Osoba fizyczna w obrocie gospodarczym może występować w dwojakiej roli, tzn. może pełnić funkcję przedsiębiorcy oraz osoby prywatnej wykonującej czynności niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W związku z tym możliwa jest sytuacja, w której jedna osoba fizyczna posiada dwa rachunki bankowe dla potrzeb firmowych oraz prywatnych. W sytuacji, gdy wykonany zostanie przelew środków pomiędzy rachunkami bankowymi przedsiębiorcy, pojawia się pytanie o kwestie podatkowe.
Swoboda dysponowania środkami na rachunku bankowym
Zanim przejdziemy do kwestii podatkowych, warto odnieść się do przepisów ustawy – Prawo bankowe, ponieważ to ten akt reguluje zasady funkcjonowania rachunków bankowych.
Zgodnie z art. 50 ustawy – Prawo bankowe posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. W umowie z bankiem mogą być zawarte postanowienia ograniczające swobodę dysponowania tymi środkami. Bank dokłada szczególnej staranności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa przechowywanych środków pieniężnych. Ponadto zgodnie z art. 49 ust. 1 tejże ustawy banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:
- rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze, oraz prowadzone dla nich na zasadach określonych w rozdziale 3a rachunki VAT;
- rachunki lokat terminowych;
- rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne, oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych;
- rachunki powiernicze.
W myśl art. 49 ust. 2 ustawy Prawo bankowe rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:
- osób prawnych;
- jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile mają zdolność prawną;
- osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami.
W przepisach ustawy nie zawarto żadnych ograniczeń, jeżeli chodzi o dokonywanie przelewów środków pomiędzy rachunkami rozliczeniowymi a rachunkami oszczędnościowymi.
Przelew środków pomiędzy rachunkami bankowymi a podatki
Jak wskazaliśmy na wstępie, osoba fizyczna może występować w obrocie gospodarczym w dwojakiej roli, tj. zarówno jako przedsiębiorca, jak i osoba prywatna. To jednak nie oznacza, że w przypadku osoby fizycznej można wyróżnić dwie odrębne masy majątkowe. Zarówno składniki majątkowe związane z działalnością gospodarczą, jak i te należące do sfery prywatnej nadal pozostają wyłączną własnością tej samej osoby.
Przechodząc na grunt przepisów podatkowych, wskażmy, że zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy PIT za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.
W świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej należy uznać konkretne, wymierne, definitywne, co najmniej wymagalne przysporzenie majątkowe związane z prowadzoną działalnością, w związku z którym po stronie podatnika pojawia się pewna wartość majątkowa.
Nieco inaczej definiowany jest przychód w przypadku osoby fizycznej, która uzyskuje przychody z innych źródeł niż działalność gospodarcza (np. ze stosunku pracy). W takim przypadku należy kierować się regułą określoną w art. 11 ust. 1 ustawy PIT, gdzie możemy przeczytać, że przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jednakże również i w tym przypadku przychodem są kwoty, które powodują określone przysporzenie, czyli zwiększenie majątku podatnika.
W kontekście powyższych rozważań należy wskazać, że sama czynność przelania środków pieniężnych z rachunku firmowego na rachunek prywatny (i odwrotnie) nie powoduje żadnego dodatkowego przysporzenia – nie dochodzi bowiem do „ponownego” nabycia prawa własności tych środków, a w konsekwencji nie można mówić o przychodzie podatkowym.
Przykład 1.
Pani Paulina prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą oraz jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W marcu z konta prywatnego wykonała przelew na konto firmowe w kwocie 5000 zł. Środki te pochodziły z pracy na etacie. Czy w takim przypadku po stronie pani Pauliny powstaje przychód w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej?
Sam transfer środków pieniężnych na rachunek firmowy nie oznacza, że w tym przypadku po stronie pani Pauliny powstał przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Kwota 5000 zł stanowiła jej przysporzenie w momencie wypłaty przez pracodawcę. To wtedy doszło do powstania przychodu ze stosunku pracy i wtedy też środki te weszły do majątku pani Pauliny.
Analogicznie będzie w sytuacji odwrotnej, gdy środki zostaną przekazane z rachunku firmowego na rachunek prywatny. Ich opodatkowanie ma miejsce na etapie powstania przychodu należnego z pozarolniczej działalności gospodarczej i nie jest możliwe, aby środki zostały ponownie opodatkowane z uwagi na przekazanie ich na rachunek prywatny.
Przelew środków pomiędzy rachunkami bankowymi a różnice kursowe
W sytuacji, gdy osoba fizyczna posiada rachunek walutowy, pojawia się pytanie o kwestie ustalenia różnic kursowych od własnych środków pieniężnych.
Przypomnijmy, że stosownie do art. 24c ust. 1 ustawy PIT różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe.
W myśl art. 24c ust. 2 pkt 3 ww. ustawy dodatnie różnice kursowe powstają między innymi, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.
Natomiast na podstawie art. 24c ust. 3 pkt 3 ww. ustawy ujemne różnice kursowe powstają między innymi, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.
Z powyższych przepisów wynika, że w związku z prowadzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą mogą powstawać także różnice kursowe od własnych środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym podmiotu gospodarczego. Przyczyną powstania różnic kursowych w tym przypadku jest różny kurs walut pomiędzy dniem wpływu środków pieniężnych (wartości pieniężnych) na rachunek walutowy a dniem wypływu tych środków (wartości).
Zauważyć jednak należy, że różnice te powstaną jedynie w przypadku, gdy zarówno transakcja, w której wyniku na rachunek walutowy wpłyną środki pieniężne, jak i transakcja, na skutek której środki te wypłyną z rachunku, będą związane z prowadzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że gdy osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą dokonują transferu środków pieniężnych pomiędzy rachunkami prywatnymi a rachunkami firmowymi, nie dochodzi do powstania przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy PIT.
