Stosowanie split payment, czyli wady i zalety podzielonej płatności

Od 1 lipca 2018 r. przedsiębiorcy będący podatnikami VAT mogą w sposób dobrowolny opłacać zobowiązania za pomocą mechanizmu podzielonej płatności. Split payment, bo tak w praktyce określany jest nowy sposób dokonywania płatności, polega na rozdzieleniu płatności za towar lub usługę na wartość netto i VAT oraz przelania tych kwot na osobne rachunki. Z uwagi na dowolność w stosowaniu split payment nie wszyscy przedsiębiorcy będą objęci nową procedurą. O tym, czy stosowanie split payment będzie korzystne dla podatnika, czy nie, dowiesz się w artykule!

Istota podzielonej płatności

Mechanizm podzielonej płatności odnosi się do transakcji B2B, w której stronami są czynni podatnicy podatku VAT. Decyzja o zastosowaniu split payment leży w gestii nabywcy, który dokonując płatności za pośrednictwem bankowości online, może skorzystać ze specjalnego komunikatu przelewu stworzonego w tym celu przez banki. W komunikacie przelewu nabywca będzie musiał wpisać wartość brutto oraz podatek VAT dokonywanej transakcji (całą wartość z faktury lub stosowną jej część w zależności od dokonywanej płatności), numer faktury, która jest rozliczana oraz NIP dostawcy. Na tej podstawie bank dokona płatności, z której początkowo wartość brutto trafi na rachunek rozliczeniowy dostawcy, skąd później kwota podatku VAT zostanie przeksięgowana na jego rachunek VAT.

Należy przy tym zauważyć, że środki zgromadzone na rachunku VAT dostawcy mogą być wykorzystywane jedynie w celu regulowania zobowiązań z urzędem skarbowym lub innymi dostawcami z tytułu podatku VAT. Co oznacza, że mimo iż środki stanowią własność podatnika, nie może on swobodnie nimi rozporządzać. Ewentualne przelanie ich na rachunek rozliczeniowy podatnika może nastąpić jedynie za zgodą organu skarbowego. W tym celu podatnik musi złożyć umotywowany wniosek. Wówczas dopiero za zgodą organu bank dokona wypłaty środków zgromadzonych na rachunku VAT.

Kto może korzystać ze split payment?

Z uwagi na fakt, iż stosowanie split payment jak na razie będzie dobrowolne, nie wszyscy przedsiębiorcy będą objęci tym mechanizmem. W praktyce split payment będzie dotyczyło, jedynie przedsiębiorców, których łączą wzajemne transakcje, opodatkowane podatkiem VAT. Oznacza to, że osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej nie będą miały możliwości skorzystania z podzielonej płatności.

Wraz z 1 lipca 2018 r. każdy przedsiębiorca posiadający firmowy lub prywatny rachunek rozliczeniowy służący do celów prowadzonej działalności gospodarczej otrzyma dodatkowo utworzony rachunek VAT. Rachunek ten będzie funkcjonował w połączeniu z rachunkiem rozliczeniowym, co oznacza, że w momencie otrzymania przelewu za fakturę, gdy nabywca zastosował split payment, wartości netto i VAT zostaną automatycznie rozdzielone i zaksięgowane na odpowiednich rachunkach. Ze split payment mogą więc korzystać nabywcy i dostawcy posiadający bankowość internetową. Nie ma możliwości zastosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadku płatności gotówkowych i za pomocą karty bankomatowej.

Dobrowolne stosowanie split payment

O tym, czy zastosować split payment w regulowaniu wzajemnych transakcji, decydują zarówno nabywcy, jak i dostawcy. Ci drudzy mogą zawrzeć w umowie wymogi co do zastosowania mechanizmu podzielonej płatności w odniesieniu do sposobu rozliczenia należności. Stanowisko takie potwierdził sam Zastępca Dyrektora Departamentu Podatku od Towarów i Usług Zbigniew Makowski w wywiadzie “Split payment - pytania i odpowiedzi” z 2 lipca 2018 r., w odpowiedzi na pytanie: Split payment będzie w Polsce (przynajmniej na początku) dobrowolny. Na czym polega ta dobrowolność? Czy będzie można odmówić przyjęcia zapłaty w tym mechanizmie? wskazał, że: przyznanie inicjatywy co do wyboru stosowania mechanizmu podzielonej płatności nabywcy nie oznacza jednak, że sprzedawca nie będzie mógł zastrzec w umowie, że nie chce stosować takiej formy rozliczeń. Kontrahenci mają w tym zakresie swobodę, wynikającą z zasady swobody umów i sami decydują w jaki sposób dokonują rozliczeń przeprowadzanych transakcji. Dowolność w tym zakresie może być więc wykorzystywana przez dostawców określających sposób zapłaty należności w umowie jako jeden z jej warunków.

Ponadto stosowanie split payment będzie nie tylko dowolne w zakresie samej metody płatności. Dobrowolności podlegają także: wartość transakcji oraz kontrahent, wobec którego jest regulowana płatność z zastosowaniem split payment. W praktyce oznacza to, że nabywca będzie mógł płacić z wykorzystaniem split payment:

• na rzecz wybranych przez siebie dostawców,

• w określonej wysokości, np. część zobowiązania płacona z wykorzystaniem split payment, a część gotówkowo lub na rachunek rozliczeniowy,

• za określone przez siebie zobowiązania (faktury).

Split payment – korzyści stosowania

W odniesieniu do samego rachunku VAT, jego utworzenie do posiadanego rachunku rozliczeniowego jest automatyczne, przedsiębiorca nie ma na to więc realnego wpływu. Z uwagi na dowolność w stosowaniu split payment, ustawodawca przewidział szereg korzyści, dla korzystających z niego podatników. Do najważniejszych należą:

1. Przyśpieszony termin zwrotu nadwyżki podatku VAT – bezpośrednio na rachunek VAT podatnika.
   Aby móc skorzystać z przyspieszonego terminu 25-dniowego zwrotu VAT, podatnik musi wraz ze złożoną deklaracją VAT za okres, w którym nadwyżka wystąpiła, złożyć odpowiedni wniosek. Przy czym w odniesieniu do standardowej procedury zwrotu VAT w terminie 25 dni, nie mają zastosowania warunki wskazane w art. 87 ust. 6 oraz naczelnik urzędu skarbowego nie może przedłużyć wskazanego powyżej terminu.

2. Środki zgromadzone na rachunku VAT podatnika zgodnie z umową z bankiem mogą być oprocentowane, a uzyskany w ten sposób przychód nie będzie opodatkowany i trafi na rachunek rozliczeniowy podatnika.

3. Jeśli zapłata zobowiązania podatkowego z tytułu VAT nastąpi przed tego terminem, a środki na ten cel zostaną przelane z rachunku VAT, wówczas podatnik może pomniejszyć wartość zobowiązania o kwotę wyliczoną według wzoru:

S = Z * r * (n/360)

S - wartość, o jaką należy zmniejszyć zobowiązanie z tytułu VAT,

Z - kwota do zapłaty wynikająca z deklaracji,

r - stopa referencyjna NBP (obowiązująca na 2 dni robocze przed dniem zapłaty),

n - liczba dni liczona od dnia dokonania zapłaty do dnia upływu terminu, włącznie z tym dniem.

4. Przychód z tytułu wcześniejszego uregulowania zobowiązania nie podlega opodatkowaniu.

5. Zgodnie z art. 62a ust. 7 ustawy – Prawo bankowe, samo otwarcie i prowadzenie rachunku VAT jest wolne od opłat.

6. Stosowanie split payment przy płatności za faktury będzie stanowiło przesłankę o zachowaniu należytej staranności. W przypadku, gdy dostawca nie ureguluje zobowiązania z tytułu VAT, istnieje prawdopodobieństwo, że organy podatkowe nie zakwestionują prawa do odliczenia podatku VAT z faktury zakupu.

7. W przypadku zwłoki w zapłacie zobowiązania podatkowego z tytułu VAT, jeśli podatnik płaci należności z wykorzystaniem split payment, nie będą go obowiązywać podwyższone odsetki za zwłokę.

Stosowanie split payment – nie zawsze opłacalne

W odniesieniu do powyższego już samo posiadanie rachunku VAT jest korzystne dla podatnika. Spójrzmy jeszcze na aspekty nieopisane wprost przez ustawodawcę, które niewątpliwie nie przyczyniają się do wzrostu korzyści. Wśród nich warto wymienić następujące:

1. Zwrot VAT w terminie 25 dni, bez zbędnej weryfikacji oraz przedłużania przez urząd skarbowy, nie do końca jest korzystny dla podatnika. Z uwagi na fakt, iż środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być przekazane podatnikowi jedynie za zgodą urzędu na jego wniosek. Zwrócona więc wartość na rachunek VAT nawet w terminie krótszym nie spowoduje, że środki te będą mogły być rozdysponowane przez przedsiębiorcę według jego uznania.

2. Stosowanie split payment w praktyce niesie za sobą także zwiększone koszty. Mimo że samo założenie i prowadzenie rachunku VAT jest darmowe, w projekcie przyjęto, że przelewy dokonane w mechanizmie podzielonej płatności również mogą być płatne, przy czym opłata nie może być większa niż opłata za tradycyjny przelew, co może się różnić w zależności od przyjętej taryfy danego banku. Zgodnie z przepisami transakcje dokonywane z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności mają mieć zastosowanie tylko do pojedynczych faktur, co oznacza, że nie będzie możliwości dokonywania płatności za kilka faktur razem z wykorzystaniem split payment – co może przyczynić się do wzrostu opłat bankowych.

3. Nawet po zamknięciu konta środki zgromadzone na rachunku VAT nie będą podlegały wypłacie. Ich zwrot będzie uzależniony od urzędu skarbowego. W razie jakichkolwiek zaległości skarbowych wartości zgromadzone na rachunku VAT posłużą na pokrycie tych zobowiązań.

4. Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być wydatkowane jedynie na pokrycie zobowiązań z dostawcami i urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT.

5. Wypłata środków zgromadzonych na rachunku VAT następuję jedynie za zgodą naczelnika urzędu skarbowego i na wniosek podatnika.

6. Nie wszystkie banki decydują się na oprocentowanie rachunku VAT.

7. Brak możliwości regulowania należności w innych walutach z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

8. Utrata płynności finansowej przez niektóre przedsiębiorstwa ze względu na “zamrożenie” środków na rachunku VAT.

Podsumowując, stosowanie split payment zarówno przez nabywcę, jak i dostawcę może mieć wymierne korzyści. Każdy przedsiębiorca, zastanawiając się nad wyborem takiej formy rozliczeń, powinien wziąć pod uwagę liczbę dokonywanych przelewów oraz sumy, na jakie opiewać będą jego najbliższe transakcje, a także kondycję przedsiębiorstwa. Z uwagi na fakt, iż środki zgromadzone na rachunku VAT nie podlegają bezpośredniej dyspozycji podatnika, w przypadku ewentualnego braku środków na uregulowanie bieżących zobowiązań przedsiębiorca nie będzie mógł swobodnie z nich skorzystać.