W ramach naszej analizy zastanowimy się, jak wygląda kwestia zwrotu podatku VAT w sytuacji, gdy w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie dokonuje żadnej sprzedaży. Postaramy się przedstawić, jakie dostępne opcje ma podatnik w tym zakresie oraz odpowiedzieć na pytanie czy brak sprzedaży wyklucza przyspieszony zwrot na rachunek VAT.
Zwrot podatku VAT – reguła ogólna
Z treści art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług, a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Należy zauważyć, że formułując warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczające jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą może mieć charakter pośredni lub bezpośredni.
Dodatkowo należy wskazać, że w zakresie podatku VAT obowiązuje zasada tzw. niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Oznacza, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, nie musi czekać aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.
W rezultacie, jeżeli zakupiony towar lub usługa ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych, wówczas odliczenie jest dozwolone. Istotne znaczenie ma zatem intencja zakupu towaru lub usługi i występowanie związku z czynnościami opodatkowanymi. Przy czym związek ten może być bezpośredni bądź pośredni.
Zwrot VAT przy braku sprzedaży
W myśl reguły ogólnej zwrot różnicy podatku następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika.
Od tej zasady podstawowej przewidziano jednak kilka wyjątków, spośród których warto wskazać na art. 87 ust. 5a ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem w przypadku, gdy podatnik nie wykonał w okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz czynności poza terytorium kraju, podatnikowi przysługuje zwrot kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą na terytorium kraju lub poza tym terytorium, w terminie 180 dni od dnia złożenia rozliczenia. Na sporządzony na piśmie wniosek podatnika urząd skarbowy dokonuje zwrotu, o którym mowa w zdaniu pierwszym, w terminie 60 dni, jeżeli podatnik złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe.
Powyższa reguła jest zatem wyrazem przedstawionej zasady zwrotu podatku naliczonego pomimo braku sprzedaży.
W rezultacie podatnik czynny VAT, który zakupuje towary i usługi mające w przyszłości służyć do wykonywania czynności opodatkowanych, może wnioskować o zwrot tej kwoty nawet w sytuacji, gdy nie dokonuje w danym okresie rozliczeniowym żadnych sprzedaży.
W praktyce regulacja ta znajdzie zastosowanie w przypadku długoterminowych inwestycji. Przy czym związek z prowadzoną działalności gospodarczą zachodzi także wtedy, kiedy podatnik poniósł wstępne wydatki inwestycyjne w celu uruchomienia tej działalności.
Przykład 1.
Czynny podatnik VAT zakupił aparthotel pod wynajem. Nieruchomość została nabyta w stanie deweloperskim, w związku z czym podatnik ponosi wydatki na dostosowanie nieruchomości do użytkowania. Z uwagi na fakt, że wynajem ma mieć formę opodatkowaną VAT jako odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, to od wydatków związanych z zakupem towarów i usług podatnikowi przysługuje zwrot VAT w terminie 180 dni. Nie ma w tym przypadku znaczenia, że rozpoczęcie wykonywania czynności opodatkowanych będzie miało miejsce dopiero w przyszłości.
Brak sprzedaży wyklucza przyspieszony zwrot na rachunek VAT
Podatnik wykazujący nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym ma możliwość wykazania tej nadwyżki jako kwoty do zwrotu.
Wyjątkiem od reguły ogólnej jest art. 87 ust. 6 ustawy VAT stanowiący o zwrocie różnicy w terminie 25 dni. W tym zakresie musi zostać spełniony szereg warunków określonych w tym przepisie.
Ponadto, jak wynika z treści ust. 6a tego artykułu na wniosek podatnika, zawarty w złożonej deklaracji podatkowej, urząd skarbowy jest obowiązany dokonać zwrotu różnicy podatku na rachunek VAT podatnika w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia.
Trzeba jednak wskazać, że 25-dniowy zwrot na rachunek VAT dotyczy różnicy podatku. Natomiast analizowany uprzednio art. 87 ust. 5a ustawy VAT dotyczy zwrotu podatku naliczonego.
Musimy podkreślić, że pojęcia te nie są tożsame. Zwrot różnicy obejmuje nadwyżkę podatku naliczonego nad podatkiem należnym. Aby taka różnica wystąpiła, musimy mieć do czynienia z podatkiem należnym.
W sytuacji, gdy nie występuje podatek należny, nie mamy do czynienia z nadwyżką, ale z podatkiem naliczonym do zwrotu.
W świetle przedstawionych regulacji do podatku naliczonego do zwrotu należy stosować art. 87 ust. 5a ustawy VAT, co w dalszej kolejności prowadzi do wniosku, że nie może znaleźć zastosowania art. 87 ust. 6 i ust. 6a ustawy VAT
Przykład 2.
Czynny podatnik VAT zakupił aparthotel pod wynajem. Nieruchomość została nabyta w stanie deweloperskim, w związku z czym podatnik ponosi wydatki na dostosowanie nieruchomości do użytkowania. Z uwagi na fakt, że wynajem na mieć formę opodatkowaną VAT jako odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, to od wydatków związanych z zakupem towarów i usług podatnik złożył wniosek o zwrot na rachunek VAT w terminie 25 dni. W tym przypadku taki wniosek jest niedopuszczalny, ponieważ nie występuje u podatnika sprzedaż opodatkowana, a zatem nie można mówić o nadwyżce podatku naliczonego nad należnym.
Reasumując powyższe rozważania, należy wskazać, że brak sprzedaży nie wyklucza otrzymania zwrotu podatku naliczonego, jednakże pozbawia podatnika prawa do zwrotu różnicy na rachunek VAT w terminie 25 dni. Wykładnia językowa przepisów prowadzi do wniosku, że istnieje różnica pomiędzy zwrotem różnicy podatku a zwrotem podatku naliczonego.
