Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną skalą podatkową. Jestem matką samotnie wychowującą małoletnie dziecko. Czy możliwe jest wspólne rozliczenie z małoletnim dzieckiem? Córka uzyskuje przychody z najmu mieszkania odziedziczonego po dziadku. Czy w tej sytuacji będę mogła rozliczyć się z córką na jednej deklaracji?
Sandra, Włoszczowa
Wspólne rozliczenie z małoletnim dzieckiem - zasady
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
W świetle powyższego co do zasady małoletnie dzieci nie rozliczają się samodzielnie z osiąganych dochodów i nie są podatnikami podatku dochodowego. Ich dochody podlegają bowiem doliczeniu do dochodów rodziców. Zasada doliczania dochodów małoletnich dzieci do dochodów rodziców nie ma jednak zastosowania w odniesieniu do dochodów z pracy dzieci, ze stypendiów, do dochodów z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku. Natomiast w sytuacji, gdy rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci, żadne dochody małoletnich dzieci nie podlegają kumulacji z dochodami rodziców. Wówczas dochody te podlegają opodatkowaniu na imię małoletniego dziecka.
W celu rozwinięcia tego zagadnienia trzeba sięgnąć do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl art. 101 kro rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.
Natomiast z treści art. 101 § 3 ww. Kodeksu wynika, że rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Wyróżniono zatem 2 sytuacje. Pierwsza z nich ma miejsce, gdy rodzice, jako przedstawiciele ustawowi, dokonują czynności prawnej w imieniu dziecka, druga – kiedy rodzice wyrażają zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu przez dziecko.
Ustawodawca nie podał katalogu czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Należy przyjąć, że taki charakter mają wszystkie czynności dotyczące nieruchomości.
Reguła doliczania dochodów dzieci do dochodów ich rodziców ma charakter ogólny i obowiązuje zarówno w odniesieniu do dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, jak i dochodów opodatkowanych w formie ryczałtu. Doliczanie dochodu powinno następować z uwzględnieniem źródła przychodów, co oznacza, że dochody małoletnich z określonego źródła dodawane są do odpowiadającego mu źródła przychodów rodzica.
Jak wskazał WSA we Wrocławiu w wyroku z 13 października 2018 roku (I SA/Wr 560/18), z przepisu art. 7 ust. 1 ustawy o PIT wynika, że w przypadku gdy rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci, to żadne dochody dzieci nie podlegają kumulacji z dochodami rodziców. Kumulacja dochodów jest uzasadniona tym, że dochody dzieci są de facto dochodami rodziny i pożytkowane są na utrzymanie tejże rodziny. Dlatego też ustawodawca przewiduje ich kumulację, aby w ten sposób opodatkowany został pośredni podmiot podatkowy, jakim jest cała rodzina.
Natomiast w przypadku gdy rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków z majątku dzieci, ekonomiczna jedność rodziny jest zerwana i nie ma powodu, aby występowała ona jako jeden pośredni podmiot podatkowy.
Dochody małoletnich z wynajmu nieruchomości
Jak wynika z treści art. 9a ust. 6 ustawy o PIT, dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 (najem prywatny), są opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Z powyższego wynika, że przychody z tytułu:
- najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze, oraz
- dzierżawy, poddzierżawy działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej
– które nie są uzyskiwane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, opodatkowuje się na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
W myśl art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł.
W przepisach ustawowych jest brak przeciwwskazań, aby przychody z najmu osiągane przez małoletniego opodatkować na zasadach określanych jako podatek ryczałtowy w wysokości 8,5% do kwoty 100 000 zł, natomiast od nadwyżki ponad tę kwotę w wysokości 12,5% przychodów.
Należy jednak wyróżnić 2 sytuacje. Pierwszy przypadek został opisany w interpretacji Dyrektora KIS z 16 czerwca 2020 roku (nr 0112-KDIL2-2.4011.260.2020.2.IM). W piśmie tym organ podatkowy wskazał, że skoro cały przychód z najmu lokalu wpływa na odrębne subkonto małoletniego syna oraz że środki te mają stanowić zabezpieczenie na przyszłość oraz rehabilitację syna, a matce (opiekunowi prawnemu) nie przysługuje prawo pobierania pożytków z ww. tytułu, to przychody te nie będą podlegały doliczeniu do przychodów matki. Będą one podlegały opodatkowaniu na imię małoletniego syna. Matka w takim przypadku powinna zatem złożyć deklarację PIT-28 w imieniu syna i podpisać dokument jako opiekun prawny małoletniego.
Drugi przypadek opisał Dyrektor KIS w interpretacji z 9 listopada 2018 roku (nr 0115-KDIT3.4011.385.2018.2.DP). W interpretacji czytamy, że sam zapis w akcie notarialnym, że rodzice wnioskodawcy (małoletniego) nie będą mieli prawa czerpania pożytków z najmu lokalu mieszkalnego, jest niewystarczający. Wobec powyższego rodzicom małoletniego będzie przysługiwało prawo pobierania pożytków z nieruchomości stanowiącej własność dziecka, zatem przychody (dochody) z tego tytułu powinny być doliczane do przychodów (dochodów) rodziców.
Odpowiadając zatem na postawione pytanie, należy wskazać, że skoro nie zaistniały wyjątki od reguły doliczania dochodów małoletniego dziecka (córki) do dochodów rodzica, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – tj. rodzic zachowuje prawo do pobierania pożytków – to przychody z tytułu najmu lokali powinny być doliczane do przychodów matki z uwzględnieniem źródła przychodów. Zatem przychody z tytułu najmu lokalu mieszkalnego trzeba rozliczyć w zeznaniu PIT-28 składanym na imię i nazwisko matki.
W konsekwencji konstrukcja opodatkowania dochodów małoletnich dzieci (z wyłączeniem dochodów z pracy, stypendiów oraz z przedmiotów oddanych do swobodnego użytku) zakładająca w istocie traktowanie tych dochodów tak, jakby były one dochodami rodziców, którzy odpowiadają za ich prawidłowe rozliczenie i ujawnienie w zeznaniu rocznym, wyklucza przypisanie małoletniemu w tym zakresie obowiązku podatkowego.
