Split payment, czyli podzielona płatność - na czym polega?

Split payment, czyli model podzielonej płatności dotyczy podatku VAT i funkcjonuje na terenie kilku krajów, jak np. Czechy, Turcja czy Włochy. Powodem wdrożenia takiego rozwiązania w wyżej wskazanych państwach, i tym samym w Polsce, jest powiększająca się luka podatkowa w VAT. Na czym polega mechanizm split payment? Dla kogo jest obowiązkowy? Od kiedy obowiązuje w Polsce? Jakie profity przyniesie podatnikom stosującym model podzielonej płatności? Sprawdźmy!

Split payment - na czym polega?

Podzielona płatność została wdrożona ustawą o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 1 sierpnia 2017 roku. W ustawie o VAT nowo dodany rozdział 1a ma dotyczyć mechanizmu podzielonej płatności.

Przepisy w tym zakresie obowiązują od 1 lipca 2018 roku.

Jak wskazuje art. 108a ust. 1 zmienianej ustawy, ze split payment będą mogli korzystać nabywcy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku. Wówczas płatności za zobowiązania z faktury dokonuje się na dwa rachunki bankowe:

• wartość netto - na rachunek bankowy dostawcy (lub w inny sposób);
• VAT - na specjalny rachunek VAT dostawcy.

Należy również podkreślić, iż split payment będzie mógł mieć miejsce wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników, czyli w relacjach B2B (firma - firma). Mechanizm ten nie będzie stosowany w transakcjach B2C (firma - osoba prywatna).

Ustawa wskazuje tutaj na dobrowolność stosowania tego rozwiązania przez nabywców. Inicjatywa w tym zakresie będzie należała właśnie do niego. Co ciekawe zastosowanie tego mechanizmu będzie wiązało się z określonymi konsekwencjami zarówno dla nabywcy, jak i dla dostawcy towarów lub usługodawcy.

Rachunek VAT a split payment

Aby umożliwić wszystkim nabywcom (firmom) dokonywanie zapłaty zgodnie z zasadami podzielonej płatności, rachunek VAT będzie zakładany przez banki lub SKOK-i dla każdego podatnika VAT.

Założenie i prowadzenie rachunku VAT przez banki oraz SKOK-i ma być neutralne finansowo. W uzasadnieniu do projektu czytamy: (...) Jeżeli więc opłata za normalny przelew wynosi np. 2 zł, to opłata za przelew w mechanizmie podzielonej płatności nie może być wyższa, niż 2 zł. Czynnik finansowy nie może być czynnikiem zniechęcającym podatników do korzystania z mechanizmu podzielonej płatności. (...)
Co ważne, na ich prowadzenie nie będą musiały być zawierane dodatkowe umowy.

Zgodnie z art. 62b ust. 2 zmienianej ustawy ustawy Prawo bankowe na rachunku bankowym dedykowanym rozliczeniom split payment nie mogą być wpłacane środki inne niż z tytułu podatku VAT. Jak szczegółowo wskazuje art. 62b ust. 1 na rachunek VAT mogą być wpłacane środki pochodzące z:

1. zapłaty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług płaconej dostawcy towarów lub usługodawcy w ramach split payment;
2. wpłaty kwot podatku od towarów i usług przez podatników, o których mowa w art. 103 ust. 5a ustawy o VAT (WNT paliw silnikowych) na rzecz płatników, o których mowa w art. 17a tej ustawy, przy użyciu komunikatu;
3. dokonania płatności z rachunku VAT posiadacza rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku;
4. zwrotu kwoty VAT w przypadku:
1. wystawienia faktury korygującej zmniejszającej podstawę opodatkowania (gdy do faktury pierwotnej miał zastosowanie mechanizm split payment),
2. zwrotu przez urząd skarbowy.

Zapłata w ramach mechanizmu podzielonej płatności może następować jedynie w złotych polskich.

Urząd skarbowy a dostęp do środków na rachunku VAT

Przepisy nie zakładają, by urząd skarbowy miał dostęp do niniejszych rachunków albo by mógł samodzielnie dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku.

Podzielona płatność - zachęty dla nabywców

Przepisy przewidują szereg zachęt dla podatników stosujących mechanizm split payment:

1. Zmniejszenie kwoty zobowiązania podatkowego zgodnie z art. 108d ust. 1 projektu zmienianej ustawy o VAT - jeżeli zapłata zobowiązania podatkowego z tytułu podatku następuje w całości z rachunku VAT w terminie wcześniejszym niż termin określony dla zapłaty podatku, kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku do zapłaty można obniżyć o kwotę wyliczoną według wzoru:

S = Z * r * (n/360)

gdzie:

• S – oznacza kwotę, o którą obniża się kwotę zapłaty zobowiązania podatkowego z tytułu podatku, wyrażoną w zaokrągleniu do pełnych złotych,
• Z – oznacza kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku wynikającą z deklaracji podatkowej przed obniżeniem tego zobowiązania,
• r – oznacza stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą na dni robocze przed dniem zapłaty podatku,
• n – oznacza liczbę dni od dnia, w którym zlecono przelew, z wyłączeniem tego dnia, do terminu określonego dla zapłaty podatku, włącznie z tym dniem.

2. Brak odpowiedzialności solidarnej zgodnie z art. 108c ust. 1 projektu - w przypadku zapłaty danej faktury przy zastosowaniu metody podzielonej płatności nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa oraz nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji określonych w art. 112b ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 112 c ustawy o VAT, do wysokości kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu split payment.

3. Art. 108c ust. 2 - nie stosuje się art. 56b Ordynacji podatkowej (podwyższona stawka odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w podatku VAT) do zaległości powstałej w wyniku złożonej deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej niż 95% wynika z faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Regulacja ta nie znajdzie zastosowania do zaległości w podatku przekraczającej dwukrotność kwoty podatku naliczonego, wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej, zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Jak ubiegać się o zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT?

Zgodnie z treścią ustawy (art. 108b ust. 1) podatnik będzie miał prawo do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej. Przelew mógłby być wykonany wyłącznie na wniosek podatnika, w którym określa kwotę, która ma zostać mu zwrócona. Wniosek będzie podlegał odpowiedniej weryfikacji przez właściwe organy podatkowe. Naczelnik US wydaje postanowienie w terminie 60 dni od daty otrzymania wniosku.

Naczelnik urzędu skarbowego nie wyrazi zgody na przelanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika w przypadku gdy:
1. zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu tego podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję lub
2. w trakcie prowadzonego wobec podatnika postępowania podatkowego w zakresie podatku zachodzi uzasadniona obawa określenia zaległości podatkowej w podatku lub ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku, lub
3. weryfikacja zasadności złożonego przez podatnika wniosku wskazuje, że zachodzi uzasadniona obawa wystąpienia zaległości podatkowej w podatku.