Przekazanie przedsiębiorstwa w drodze darowizny nie podlega bezpośrednio opodatkowaniu podatkiem PIT, co jednak nie oznacza, że taka transakcja jest całkowicie neutralna podatkowo. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej implikacjom podatkowym dotyczącym środków trwałych, wyposażenia oraz towarów handlowych stanowiących elementy przedsiębiorstwa i przekazywanych w drodze darowizny. W tym kontekście warto przeanalizować, jak wygląda przekazanie przedsiębiorstwa a PIT.
Przekazanie przedsiębiorstwa a PIT
Jak wskazaliśmy na wstępie, samo przekazanie przedsiębiorstwa w drodze darowizny jest zdarzeniem niepowodującym konieczności rozpoznania z tego tytułu przychodu po stronie przedsiębiorcy.
Sama czynność darowizny nie wywołuje skutków podatkowych w zakresie podatku PIT. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów nie stosuje się do czynności, które są regulowane ustawą o podatku od spadków i darowizn.
W konsekwencji darowizna przedsiębiorstwa jest neutralna na gruncie podatku PIT. Potwierdził to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 4 grudnia 2017 roku, nr 0112-KDIL3-3.4011.142.2017.2.TW, wskazując, że jeżeli w związku z tym przekazaniem darczyńca nie otrzyma żadnych wartości pieniężnych ani innego przysporzenia majątkowego, to przekazanie to nie mieści się w zakresie powołanych powyżej definicji dochodów/przychodów podatkowych po stronie darczyńcy. Zatem nie powstanie w związku z tą czynnością przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że bez znaczenia jest, czy przedmiotem darowizny jest „przedsiębiorstwo”, „zorganizowana jego część”, czy poszczególne składniki majątkowe. Żadna z tych czynności nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Przykład 1.
Ojciec postanowił przekazać w drodze darowizny całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo. Po stronie ojca nie powstaje w tym przypadku żaden przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, który musiałby opodatkować podatkiem PIT.
Przekazanie środków trwałych wchodzących w skład przedsiębiorstwa
Należy mieć na uwadze, że przepisy ustawy PIT nie odnoszą się bezpośrednio do przypadku przekazania całego przedsiębiorstwa. W konsekwencji każdą grupę składników firmowych trzeba przeanalizować osobno.
Jeżeli chodzi o środki trwałe, to na skutek przekazania przedsiębiorstwa po stronie darczyńcy nie pojawia się konieczność korygowania uprzednio dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Pozostają one w mocy, a późniejsze nieodpłatne przekazanie środka trwałego nie przekreśla ich ważności.
Natomiast w zakresie amortyzacji środków trwałych przez obdarowanego jest to możliwe wyłącznie na zasadzie kontynuacji amortyzacji z uwzględnieniem dotychczasowych odpisów oraz stosowanej metody (art. 23 ust. 9 ustawy PIT).
To powoduje, że w przypadku środków trwałych całkowicie zamortyzowanych nie jest możliwa ich ponowna amortyzacja.
Przykład 2.
Ojciec wykorzystywał w swojej działalności gospodarczej maszynę budowlaną o wartości początkowej 50 000 zł. Maszyna została w całości zamortyzowana podatkowo. Następnie w drodze darowizny przekazał całe przedsiębiorstwo – w tym przedmiotową maszynę – na rzecz swojej córki. Córka w ramach rozpoczętej działalności gospodarczej nie może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od w pełni umorzonej wartości początkowej. Ojciec nie ma natomiast obowiązku korygowania uprzednio zrealizowanych odpisów amortyzacyjnych.
Przekazanie towarów handlowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa
Kolejna grupa składników majątkowych, nad którą należy się pochylić, to towary handlowe przekazywane w drodze darowizny i jednocześnie stanowiące element składowy przedsiębiorstwa.
Po stronie darczyńcy w pierwszej kolejności należy wskazać na treść art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy PIT, który stanowi, że nie są kosztem uzyskania przychodu darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju.
Zatem wydatki poniesione na nabycie towarów handlowych i materiałów od chwili przekazania ich w formie darowizny nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów dla darczyńcy.
Darczyńca musi więc wyksięgować ich wartość w dacie faktycznego przekazania i dokonać stosownych zapisów w KPiR. Z chwilą przekazania towarów w drodze darowizny wydatki poniesione na ich nabycie nie będą miały związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Niezbędne będzie więc dokonanie korekty kosztów uzyskania przychodów o wydatki poniesione na nabycie towarów będących przedmiotem darowizny.
Ponadto po stronie osoby obdarowanej nie będzie możliwości rozpoznania kosztów podatkowych. Takie niekorzystne stanowisko jest prezentowane przez fiskus w wydawanych interpretacjach indywidualnych.
Organy podatkowe wskazują, że skoro nabycie towarów handlowych nastąpi w drodze darowizny (nieodpłatnie), to ich wartość nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, ponieważ nie zostanie spełniona jedna z przesłanek wynikająca z ww. art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wymóg poniesienia kosztu.
Pomimo obowiązku ujęcia nabytych nieodpłatnie, a niesprzedanych towarów w remanencie sporządzonym na koniec roku podatkowego, ich wartość wynikająca z wyceny nie może być brana pod uwagę przy ustaleniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Tak przykładowo twierdzi Dyrektor KIS w interpretacji z 18 grudnia 2017 roku, nr 0112-KDIL3-1.4011.315.2017.1.IM, gdzie możemy przeczytać, że otrzymane w darowiźnie towary nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu u obdarowanego, ponieważ zostały przekazane nieodpłatnie, co oznacza, że obdarowany nie poniósł żadnego wydatku.
Reasumując, należy stwierdzić, iż w związku z przekazaniem przedsiębiorstwa w formie darowizny nie powstaje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przekazujący nie będzie zobowiązany, aby dokonać korekty zrealizowanych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wyposażenia, będących przedmiotem darowizny. Będzie natomiast zobligowany do dokonania korekty kosztów w stosunku do przekazanych towarów handlowych.
