Po 25 grudnia 2014 r. nastąpił szereg zmian w zakresie ochrony konsumenta, gdyż z tą datą weszła w życie ustawa o prawach konsumenta. Zaostrzono między innymi przepisy o promocji towarów i usług. Zanim konsument dostanie na skrzynkę mailową ofertę handlową, musi uprzednio wyrazić zgodę na przesyłanie informacji handlowej. Niniejszy artykuł na celu prześledzenie przepisów prawnych dotyczących tego, jak taka zgoda powinna wyglądać oraz w jaki sposób ją uzyskać, aby nie narażać się na zarzut podejmowania działań sprzecznych z prawem, czyli tzw. spamming.
Regulacje prawne a przesyłanie informacji handlowej
Z punktu widzenia rozsyłania informacji handlowych decydujące znaczenie dla przedsiębiorców ma zmiana art. 172 ustawy Prawo Telekomunikacyjne.
| Art. 172 1. Zakazane jest używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego, chyba że abonent lub użytkownik końcowy uprzednio wyraził na to zgodę. 2. Przepis ust. 1 nie narusza zakazów i ograniczeń dotyczących przesyłania niezamówionej informacji handlowej wynikających z odrębnych ustaw. 3. Używanie środków, o których mowa w ust. 1, dla celów marketingu bezpośredniego nie może odbywać się na koszt konsumenta. |
Przepis ten rozszerzył zakaz wysyłania niezamówionej informacji handlowej, czyli spamu. Dotyczy on już nie tylko osób fizycznych, ale i prawnych. Wysyłanie niezmówionej informacji handlowej będzie wymagało uprzedniej zgody także w przypadku wysyłania jej na adres mailowy zarządów, oddziałów spółek czy instytucji, które mają status osoby prawnej. Ograniczenia dotyczą bowiem nie tylko abonentów, ale i użytkowników końcowych. Zgodnie z legalną definicją użytkownik końcowy to podmiot korzystający z publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej lub żądający świadczenia takiej usługi dla zaspokojenia własnych potrzeb, a więc także przedsiębiorca.
Z kolei art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną stanowi, że:
| 1. Zakazane jest przesyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej. 2. Informację handlową uważa się za zamówioną, jeżeli odbiorca wyraził zgodę na otrzymywanie takiej informacji, w szczególności udostępnił w tym celu identyfikujący go adres elektroniczny. |
Przesyłanie informacji handlowej - jak pozyskać zgodę?
Art. 4 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną stanowi, że:
| 1. Jeżeli ustawa wymaga uzyskania zgody usługobiorcy, to zgoda ta: 1) nie może być domniemana lub dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści; 2) może być odwołana w każdym czasie. 2. Usługodawca wykazuje uzyskanie zgody, o której mowa w ust. 1, dla celów dowodowych. |
Zgoda nie może być domniemana, a więc musi być ona wyraźna i najlepiej, żeby jej przejawem była określona aktywność ze strony klienta. Użytkownik powinien wyrazić swoją wolę poprzez oznaczenie checkboxa. Domyślne zaznaczenie checkboxa jest uznawane za działanie sprzeczne z prawem. Praktyką niedozwoloną jest także łączenie dwóch zgód - na przetwarzanie danych osobowych i na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną. Prawidłowo wyrażona zgoda może przybrać formę dodatkowego oświadczenia w umowie lub stanowić odrębne oznaczenie takiej zgody przy zawieraniu umowy przez internet. Brak takiej zgody nie może skutkować odmową zawarcia umowy z usługobiorcą.
Najprostszym sposobem pozyskiwania zgody na wysyłanie informacji handlowej będzie wykorzystanie sytuacji, w której klient rejestruje się w sklepie internetowym. Można także taką zgodę uzyskać, gdy konsument dobrowolnie zapisze się do listy mailingowej. Dobrą praktyką stosowaną przez przedsiębiorców jest uzyskiwanie podwójnej zgody - po pierwsze kiedy klient zapisuje się na newsletter, a po drugie kiedy dostanie wygenerowaną automatycznie wiadomość z linkiem aktywacyjnym. Dopiero kliknięcie w ten link będzie wyrażać ostateczną zgodę.
Przytoczony wyżej artykuł wskazuje, że zgoda może być odwołana w każdym czasie. Oznacza to, że przedsiębiorca przesyłający informację handlową powinien taką możliwość konsumentowi ułatwić, np. poprzez umieszczenie rezygnacji w mailu stopki. Także zakres zgody powinien zostać doprecyzowany. Wyrażenie zgody na otrzymywanie informacji na temat wybranego produktu nie oznacza automatycznie wyrażenia zgody na otrzymywanie informacji o zupełnie innym asortymencie.
Zapytanie o zgodę na przesyłanie informacji handlowej drogą mailową
Niebezpiecznym działaniem jest wysyłanie zapytania o zgodę na przesyłanie informacji handlowej drogą mailową. Taka wiadomość może zostać potraktowana jako spam. Wszystko zależy jednak od tego, jaka będzie jej treść. Nie może ona bowiem zawierać żadnego komunikatu reklamowego czy tekstu promującego przedsiębiorcę. Informacja taka nie powinna również zawierać żadnego linku odsyłającego, np. do strony internetowej przedsiębiorcy.
Co powinien zatem zawierać taki mail? Przede wszystkim ogólne informacje o przedsiębiorcy – firmę/nazwę, rodzaj prowadzonej działalności (branża), wyraźne wskazanie na rodzaj wiadomości handlowej, którą chcemy przedstawić oraz oznaczenie sposobu wyrażenia zgody, np. poprzez mail zwrotny. Nie można w treści wiadomości wskazywać na konkrety produkt lub usługę. „Przemycanie” w zapytaniu o zgodę na przesyłanie informacji handlowej różnego rodzaju informacji mających na celu promować dany produkt, poinformować o promocjach, wyjątkowych cechach danego produktu, rabatach lub wyprzedażach jest niedopuszczalne.
Brak odpowiedzi na takie zapytanie oznacza brak zgody i potencjalny klient nie powinien być zamęczany kolejnymi mailami, ponieważ te już będą potraktowane jako spam. Należy także zwrócić uwagę na to, że taki mail-prośba nie jest rekomendowanym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów sposobem pozyskiwania zgody na przesyłanie informacji handlowej. Także przedstawiciele doktryny prawniczej opowiadają się przeciwko tego typu praktykom, wskazując, że nie taki był cel regulacji art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zasadniczym pytaniem pozostaje, do którego ze stanowisk przychyli się sąd w przypadku sporu.
