Uchwała o podziale zysku lub uchwała o pokryciu straty stanowi jedno z obligatoryjnych elementów zwyczajnego zgromadzenia wspólników/akcjonariuszy w spółkach kapitałowych, które przeprowadzane jest po sporządzeniu sprawozdania finansowego za miniony rok obrachunkowy. Uchwała o podziale zysku umożliwia określenie sposobu podziału zysku wypracowanego przez spółkę, jak również ustalenie, w jaki sposób ten zysk zostanie zagospodarowany, czy zostanie przeznaczony np. na kapitał zapasowy, czy też na poczet wypłaty dywidendy. Pojawia się pytanie, czy takie uchwały można zmienić poza zwyczajnym zgromadzeniem wspólników. Odpowiedź poniżej.
Obligatoryjne elementy zwyczajnego zgromadzenia wspólników (na przykładzie sp. z o.o.)
Zgodnie z art. 231 § 1 Kodeksu spółek handlowych zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego.
Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:
- rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy;
- powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, jeżeli zgodnie z art. 191 § 2 sprawy te nie zostały wyłączone spod kompetencji zgromadzenia wspólników;
- udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.
Tym samym uchwała w przedmiocie podziału zysku jest przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia wspólników, które powinno odbyć się w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Pozostałe zgromadzenia wspólników mają charakter zgromadzeń nadzwyczajnych.
Uchwała o podziale zysku a jej możliwość zmiany
W przypadku zmiany uchwały w sprawie podziału zysku można spotkać różne stanowiska, zarówno te aprobujące możliwość dokonania zmiany (pod pewnymi warunkami), jak i stanowiska w przedmiocie braku możliwości swobodnego zmieniania przez zgromadzenie wspólników wcześniej podjętej uchwały.
Argumenty za pierwszym stanowiskiem – możliwość zmiany a uchwała o podziale zysku
Ustawodawca nie zawarł w ustawie ksh przepisów, które zakazywałyby dokonywania zmian uchwał o przeznaczeniu zysku, w tym poprzez zmianę przeznaczenia zysku z wypłaty dywidendy na przekazanie go na kapitał zapasowy.
Tym samym według tego stanowiska prawo handlowe dopuszcza, by uchwała o podziale zysku została zmieniona, jeżeli za taką zmianą opowiedzą się wszyscy wspólnicy, którym dywidenda miała zostać wypłacona. Ważna w tym przypadku jest jednomyślność wspólników, by uniknąć sytuacji, gdy jeden ze wspólników spółki byłby pokrzywdzony, co doprowadziłoby do możliwości wzruszenia uchwały poprzez powództwo o jej uchylenie.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w jednolitej linii interpretacyjnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na gruncie kwalifikacji zmiany uchwały w przedmiocie podziału zysku. Stanowią tak m.in.:
- interpretacja indywidualna z 22 kwietnia 2021 roku (0111-KDIB1- 2.4010.470.2020.1.BD): „Obecnie Wnioskodawca planuje zmianę przeznaczenia zysku Spółki w wyniku podjęcia przez Zgromadzenie Wspólników Spółki Uchwały zmieniającej wcześniejszą Uchwałę ZZW poprzez przeznaczenie całości zysku Spółki na kapitał rezerwowy. Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą ustalenia, czy kwota niewypłaconego zysku Spółki w formie dywidendy, w przypadku zmiany przeznaczenia zysku przed dniem wypłaty dywidendy na wypłatę zysku na kapitał rezerwowy stanowić będzie dla Wnioskodawcy przychód podatkowy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT. Odnosząc powyższe do ww. przepisów prawa, stwierdzić należy, że w przypadku zmiany przeznaczenia zysku z wypłaty dywidendy na wypłatę zysku na kapitał rezerwowy nie powstanie dla Wnioskodawcy przychód podatkowy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT. Jak wcześniej wskazano, zdarzeniem wynikającym z ww. przepisu, z którym ustawodawca wiąże obowiązek podatkowy, jest wartość umorzonych zobowiązań. Podkreślić należy, że przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT powstaje jedynie w przypadku umorzenia zobowiązania pod tytułem darmym, a zatem tylko i wyłącznie w przypadku nieodpłatnego zwolnienia z długu, bowiem wyłącznie w takiej sytuacji dłużnik otrzymuje definitywne przysporzenie majątkowe. W rozpatrywanej sprawie mamy natomiast do czynienia z sytuacją, w której następuje zmiana przeznaczenia zysku, która nie wiąże się z umorzeniem zobowiązania wobec Wspólnika. Stanowisko takie potwierdzają również unormowania Kodeksu spółek handlowych, w których zagwarantowano prawo wspólników spółki do wypłaty dywidendy w sytuacji przeznaczenia zysków na kapitał zapasowy i rezerwowy. W związku z powyższym, stanowisko Wnioskodawcy dotyczące ustalenia, czy w przypadku zmiany przeznaczenia zysku przed dniem wypłaty dywidendy na wypłatę zysku na kapitał rezerwowy nie będzie stanowić dla Wnioskodawcy przychodu, jest prawidłowe”;
- interpretacja indywidualna z 28 kwietnia 2020 roku (0111-KDIB1-2.4010.88.2020.1.MS), w której Dyrektor KIS uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym kwota niewypłaconego zysku w formie dywidendy, w przypadku zmiany przeznaczenia zysku przed dniem wypłaty dywidendy na wpłatę zysku na kapitał zapasowy nie będzie stanowić dla Wnioskodawcy przychodu, w szczególności przychodu z tytułu umorzenia zobowiązania zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT;
- pisma Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 października 2021 roku (0111-KDIB2-1.4010.394.2021.1.AR) – Uchylenie uchwały w sprawie wypłaty dywidendy jako neutralne dla spółki.
Z powyższego wynika, że organy podatkowe dopuszczają możliwość zmiany uchwały w przedmiocie podziału zysku.
Zmiana uchwały w przedmiocie podziału zysku może być też podyktowana wspólną decyzją wspólników (jednomyślność), ponieważ środki przeznaczone do podziału jako dywidenda są niezbędne spółce do pokrycia niespodziewanych wydatków. W tym przypadku jest to racjonalne stanowisko w sytuacji, gdy uchwała została podjęta, ale środki nie zostały jeszcze wypłacone i pozostają nadal w spółce.
W powyższym przypadku, jeżeli wspólnicy są co do tego jednomyślni, to z jednej strony brak jest w ksh zakazu zmiany uchwały w przedmiocie podziału zysku, a z drugiej strony zmiana uchwały nie będzie naruszać praw wspólnika, ponieważ dobrowolnie zgodził się on na takową zmianę.
Natomiast w przypadku gdy uchwała o zmianie uchwały w przedmiocie podziału zysku nie uzyskała jednomyślności, wówczas wspólnik, który był przeciwko, byłby uprawniony do złożenia pozwu o uchylenie uchwały jako np. sprzecznej z dobrymi obyczajami.
Uchwała o podziale zysku a argumenty przemawiające przeciw
Pierwszym z argumentów, jakie należy wziąć pod uwagę, jest kwestia ustalenia, czy zmiana uchwały o podziale zysków jest prawnie dopuszczalna i zgodna z ksh. Ksh nie przewiduje zmiany uchwały w przedmiocie podziału zysku po zakończonym roku obrachunkowym, jednak nie zakazuje też podjęcia takiej uchwały. Jest to kwestia dokonania oceny przez wspólników, dlaczego chcą zmienić uchwałę i czym jest to podyktowane.
Kolejnym argumentem jest jednomyślność wspólników. Jeżeli wszyscy wyrażają oni zgodę na zmianę uchwały i zostanie to odpowiednio uargumentowane, minimalizowane jest ryzyko złożenia przez któregokolwiek ze wspólników pozwu o uchylenie uchwały zmieniającej uchwałę o podziale zysku.
Kolejną kwestią jest odpowiedzialność członków zarządu za wykonanie uchwały o zmianie uchwały o podziale zysku. Zgodnie z art. 293 § 1 ksh członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
Podsumowując, za każdym ze stanowisk stoją argumenty „za”, jak i „przeciw” uchwale zmieniającej uchwałę o podziale zysku. Każdy przypadek powinien zostać rozważony indywidualnie i zostać rozważony pod kątem prawnym.
