stanowi okoliczność, że wykonawca nie jest zobowiązany do osiągnięcia konkretnego rezultatu, lecz do działania z dochowaniem należytej staranności. Dokonując kwalifikacji konkretnego stosunku umownego, należy badać w pierwszej kolejności, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła, a więc polega na osiągnięciu w przyszłości z góry określonego, samoistnego, obiektywnie osiągalnego i subiektywnie pewnego rezultatu ludzkiej pracy czy twórczości, mającego postać materialną lub też niematerialnego, ale ucieleśnionego w jakimś nośniku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 11 maja 2022 roku, III AUa 759/20).

Podważenie przez ZUS umowy o dzieło – czy trzeba korygować PIT-11 i PIT-4R?

Uznanie przez ZUS, że w danym przypadku doszło do zawarcia umowy zlecenia, pomimo nazwania jej przez strony umową o dzieło, skutkuje zobowiązaniem zleceniodawcy do odprowadzenia od zawartej umowy składek ZUS jak od umowy zlecenia i dokonania stosownych korekt zgłoszeń do ZUS-u oraz deklaracji rozliczeniowych.

Konsekwencje podatkowe wspomnianych korekt przedstawiono w interpretacji indywidualnej

z 23 stycznia 2015 roku (ITPB1/415-1115a/14/AD) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, której główne tezy omówiono niżej.

Z ogólnej definicji przychodów zawartej w art. 11 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej „ustawa o PIT” –  wynika, że przychodami są w szczególności otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dlatego też zapłacone przez zleceniodawcę za podatników (zleceniobiorców) składki ZUS, w części, która powinna być finansowana przez zleceniobiorcę, będą stanowiły przychód zleceniobiorcy – jeśli osoby te (ubezpieczeni) nie zwróciły ich zleceniodawcy (płatnikowi składek) w roku, w którym zostały zapłacone – otrzymają oni bowiem (zleceniobiorcy) nieodpłatne świadczenia od zleceniodawcy (zleceniodawca zapłaci za nich składki, które powinny być finansowane ze środków zleceniobiorców).

Zapłacone przez zleceniodawcę z własnych środków zaległe składki w części, w której powinny być one pokryte z dochodu zleceniobiorcy w stosunku do zleceniobiorców, z którymi aktualnie zleceniodawca ma zawarte umowy zlecenia, stanowią dla tych osób przysporzenie majątkowe mające swoje źródła w tych umowach. Przysporzenia te będą więc stanowiły dla tych osób przychody z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT. Dochody uzyskane z tytułu opłacenia przez zleceniodawcę przedmiotowych składek za podatników zobowiązany będzie on wykazać w faktycznych kwotach w stosownych pozycjach rocznych informacji o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11), a podatnicy będą obowiązani uwzględnić je w rocznych zeznaniach podatkowych składanych do właściwego urzędu skarbowego i od sumy uzyskanych w danym roku podatkowym dochodów zapłacić należny podatek. Nie należy jednak korygować deklaracji rocznej o zaliczkach na podatek dochodowy PIT-4R oraz informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy PIT-11 za lata poprzednie, gdyż zostały one wystawione zgodnie z rzeczywistością, tj. wykazano w nich faktycznie pobraną zaliczkę na podatek dochodowy.

Przykład 1.

Zleceniodawca w trakcie roku 2022 zapłacił za zleceniobiorcę zaległe składki ZUS za 2022 rok oraz za lata poprzednie: 2020 i 2021. W związku z tym zleceniodawca powinien wykazać w informacji PIT-11 za 2022 rok kwoty zapłacone z tego tytułu w 2022 roku. Natomiast nie ma podstaw do dokonania korekt deklaracji PIT-4R oraz informacji PIT-11 sporządzonych już wcześniej za lata 2020 i 2021.

Należy podkreślić, że z treści art. 81 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa wynika, iż korekta deklaracji ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy poprzednim jej sporządzeniu i może dotyczyć każdej jej pozycji – o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Może więc ona dotyczyć m.in. błędów rachunkowych, oczywistych omyłek, a także gdy wypełniono ją niezgodnie z wymaganiami lub istnieją wątpliwości co do prawidłowości danych w niej zawartych.

W analizowanym stanie faktycznym wystawione już dokumenty za lata poprzednie sporządzone były prawidłowo w tym znaczeniu, że odzwierciedlały zaistniały w tamtym czasie stan faktyczny, a więc wysokość pobranych przez płatnika-zleceniodawcę składek ZUS. W związku z powyższym brak jest podstaw prawnych do ich korygowania.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów