Intensywny rozwój walut wirtualnych powoduje, że często stanowią one środek służący do regulowania należności. Taki przypadek może również obejmować zapłatę za wystawioną przez przedsiębiorcę fakturę. W związku z tym zastanowimy się, jakie są podatkowe skutki otrzymania zapłaty w kryptowalucie oraz przeanalizujemy, czy przedsiębiorca powinien ustalić różnice kursowe przy wymianie wirtualnej waluty na złotówki.
Otrzymanie zapłaty w kryptowalucie przez przedsiębiorcę a różnice kursowe
Podstawowa zasada określania momentu powstania przychodów z działalności gospodarczej została określona w art. 14 ust. 1c ustawy PIT. W myśl tego przepisu za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e, 1h–1j i 1n–1p, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
- wystawienia faktury albo
- uregulowania należności.
Od przychodów z działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT) odróżnić należy kapitały pieniężne i prawa majątkowe (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy). Źródło to obejmuje m.in. przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej (art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Stosownie do art. 17 ust. 1f ww. ustawy przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną.
Dochody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej podlegają opodatkowaniu w trybie art. 30b ustawy. I tak:
- dochody z odpłatnego zbycia walut wirtualnych są opodatkowane 19-procentowym podatkiem dochodowym (art. 30b ust. 1a);
- dochodów z odpłatnego zbycia walut wirtualnych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 30b ust. 1 oraz w art. 27 lub art. 30c (art. 30b ust. 5d);
- dochodem z odpłatnego zbycia walut wirtualnych jest osiągnięta w roku podatkowym różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia walut wirtualnych a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie art. 22 ust. 14–16 (art. 30b ust. 1b);
- opodatkowanie następuje poprzez złożenie deklaracji PIT-38 w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (art. 30b ust. 6).
Ustawodawca uregulował kwestię kosztów uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej w art. 22 ust. 14–16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 22 ust. 14 ustawy koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej stanowią udokumentowane wydatki bezpośrednio poniesione na nabycie waluty wirtualnej oraz koszty związane ze zbyciem waluty wirtualnej, w tym udokumentowane wydatki poniesione na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
W świetle powyższego koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej, tj.:
- udokumentowane wydatki bezpośrednio poniesione na nabycie waluty wirtualnej oraz
- koszty związane ze zbyciem waluty wirtualnej
– podlegają rozliczeniu dla celów podatkowych w szczególnym trybie. Co do zasady potrącane są w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Jeśli jednak w danym roku podatkowych ich wartość przekracza wartość uzyskanych przez podatnika przychodów z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej – nadwyżka kosztów nad przychodami nie jest stratą podatkową, ale jest przenoszona do rozliczenia jako koszty uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej w następnym roku podatkowym.
W kontekście rozpatrywanego problemu istotna będzie również treść art. 17 ust. 1g ustawy PIT, gdzie podano, że przepis ust. 1 pkt 11 stosuje się również do przychodów uzyskanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (z wyjątkiem działalności, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zaliczanej do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej).
Mając powyższe przepisy na uwadze, załóżmy, że mamy do czynienia z przypadkiem, w którym osoba fizyczna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie usług informatycznych i za wykonaną usługę wystawiła fakturę, którą kontrahent opłacił przy pomocy kryptowaluty.
Po pierwsze wykonanie usługi na rzecz kontrahenta będzie skutkować powstaniem po stronie podatnika przychodu z działalności gospodarczej. Przychodem tym będzie wynagrodzenie należne z tytułu wykonania usługi – określone na wystawianej fakturze.
Dla rozpoznania tego przychodu nie ma przy tym znaczenia, czy wynagrodzenie to zostało faktycznie otrzymane ani w jakiej formie przedsiębiorca je otrzyma. Przychodami z działalności gospodarczej są bowiem przychody należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane (art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Jeśli natomiast chodzi o skutki podatkowe uzyskania waluty wirtualnej – jako formy uregulowania należnego wynagrodzenia za usługi – to będzie ono rozliczane w odrębnym trybie – art. 30b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Uzyskanie waluty wirtualnej będzie miało charakter jej odpłatnego nabycia. Wydatkiem bezpośrednio poniesionym na nabycie waluty wirtualnej będzie wartość wierzytelności, którą podatnik uznał za uregulowaną w wyniku uzyskania waluty wirtualnej, a więc wartość wynagrodzenia należnego z tytułu zrealizowanych usług w ramach działalności gospodarczej. Wartość ta będzie jednocześnie kosztem uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej, o którym mowa w art. 22 ust. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przykład 1.
Pan Maciej wystawił fakturę za wykonaną usługę w ramach działalności gospodarczej. Kwota należności za usługę to 10 000 zł. Kontrahent uregulował należność w kryptowalucie. W tym samym roku pan Maciej sprzedał otrzymane kryptowaluty za kwotę 12 000 zł. W jaki sposób rozliczyć ww. transakcję na gruncie podatku PIT?
Po pierwsze pan Maciej powinien rozpoznać przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w kwocie 10 000 zł, a następnie rozpoznać dochód z odpłatnego zbycia wirtualnej waluty w kwocie 2000 zł (12 000 zł - 10 000 zł). Kwota 2000 zł zostanie wykazana w deklaracji PIT-38 i opodatkowana 19-procentowym podatkiem zgodnie z art. 30b ustawy PIT.
Czy w przypadku kryptowalut ustala się różnice kursowe?
Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem z działalności gospodarczej są również różnice kursowe. Na mocy art. 14b ust. 1 ww. ustawy podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie art. 24c, z zastrzeżeniem ust. 2. Dodatnie lub ujemne różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody lub koszty podatkowe.
Zasady ustalania różnic kursowych określonych w ww. przepisie stosują – w myśl art. 24c ust. 10 ww. ustawy – wyłącznie podatnicy prowadzący działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej.
Podatkowe różnice kursowe powstają wyłącznie w sytuacjach wskazanych w art. 24c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wtedy, gdy równocześnie dane zdarzenie gospodarcze wyrażone zostało w walucie obcej i realizacja tego zdarzenia nastąpiła w walucie obcej.
W tym miejscu warto przywołać treść interpretacji Dyrektora KIS z 19 lutego 2024 roku (nr 0115-KDIT1.4011.25.2024.1.MR). Organ w piśmie tym wskazał, że na gruncie polskiego prawa waluty wirtualnej (kryptowaluty) nie można traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym, nie funkcjonuje ona bowiem jako instrument rynku pieniężnego w rozumieniu odrębnych przepisów. W konsekwencji w zakresie zagadnień dotyczących obrotu kryptowalutami nie można automatycznie stosować rozwiązań, które mają zastosowanie do tzw. waluty tradycyjnej. Operacje dokonywane za pośrednictwem kryptowalut polegają na dokonywaniu odpowiednich zapisów jedynie w systemach informatycznych.
W świetle powyższego należy wskazać, że otrzymanie zapłaty w postaci wirtualnych walut za wystawioną fakturę generuje przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej podlegający opodatkowaniu zgodnie z wybraną formą. Natomiast sprzedaż tak uzyskanych kryptowaluty będzie rozliczana w ramach innego źródła przychodu, tzn. w ramach kapitałów pieniężnych.
Polecamy:
