Przyczyny sprzedaży środków trwałych są różne. Zbycie środków trwałych może mieć na celu dokonanie ich wymiany na nowsze urządzenia i maszyny, pozbycie się zbędnych składników majątku, np. w wyniku zmiany technologii lub zaprzestania określonej działalności, czy upłynnienie środków trwałych w celu pozyskania środków pieniężnych dla zapewnienia płynności finansowej. Jaki powstaje wówczas wynik ze sprzedaży środka trwałego? Odpowiedź znajdziesz w artykule!
Wynik ze sprzedaży środka trwałego – ujęcie w księgach rachunkowych
Sprzedaż składnika majątku stanowiącego dotychczas środek trwały wiąże się z koniecznością zaprzestania dokonywania dalszych odpisów amortyzacyjnych oraz wyksięgowania zbywanego środka trwałego z ewidencji środków trwałych jednostki. Przychody i koszty związane ze zbyciem środków trwałych ujmowane są jako pozostałe przychody i pozostałe koszty operacyjne. Na mocy art. 3 ust. 32 pkt 2 przez pozostałe koszty i przychody operacyjne rozumie się koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji.
Moment sprzedaży, tj. wydanie lub postawienie środka trwałego do dyspozycji nabywcy, odzwierciedla:
- zmniejszenie nadwyżki i wartości środków trwałych o ich wartość początkową i dotychczasowe umorzenie;
- odniesienie nadwyżki wartości początkowej sprzedanego środka trwałego nad jego umorzeniem w ciężar kosztów uzyskania przychodów, tzn. w ciężar konta 761 „Pozostałe koszty operacyjne” (w analityce „Wartość sprzedanych aktywów niefinansowych”).
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zwolniona z VAT sprzedała maszynę, której wartość początkowa wynosiła 50 000 zł. Do dnia sprzedaży dokonane zostały odpisy amortyzacyjne w łącznej wysokości 25 000 zł. Maszyna została sprzedana za 35 000 zł. W jaki sposób ująć zbycie środka trwałego w księgach rachunkowych? Wartość początkowa środka trwałego wynosi 50 000 zł, a suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych to 25 000 zł. W związku z tym wartość niezamortyzowana podlegająca zaliczeniu w ciężar kosztów wynosi 25 000 zł (50 000 zł − 25 000). W związku ze sprzedażą środka trwałego spółka dokonuje wyksięgowania środka trwałego z ewidencji księgowej na podstawie dokumentu „LT – Likwidacja środka trwałego”.
- Przeniesienie dotychczasowego umorzenia sprzedanego środka trwałego:
- Wn konto 070 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” – kwota 25 000 zł,
- Ma konto 010 „Środki trwałe” – kwota 25 000 zł;
- Wyksięgowanie pozostałej niezamortyzowanej części wartości początkowej środka trwałego:
- Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne” – kwota 25 000 zł,
- Ma konto 010 „Środki trwałe” – kwota 25 000 zł.
Natomiast sprzedaż środka trwałego ewidencjonowana jest w księgach rachunkowych na podstawie faktury dokumentującej tę sprzedaż:
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” – kwota 35 000 zł,
- Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne” – kwota 35 000 zł.
Prezentacja w rachunku zysków i strat wyniku ze sprzedaży środka trwałego
W przypadku sprzedaży środka trwałego wynik ze zbycia środka trwałego (zysk lub stratę) w rachunku zysków i strat prezentuje się jako różnicę między przychodami uzyskanymi ze sprzedaży środków trwałych (ceną sprzedaży netto) a poniesionymi w związku z tym kosztami (nieumorzoną wartością początkową środka trwałego). Zatem pomimo że w księgach rachunkowych przychody i koszty związane ze zbyciem środka trwałego wykazuje się odrębnie, to w rachunku zysków i strat prezentuje się jedynie wynik ze zbycia środka trwałego, czyli zysk lub stratę z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych.
Zysk sprzedaży środka trwałego w rachunku zysków i strat sporządzanego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości zarówno w wariancie kalkulacyjnym, jak i w wariancie porównawczym prezentuje się w grupie „Pozostałe przychody operacyjne” w odrębnej pozycji „Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych”:
- wariant kalkulacyjny: G Pozostałe przychody operacyjne I. Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych,
- wariant porównawczy: D. Pozostałe przychody operacyjne I. Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych.
Natomiast stratę ze zbycia środka trwałego w rachunku zysków i strat prezentuje się w grupie „Pozostałe koszty operacyjne” w odrębnej pozycji „Strata z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych”:
- wariant kalkulacyjny: H. Pozostałe koszty operacyjne I. Strata z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych,
- wariant porównawczy: E. Pozostałe koszty operacyjne I. Strata z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych.
Przykład 2.
W sytuacji zaprezentowanej w pytaniu 1:
- wartość początkowa środka trwałego: 50 000 zł
- suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych: 25 000 zł
- wartość niezamortyzowana: 25 000 zł
- przychód ze sprzedaży środka trwałego: 35 000 zł
Spółka sporządza rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości (wariant kalkulacyjny).
W księgach rachunkowych zewidencjonowano:
- Przychód ze sprzedaży środka trwałego po stronie Ma konta 760 „Pozostałe przychody operacyjne” – kwota 35 000 zł
- Koszt ze sprzedaży środka trwałego po stronie Wn konta 761 „Pozostałe koszty operacyjne” – kwota 25 000 zł
Zatem wynik (zysk) ze sprzedaży środka trwałego wynosi 10 000 zł:
35 000 zł − 25 000 zł = 10 000 zł.
Wynik ze sprzedaży środka trwałego (zysk lub stratę) w rachunku zysków i strat prezentuje się jako różnicę między przychodami uzyskanymi ze sprzedaży środków trwałych (ceną sprzedaży netto) a poniesionymi w związku z tym kosztami (nieumorzoną wartością początkową środka trwałego). W rachunku zysków i strat sporządzanym przez spółkę według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości w wariancie kalkulacyjnym zysk ze sprzedaży środka trwałego wykazuje się w grupie G „Pozostałe przychody operacyjne” w odrębnej pozycji I „Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych”.
