Dodatki do renty wypłacane przez ZUS

Osoby pobierające świadczenia emerytalno-rentowe z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w określonych sytuacjach mogą ubiegać się o dodatkowe świadczenia. Wśród nich wymienić należy: dodatek kombatancki, dodatek za tajne nauczanie, ryczałt energetyczny dla wdowy po żołnierzu górniku, ekwiwalent za deputat węglowy kolejowy, ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych, dodatek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej, dodatek dla poszkodowanego weterana. Niniejszy artykuł przybliży, kto i kiedy otrzyma wskazane powyżej dodatki do renty z ZUS-u.

Dodatek kombatancki

Dodatek kombatancki otrzyma osoba uprawniona do pobierania renty, która decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych uznana została za kombatanta.

Kombatant, który nie posiada prawa do żadnych świadczeń rentowych lub emerytalnych ani prawa do uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego oraz nie osiąga dochodów z tytułu pracy, pozarolniczej działalności gospodarczej podlegającej ubezpieczeniu społecznemu lub z tytułu rolniczej działalności gospodarczej podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników po ukończeniu 55 lat w przypadku kobiety i 60 lat w przypadku mężczyzn, może otrzymać świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego.

Dodatek za tajne nauczanie

Dodatek za tajne nauczanie przysługuje osobie, której przyznano prawo do renty i która w czasie okupacji prowadziła tajne nauczanie lub przed 1 września 1939 roku nauczała w języku polskim w szkołach polskich na terenie III Rzeszy Niemieckiej oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska.

Ryczałt energetyczny dla wdowy po żołnierzu górniku

Ryczałt energetyczny dla wdowy po żołnierzu górniku otrzyma wdowa pobierająca rentę po żołnierzu zastępczej służby wojskowej, który w latach 1949–1959 był przymusowo zatrudniony w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu albo batalionach budowlanych.

Wysokość ryczałtu energetycznego ogłasza w formie komunikatu Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w terminie do 7. dnia roboczego lutego każdego roku w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Każdego roku nowa kwota ryczałtu energetycznego obowiązuje od 1 marca danego roku.

Ekwiwalent za deputat węglowy kolejowy

Ekwiwalent za deputat węglowy kolejowy przysługuje byłym pracownikom kolejowym, pobierającym rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie: przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów Ustawy z dnia 12 czerwca 1975 roku o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych lub przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdy przysługiwało im prawo do deputatu węglowego w czasie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty. Ekwiwalent ten otrzymają również członkowie rodziny wskazanych wyżej osób, które pobierają rentę rodzinną po byłym pracowniku kolejowym.

Wysokość wypłaty ekwiwalentu wyliczana jest na podstawie przeciętnej średniorocznej ceny detalicznej 1000 kg węgla kamiennego w roku, który poprzedza rok wypłaty ekwiwalentu.

Dodatek pielęgnacyjny

O dodatek pielęgnacyjny może ubiegać się osoba mająca ustalone prawo do renty, która:

• została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo
• ukończyła 75 lat życia.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeczona zostanie względem osoby, u której stwierdzono naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Dodatek pielęgnacyjny wypłacany jest na wniosek zainteresowanego, którego lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS uznają za osobę całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.

Wniosek o wypłatę dodatku pielęgnacyjnego składa się na formularzu udostępnionym przez ZUS i załącza się do niego zaświadczenia o stanie zdrowia na druku OL-9 wypełnione przez lekarza prowadzącego leczenie nie później niż na miesiąc przed dniem, w którym składany jest wniosek o dodatek.

Dodatek pielęgnacyjny nie zostanie przyznany osobie, która przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym powyżej 2 tygodni w miesiącu.

Przyznanie przez ZUS dodatku pielęgnacyjnego uniemożliwia przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. W sytuacji kiedy osoba pobiera zasiłek pielęgnacyjny przyznany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a ZUS przyznał jej dodatek pielęgnacyjny, powinna niezwłocznie powiadomić o tym fakcie właściwy organ, który wypłaca zasiłek pielęgnacyjny.

Dodatek dla weterana poszkodowanego

Dodatek dla weterana poszkodowanego otrzyma osoba uprawniona do renty, której przyznano status weterana poszkodowanego.

Weteranem poszkodowanym jest osoba, która na podstawie skierowania brała udział w działaniach poza granicami państwa, np. w misji pokojowej, i doznała uszczerbku na zdrowiu w następstwie: wypadku pozostającego w związku z tymi działaniami lub choroby nabytej podczas wykonywania tych działań, z tytułu których przyznano jej świadczenia odszkodowawcze.

Status weterana poszkodowanego przyznawany jest w formie decyzji administracyjnej.

Organami, które mogą przyznać status weterana poszkodowanego, jest minister obrony narodowej w odniesieniu do żołnierzy i pracowników jednostek wojskowych lub minister właściwy do spraw wewnętrznych w odniesieniu do funkcjonariuszy i pracowników Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa.

Wysokość dodatku dla weterana poszkodowanego obliczana jest w oparciu o podstawę jego wymiaru, którą stanowi kwota najniższej emerytury ogłaszanej przez prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przy czym ostateczna wysokość dodatku w indywidualnym przypadku zależy od ustalonego procentu uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy.

Dodatek wypłacany jest co miesiąc z rentą, a w przypadku osób, którym wypłata renty została zawieszona co kwartał – w trzecim miesiącu kwartału.

Dodatek dla sieroty zupełnej

Dodatek dla sieroty zupełnej przysługuje osobom pobierającym rentę rodzinną, których rodzice nie żyją lub osobom pobierającym rentę rodzinną po zmarłej matce, a gdy ich ojciec jest nieznany.

Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych

Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych otrzymają:

• renciści, którzy pobierali bezpłatny węgiel od przedsiębiorstw robót górniczych albo przeszli na rentę z tych przedsiębiorstw;
• wdowy, wdowcy i sieroty pobierający rentę rodzinną po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych, którzy mieli prawo do bezpłatnego węgla na podstawie Układu zbiorowego pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 roku i uzyskali emeryturę lub rentę przed 1 stycznia 2007 roku, a po 31 grudnia 2001 roku nie pobrali ekwiwalentu;
• wdowy, wdowcy i sieroty, którzy pobierają rentę rodzinną po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych niezależnie od tego, od kiedy mają prawo do renty rodzinnej.

Ekwiwalentu nie otrzymają osoby, których roszczenia związane z bezpłatnym węglem zostały zaspokojone przed 29 sierpnia 2007 roku. W przypadku częściowego zaspokojenia ekwiwalent będzie przyznany za część roszczenia niezaspokojonego.

Wszystkim osobom uprawnionym do ekwiwalentu przysługuje łącznie jeden ekwiwalent. 

W razie podziału renty ekwiwalent również zostaje podzielony w równych częściach, zgodnie z liczbą osób do niego uprawnionych.

Wysokość ekwiwalentu ustalana jest poprzez przemnożenie ilości przysługującego węgla, która nie może być wyższa niż 3 tony węgla kamiennego rocznie przez przeciętną cenę zbytu 1 tony grubego węgla kamiennego.

Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla

Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla otrzymać może rencista, który jako część wynagrodzenia dostawał bezpłatny węgiel. Ekwiwalent ten przysługuje:

• osobom, które uzyskały emeryturę i rentę przed 1 stycznia 2007 roku i były wtedy uprawnione do bezpłatnego węgla z kopalń całkowicie zlikwidowanych;
• wdowom, wdowcom i sierotom mającym ustalone prawo do renty rodzinnej po byłym pracowniku kopalń całkowicie zlikwidowanych;
• pracownikom kopalni likwidowanej wchodzącej w skład Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Bytomiu, którzy przeszli na emeryturę lub rentę;
• wdowom, wdowcom i sierotom mającym ustalone prawo do renty rodzinnej po emerycie lub renciście, który pobierał ekwiwalent pieniężny wypłacany przez ZUS;
• osobom, którym ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej przyznanej na czas określony wraz z ekwiwalentem pieniężnym wypłacanym przez ZUS, a następnie zostało ono przywrócone;
• osobom, które przeszły na emeryturę, a wcześniej otrzymywały rentę z tytułu niezdolności do pracy wraz z ekwiwalentem pieniężnym;
• osobom, którym ZUS przyznał i wypłacał ekwiwalent pieniężny na podstawie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 1999 roku do 31 grudnia 2007 roku.

Wysokość ekwiwalentu jest ustalana przez pomnożenie ilości przyznanego węgla, która maksymalnie wynosi 3 tony, przez przeciętną cenę zbytu węgla ustaloną i ogłoszoną każdego roku przez ministra energii do 20 stycznia w „Monitorze Polskim”.

Gdy do renty rodzinnej uprawniona jest więcej niż jedna osoba, wówczas wszystkim osobom uprawnionym do renty i do ekwiwalentu przysługuje łącznie jeden ekwiwalent pieniężny, który dzielony jest na równe części do wypłaty dla każdej osoby uprawnionej.

Dodatki do renty – podsumowanie

Jak widać, ZUS oferuje dodatki do renty czy to z tytułu niezdolności do pracy, czy rentę rodzinną. W razie wątpliwości, czy jest się uprawnionym do któregokolwiek z nich, warto odwiedzić placówkę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zapytać pracowników o kwestie budzące wątpliwości.