Przedsiębiorcy zazwyczaj dokonują wielu zamówień. Zdarza się, że w natłoku pracy omyłkowo dokonają zapłaty na rachunek bankowy innego podmiotu niż ich kontrahent. Jakie konsekwencje wywoła omyłkowe przekazanie kwoty wynikającej z faktury na rachunek VAT innego podmiotu niż dostawca? Co grozi odbiorcy przelewu? Jakie skutki w VAT ma omyłkowy przelew pieniędzy na rachunek VAT innego podmiotu? Wyjaśniamy poniżej.
Mechanizm podzielonej płatności - na czym polega?
Z dniem 1 lipca 2018 roku weszła w życie ustawa z dnia 15 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła mechanizm podzielonej płatności tzw. split payment. Zgodnie z art. 108 a ust.2 ustawy o VAT, zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że:
- Zapłata kwoty odpowiadającej całości lub części kwoty podatku, wynikającej z otrzymanej faktury, jest dokonywana na rachunek VAT;
- Zapłata całości lub części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto, wynikającej z otrzymanej faktury, jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.
Innymi słowy, stosując mechanizm podzielonej płatności za zobowiązania z faktury, nabywca dokonuje płatności na dwa rachunki bankowe:
- kwotę bez podatku (wartość netto) – na rachunek bankowy dostawcy (lub w inny sposób),
- kwotę podatku VAT – na rachunek VAT dostawcy.
Istotą wyżej opisanego mechanizmu, jest rozdzielenie płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że część zapłaty odpowiadająca kwocie podatku VAT, jest uiszczana na specjalne konto – rachunek VAT, zaś kwota tytułem wartości netto usługi lub dostawy, na zwyczajny rachunek rozliczeniowy kontrahenta.
Dokonanie płatności split payment odbywa się przy użyciu specjalnego komunikatu przelewu, w którym podatnik wskazuje:
- Kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;
- Kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto;
- Numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność;
- Numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.
Tego samego komunikatu należy użyć przy zwrocie podatku VAT. Choć dysponowanie środkami zgromadzonymi na rachunku VAT jest ograniczone, to w tym przypadku rachunek VAT może zostać obciążony.
Należy podkreślić, że split payment dotyczy wyłącznie płatności między przedsiębiorcami. Mechanizm ten nie dotyczy konsumentów.
Solidarna odpowiedzialność za nierozliczony podatek VAT
Zgodnie z art. 108a ust. 5 ustawy o VAT w przypadku, gdy płatność zostanie dokonana w sposób określony w ust. 2 (przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności) na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, o której mowa w ust. 3 pkt 3, podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą, za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek, wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
Oznacza to, że podmiot, który otrzymał zapłatę, odpowiada razem ze sprzedawcą za nierozliczony podatek od tej dostawy, jeżeli nabywca dokonał płatności korzystając z mechanizmu podzielonej płatności.
Przykład 1.
Spółka XYZ Sp. z o. o. zleciła spółce ABC Sp. z o. o. wykonanie robót budowlanych, polegających na ułożeniu nawierzchni parkingu z kostki brukowej. Spółka XYZ Sp. z o. o. decyduje o zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności i kieruje przelew na wskazany na fakturze rachunek bankowy, należący do spółki FAKTOR Sp z o. o., która uprzednio nabyła tę wierzytelność od spółki ABC Sp. z o. o. W tej sytuacji spółki ABC Sp. z o. o. (dostawca) oraz FAKTOR Sp. z o. o. (podmiot, który otrzymał płatność) odpowiadają solidarnie za nierozliczony podatek VAT od tej dostawy.
W jakiej sytuacji solidarna odpowiedzialność za nierozliczony VAT jest wyłączona?
Zgodnie z art. 108a ust. 6 ustawy o VAT odpowiedzialność solidarna podatnika, o którym mowa w ust. 5, jest wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze, o której mowa w ust. 3 pkt 3, albo zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę płatność, niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu, w kwocie otrzymanej na rachunek VAT.
Oznacza to, że podmiot, który otrzymał płatność może uniknąć solidarnej odpowiedzialności za nierozliczony VAT, jeżeli niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu:
- dokona płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze;
- zwróci otrzymaną płatność na rachunek VAT podmiotu, od którego otrzymał tę płatność.
Przykład 2.
Spółka XYZ Sp. z o. o. zleciła spółce ABC Sp. z o. o. wykonanie robót budowlanych polegających na ułożeniu nawierzchni parkingu z kostki brukowej. Spółka XYZ Sp. z o. o. decyduje o zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności i kieruje przelew należności, wraz z kwotą podatku VAT na wskazany na fakturze rachunek bankowy, należący do spółki FAKTOR Sp z o. o., która uprzednio nabyła tę wierzytelność od spółki ABC Sp. z o. o. W rezultacie na rachunek VAT spółki FAKTOR Sp. z o. o. trafia określona na fakturze kwota podatku VAT. Spółka FAKTOR Sp. z o. o. niezwłocznie dokonuje płatności na rachunek VAT spółki ABC Sp. z o. o.
W tej sytuacji spółki ABC Sp. z o. o. (dostawca) oraz FAKTOR Sp. z o. o. (podmiot, który otrzymał płatność) nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności za nierozliczony podatek VAT od tej dostawy, ponieważ niezwłoczne dokonanie płatności na rachunek VAT dostawcy na podstawie art. 108a ust. 6 ustawy o VAT odpowiedzialność tę wyłącza.
Przelew pieniędzy na rachunek VAT innego podmiotu przez pomyłkę a odpowiedzialność za nierozliczony VAT
Zdarza się, że przedsiębiorca przez pomyłkę dokona zapłaty na niewłaściwy rachunek bankowy. Czy przelew pieniędzy na rachunek VAT innego podmiotu niż kontrahent rodzi solidarną odpowiedzialność za nierozliczony VAT?
Brzmienie przepisu art. 108a ust. 5 ustawy o VAT może prowadzić do wniosku, że przelew pieniędzy na rachunek VAT innego podmiotu, powoduje powstanie solidarnej odpowiedzialności pomiędzy odbiorcą przelewu, a nabywcą towaru lub usługi.
Głębsza wykładnia językowa prowadzi jednak do konstatacji, że przelew dokonany przez pomyłkę nie został objęty przez normę prawną, wyrażoną w przywołanym przepisie. Ustawodawca użył sformułowania: „dokonanie płatności”. Płatność wg. słownika języka polskiego wydawnictwa PWN, oznacza „obowiązek regulowania zobowiązań pieniężnych w określonym terminie”. Jeżeli podatnik dokonał zapłaty określonej kwoty pieniężnej wyłącznie przez pomyłkę i nie łączy go z odbiorcą przelewu zobowiązanie do zapłaty tej kwoty, nie sposób uznać takiego przelewu za „dokonanie płatności”. Z powyższego wynika, że przywołany przepis nie ma zastosowania do przelewów wykonanych omyłkowo.
Podkreślenia wymaga, że odpowiedzialność solidarna za nierozliczony VAT nie powstaje, jeżeli płatność miała miejsce przed dniem wejścia w życie przepisów wprowadzających split payment – tj. dnia 1 lipca 2018 roku.
