Źródłem przychodu polskiego rezydenta podatkowego może być zarówno krajowy, jak i zagraniczny fundusz inwestycyjny. Otrzymane w ten sposób wynagrodzenie rodzi pytanie o sposób kwalifikacji przychodu na gruncie podatku PIT oraz o ustalenie metody rozliczenia podatku dochodowego.
Krajowy i zagraniczny fundusz inwestycyjny jako źródło przychodu
Nasze rozważania rozpoczniemy od przywołania treści art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT, gdzie podano, że za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Jednocześnie, jak stanowi art. 5a pkt 14 ww. ustawy, ilekroć jest w niej mowa o funduszach kapitałowych, oznacza to fundusze inwestycyjne oraz fundusze zagraniczne, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych, oraz ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe działające na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
Dalej wskażmy, że stosownie do brzmienia art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy PIT ze świadczeń otrzymanych z dochodów funduszu kapitałowego, jeżeli statut przewiduje wypłaty z tych dochodów jego uczestnikom bez umarzania, odkupywania, wykupywania albo unicestwiania w inny sposób tytułów uczestnictwa w takim funduszu, pobiera się zryczałtowany 19-procentowy podatek. Jest pobierany od kwoty przychodu bez pomniejszenia o koszty podatkowe, co wynika z treści art. 30a ust. 6 ustawy PIT.
Dochód (przychód) z tytułu wypłaty środków z funduszu inwestycyjnego podlega opodatkowaniu 19-procentowym zryczałtowanym podatkiem dochodowym zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 tej ustawy. Środki te są bowiem dochodami z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.
Co istotne, w przypadku krajowych funduszy inwestycyjnych to podmiot wypłacający pobiera podatek (czyli działa w roli płatnika) i wpłaca go na rachunek urzędu skarbowego. Uczestnik funduszu nie ma obowiązku wykazywania w tym wypadku przychodu w rocznym zeznaniu podatkowym PIT (zgodnie z art. 45 ust. 3 ustawy PIT).
Jak wynika wprost z powołanych wyżej przepisów, elementem przyjętego na gruncie omawianej ustawy systemu rozliczania podatku z tytułu udziału w funduszach kapitałowych (art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy) jest zasada braku obowiązku rozliczania się przez podatników z podatku od dochodów uzyskanych od podmiotu z siedzibą w Polsce.
Natomiast inne zasady będą obowiązywać w przypadku, gdy polski rezydent podatkowy będzie osiągał przychody z zagranicznych funduszy inwestycyjnych. W takim przypadku – zgodnie z art. 30a ust. 9 ustawy PIT – polscy rezydenci podatkowi uzyskujący poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przychody (dochody) określone w ust. 1 pkt 1–5, od zryczałtowanego podatku obliczonego od tych przychodów (dochodów) odliczają kwotę równą podatkowi zapłaconemu za granicą, jednakże odliczenie to nie może przekroczyć kwoty podatku obliczonego od tych przychodów (dochodów) przy zastosowaniu stawki 19%.
Jak wynika z treści art. 30a ust. 11 ustawy PIT, kwoty zryczałtowanego podatku obliczonego od przychodów (dochodów), o których mowa w ust. 1 pkt 1–5, uzyskanych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, oraz kwotę podatku zapłaconego za granicą podatnicy są obowiązani wykazać w zeznaniu podatkowym (np. PIT-38).
Przykład 1.
Pan Piotr posiadający certyfikaty w zagranicznym funduszu inwestycyjnym otrzymał z niego wypłatę. Jej kwota została pomniejszona o 5-procentowy zagraniczny podatek. W jaki sposób pan Piotr powinien rozliczyć taką wypłatę?
W opisanym przypadku rozliczenia podatku pan Piotr musi dokonać samodzielnie. Z uwagi na fakt, że podmiotem wypłacającym jest zagraniczny fundusz inwestycyjny, to nie ma on obowiązku poboru podatku od pana Piotra. Pan Piotr w zeznaniu rocznym (np. PIT-38) wykaże kwotę polskiego podatku (19%) oraz jednocześnie ma prawo do pomniejszenia go o zagraniczny potrącony podatek z tego samego tytułu.
Przychody z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych
Należy wskazać, że w odmienny sposób rozliczane są środki uzyskane z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Zgodnie z art. 30b ust. 1 pkt 5 ustawy PIT w takim przypadku opodatkowaniu podlega dochód, czyli przychód z tego tytułu można pomniejszyć o koszty podatkowe. Kosztami tymi są wydatki poniesione na nabycie tytułów uczestnictwa.
Co ważne, osoba fizyczna dokonuje samodzielnego rozliczenia podatku od dochodu w PIT-38 składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Przy czym, jak wynika z treści art. 30b ust. 5a ustawy PIT, jeżeli podatnik będący rezydentem podatkowym osiąga dochody, o których mowa, zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i poza jej granicami, łączy się one i od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu za granicą.
Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. Tę samą zasadę stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy polski rezydent osiąga wyłącznie dochody poza granicami.
Przykład 2.
Pan Paweł posiadający zagraniczne fundusze inwestycyjne dokonał ich umorzenia, za co otrzymał równowartość 10 000 zł. Koszt nabycia tytułu uczestnictwa wynosił 7000 zł. Ponadto zagraniczny fundusz pobrał od niego podatek w kwocie 400 zł. W jaki sposób pan Paweł powinien dokonać rozliczenia podatku z tego tytułu?
W pierwszej kolejności należy ustalić dochód. Będzie to różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztem nabycia, czyli kwota 3000 zł. Następnie należy obliczyć polski podatek od kapitałów pieniężnych według stawki 19% – 570 zł. Na podstawie art. 30b ust. 5b ustawy PIT od polskiego podatku można odliczyć podatek zapłacony za granicą, co oznacza, że finalna wysokość podatku do zapłaty z tytułu umorzenia zagranicznych tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym będzie wynosić 170 zł.
Wszystkie ww. obliczenia powinny znaleźć odzwierciedlenie w samodzielnie złożonym przez podatnika zeznaniu PIT-38. Termin złożenia zeznania – tj. 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym – jest jednocześnie terminem płatności podatku.
Ponadto warto też podkreślić, że w przypadku źródła przychodu, jakim są kapitały pieniężne (art. 17 ust. 1 ustawy PIT), nie występuje obowiązek opłacania zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego. To powoduje, że całość należności podatkowej należy uregulować w deklaracji rocznej.
W celu przeliczenia kwot wyrażonych w walutach obcych pomocny będzie art. 11a ustawy PIT. Zgodnie z nim:
- przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu;
- koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu;
- podatek wyrażony w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zapłaty podatku.
Jak widać z przedstawionych regulacji, zyski z zagranicznych funduszy inwestycyjnych stanowią przychody z kapitałów pieniężnych, przy czym metoda rozliczenia – w zależności od rodzaju przychodu – może być różna. W każdym jednak przypadku podatnik ma prawo do odliczenia od polskiego zobowiązania podatkowego podatku uiszczonego za granicą.
