Split payment, czyli podzielona płatność - na czym polega?

Split payment, czyli model podzielonej płatności dotyczy podatku VAT i funkcjonuje na terenie kilku krajów, jak np. Czechy, Turcja czy Włochy. Powodem wdrożenia takiego rozwiązania w wyżej wskazanych państwach, i tym samym w Polsce, jest powiększająca się luka podatkowa w VAT. Na czym polega mechanizm split payment? Dla kogo jest obowiązkowy? Od kiedy obowiązuje w Polsce? Jakie profity ma przynieść podatnikom stosującym model podzielonej płatności? Sprawdźmy!

Split payment - na czym polega?

Podzielona płatność została wdrożona ustawą o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 1 sierpnia 2017 roku. W ustawie o VAT nowo dodany rozdział 1a dotyczy mechanizmu podzielonej płatności.Przepisy w zakresie dobrowolnego stosowania split payment obowiązują od 1 lipca 2018 roku, natomiast obowiązkowego od 1 listopada 2019 r.Jak wskazuje art. 108a ust. 1 zmienianej ustawy, ze split payment mogą korzystać nabywcy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku. Wówczas płatności za zobowiązania z faktury dokonuje się na dwa rachunki bankowe:

• wartość netto - na rachunek bankowy dostawcy (lub w inny sposób);
• VAT - na specjalny rachunek VAT dostawcy.

Natomiast od 1 listopada 2019 roku obowiązuje również art. 108b ust. 2  który wskazuje, że zapłata za faktury dotyczące czynności wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, gdy kwota należności wynosi min. 15 000 zł musi być dokonana za pomocą mechanizmu podzielonej płatności. Jak wynika z tego przepisu niektórzy podatnicy mają obowiązek stosowania split payment.Split payment ma miejsce wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników, czyli w relacjach B2B (firma - firma). Mechanizmu nie stosuje się w transakcjach B2C (firma - osoba prywatna).

Rachunek VAT a split payment

Aby umożliwić wszystkim nabywcom (firmom) dokonywanie zapłaty zgodnie z zasadami podzielonej płatności przez banki lub SKOK-i zostały założone specjalne rachunki VAT dla każdego podatnika VAT.Założenie i prowadzenie rachunku VAT przez banki oraz SKOK-i jest neutralne finansowo. W uzasadnieniu do projektu czytamy: (...) Jeżeli więc opłata za normalny przelew wynosi np. 2 zł, to opłata za przelew w mechanizmie podzielonej płatności nie może być wyższa, niż 2 zł. Czynnik finansowy nie może być czynnikiem zniechęcającym podatników do korzystania z mechanizmu podzielonej płatności. (...)

Co ważne, na ich prowadzenie nie są zawierane dodatkowe umowy.Zgodnie z art. 62b ust. 2 zmienianej ustawy Prawo bankowe na rachunku bankowym dedykowanym rozliczeniom split payment nie mogą być wpłacane środki inne niż z tytułu podatku VAT. Jak szczegółowo wskazuje art. 62b ust. 1 na rachunek VAT mogą być wpłacane środki pochodzące z:

1. wpłaty na rachunek urzędu skarbowego z tytułu:

• podatku VAT;
• PIT – w tym również zaliczek na podatek;
• CIT – w tym również zaliczek na podatek;
• należności celnych;
• podatku akcyzowego

2. wpłaty składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne do ZUS;
3. wpłaty odpowiadające kwocie podatku VAT z tytułu nabycia oraz zwrotu towarów/usług za pomocą komunikatu przelewu.

Zapłata w ramach mechanizmu podzielonej płatności może następować jedynie w złotych polskich.

Urząd skarbowy a dostęp do środków na rachunku VAT

Przepisy nie zakładają, by urząd skarbowy miał dostęp do niniejszych rachunków albo by mógł samodzielnie dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku.

Podzielona płatność - zachęty dla nabywców

Przepisy przewidują szereg zachęt dla podatników stosujących mechanizm split payment:

1. Zmniejszenie kwoty zobowiązania podatkowego zgodnie z art. 108d ust. 1 projektu zmienianej ustawy o VAT - jeżeli zapłata zobowiązania podatkowego z tytułu podatku następuje w całości z rachunku VAT w terminie wcześniejszym niż termin określony dla zapłaty podatku, kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku do zapłaty można obniżyć o kwotę wyliczoną według wzoru:

S = Z * r * (n/360)

gdzie:

• S – oznacza kwotę, o którą obniża się kwotę zapłaty zobowiązania podatkowego z tytułu podatku, wyrażoną w zaokrągleniu do pełnych złotych,
• Z – oznacza kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku wynikającą z deklaracji podatkowej przed obniżeniem tego zobowiązania,
• r – oznacza stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą na dni robocze przed dniem zapłaty podatku,
• n – oznacza liczbę dni od dnia, w którym zlecono przelew, z wyłączeniem tego dnia, do terminu określonego dla zapłaty podatku, włącznie z tym dniem.

2. Brak odpowiedzialności solidarnej zgodnie z art. 108c ust. 1 ustawy - w przypadku zapłaty danej faktury przy zastosowaniu metody podzielonej płatności nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa oraz nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji określonych w art. 112b ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 112 c ustawy o VAT, do wysokości kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu split payment.

3. Art. 108c ust. 2 - nie stosuje się art. 56b Ordynacji podatkowej (podwyższona stawka odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w podatku VAT) do zaległości powstałej w wyniku złożonej deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej niż 95% wynika z faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Regulacja ta nie znajdzie zastosowania do zaległości w podatku przekraczającej dwukrotność kwoty podatku naliczonego, wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej, zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Jak ubiegać się o zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT?

Zgodnie z treścią ustawy (art. 108b ust. 1) podatnik ma prawo do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej. Przelew mógłby być wykonany wyłącznie na wniosek podatnika, w którym określa kwotę, która ma zostać mu zwrócona. Wniosek będzie podlegał odpowiedniej weryfikacji przez właściwe organy podatkowe. Naczelnik US wydaje postanowienie w terminie 60 dni od daty otrzymania wniosku.Naczelnik urzędu skarbowego nie wyrazi zgody na przelanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika w przypadku gdy:
1. zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu tego podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję lub
2. w trakcie prowadzonego wobec podatnika postępowania podatkowego w zakresie podatku zachodzi uzasadniona obawa określenia zaległości podatkowej w podatku lub ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku, lub
3. weryfikacja zasadności złożonego przez podatnika wniosku wskazuje, że zachodzi uzasadniona obawa wystąpienia zaległości podatkowej w podatku.