Wejście w życie split payment jest znaczącą zmianą w polskim prawie podatkowym. Początkowo model niósł za sobą wiele obaw oraz wymagał długiego przygotowania polskich przedsiębiorców na nadchodzące zmiany. Jednakże nie można zapomnieć, że ważnym podmiotem biorącym udział w modelu podzielonej płatności są banki i wyjaśnia, jaka jest rola banków w modelu split payment.
Rola banków w modelu split payment
Obowiązki banków w modelu split payment reguluje rozdział 3a ustawy Prawo bankowe, która nakazuje bankom i SKOK-om otwarcie rachunków VAT do rachunków rozliczeniowych przedsiębiorców oraz ich prowadzenie. W związku z tym rola banków polega w szczególności na dostarczeniu narzędzi pozwalających na dokonywanie przelewów, m.in. przygotowanie techniczne komunikatów przelewu oraz system blokad i wpływów.
Do obowiązków banków należy także udostępnianie administracji skarbowej informacji o tych przelewach. Bank zobowiązany jest do utworzenia rachunku VAT dla jednego rachunku rozliczeniowego przedsiębiorcy. W sytuacji, w której podatnik posiada więcej niż jedno konto w danym banku, może wnioskować o otworzenie rachunków VAT do pozostałych rachunków rozliczeniowych. Co więcej, rachunki VAT mogą zostać utworzone jedynie do rachunków rozliczeniowych prowadzonych w walucie polskiej.
Rachunek VAT - jaką rolę odegrał bank?
Otwarcie oraz prowadzenie rachunku VAT odbywa się w pełni automatycznie i nie wymaga sporządzania dodatkowych umów, a także nie jest obciążone dodatkowymi prowizjami lub opłatami bankowymi. Co ciekawe, środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być oprocentowane, jednakże jest to kwestia indywidualna do ustalenia między bankiem a podatnikiem. Wówczas odsetki przekazywane są na rachunek rozliczeniowy, do którego przypisany jest rachunek VAT. Jeśli podatnik posiada więcej niż jeden rachunek rozliczeniowy w danym banku, ma on prawo samodzielnie zdecydować, na który z nich mają zostać przekazane odsetki. Bank ma obowiązek poinformować właściciela rachunku rozliczeniowego o numerze rachunku VAT oraz ustalić zasady informowania o zgromadzonych środkach na rachunku VAT. Do rachunków VAT nie będą wydawane karty płatnicze.
Płatności z zastosowaniem komunikatu przelewu - przystosowanie mechanizmu płatności
Mechanizm split payment ma zastosowanie jedynie do płatności dokonywanych przelewem. Nie ma on zastosowania do płatności gotówkowych lub odbywających się przy użyciu karty płatniczej. Nabywca, dokonując zapłaty z wykorzystaniem split payment, musi zastosować komunikat przelewu udostępniony przez banki. Zgodnie z art. 108a ust. 3 ustawy o VAT powinien on zawierać następujące elementy:
-
całość bądź część kwoty podatku VAT,
-
całość lub część wartości brutto sprzedaży,
-
numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,
-
numer identyfikujący sprzedawcę jako podatnika podatku VAT.
Odpowiedzialność banków w zakresie dokonywanych płatności ogranicza się do prawidłowego wykonania przelewu zgodnego z zastosowanym przez podatnika komunikatem. Banki nie odpowiadają za treść przelewów. Zatem w sytuacji, w której nabywca omyłkowo dokona płatności na rachunek VAT innego podatnika niż wskazany na fakturze, wówczas podmiot ten odpowiada solidarnie z nabywcą za nierozliczony podatek VAT wynikający z tej transakcji. Co więcej, sprzedawca ma prawo żądać całości lub części płatności VAT od obu dłużników łącznie lub od każdego z osobna. Zatem podatnik, który zorientuje się, że otrzymał płatność na rachunek VAT, która nie pochodzi z dokonanych przez niego transakcji, powinien ją niezwłocznie zwrócić podmiotowi, od którego została otrzymana. Wówczas solidarna odpowiedzialność nie znajdzie zastosowania.
Rola banków w modelu split payment - obciążenie rachunku VAT po zastosowaniu komunikatu przelewu
Płatności dokonane z zastosowaniem komunikatu przelewu trafiają w kwocie netto na rachunek rozliczeniowy kontrahenta, a w kwocie VAT na rachunek VAT. Wówczas w celu realizacji przelewu bank w pierwszej kolejności obciąża kwotą VAT rachunek VAT dłużnika zgodnie z komunikatem przelewu. Jeśli na rachunku VAT nabywcy znajduje się niewystarczająca ilość środków, wówczas bank obciąża rachunek VAT do wysokości znajdującego się na nim salda, resztę zobowiązania VAT pobiera z rachunku rozliczeniowego. W przypadku całkowitego braku środków na rachunku VAT bank obciąża rachunek rozliczeniowy w kwocie brutto. Jednakże jeśli zarówno na rachunku rozliczeniowym, jak i rachunku VAT brakuje środków do wykonania przelewu, wówczas pozostaje on niezrealizowany.
Zamknięcie rachunku VAT a rola banków w modelu split payment
Zamknięcie rachunku rozliczeniowego, z którym powiązany jest rachunek VAT, może odbyć się w wyniku wypowiedzenia umowy rachunku rozliczeniowego przez posiadacza rachunku bądź wypowiedzenia umowy rachunku rozliczeniowego przez bank, pod warunkiem że saldo na rachunku VAT wynosi zero.
Jeśli przedsiębiorca posiada w tym samym banku dodatkowe rachunki rozliczeniowe z przypisanym rachunkiem VAT, wówczas środki pochodzące z likwidowanego rachunku VAT zostaną przekazane na inny rachunek VAT wskazany przez przedsiębiorcę.
W przypadku gdy podatnik nie wskaże innego rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku, na który mają zostać przekazane środki, bank przed zamknięciem rachunku VAT może przekazać je na rachunek rozliczeniowy przypisany do tego konta VAT. Nastąpić to może jednak po otrzymaniu przez bank od naczelnika urzędu skarbowego postanowienia o zgodzie na uwolnienie środków. Jeśli bank nie uzyska takiego postanowienia, środki pozostaną na rachunku VAT, co uniemożliwi jego likwidację.
