Leasing stanowiący zewnętrzną formę finansowania cieszy się dużą popularnością wśród przedsiębiorców. Przed zawarciem umowy leasingu warto rozważyć wszystkie jej aspekty, szczególnie że niektórych okoliczności, takich jak kradzież, wypadek czy inne zdarzenia losowe, nie sposób przewidzieć. Utrata przedmiotu leasingu może powodować konieczność natychmiastowego zapłacenia wszystkich rat, dlatego przed podpisaniem umowy leasingu sprawdźmy, jakie ryzyko niesie za sobą wystąpienie zdarzeń takich jak kradzież, uszkodzenie czy wypadek w trakcie jej trwania. Może się zdarzyć, że przedmiot leasingu w wyniku różnego rodzaju okoliczności zostanie utracony. W jaki sposób rozliczyć opłaty poniesione po jego utracie? Czy opłaty leasingowe stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w działalności gospodarczej?
Czym skutkuje utrata przedmiotu leasingu?
Umowa leasingu uregulowana została w Kodeksie cywilnym. Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego (art. 7091 Kodeksu cywilnego). Umowa leasingu wygasa, gdy jej przedmiot został utracony w wyniku okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności.
„Jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu wygasa”.
Czy raty leasingowe zapłacone po utracie przedmiotu leasingu stanowią koszty podatkowe?
W przypadku gdy korzystający z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu na skutek utraty przedmiotu leasingu zostanie zobowiązany do natychmiastowego uregulowania pozostałych przewidzianych w umowie i niezapłaconych dotychczas rat leasingowych, raty zapłacone po utracie przedmiotu leasingu stanowią koszty uzyskania przychodów w prowadzonej przez leasingobiorcę działalności gospodarczej.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera regulacji, które odnosiłyby się wprost do sytuacji, w której przedmiot leasingu zostaje utracony np. na skutek kradzieży, dlatego w razie jego utraty zastosowanie znajdą ogólne zasady zaliczania wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego, stanowią koszt uzyskania przychodów na zasadach ogólnych – nie ma znaczenia, czy opłaty te ponoszone są w trakcie trwania umowy, czy też po jej zakończeniu.
Rozstrzygając, czy raty leasingowe zapłacone po utracie rzeczy stanowiącej przedmiot umowy leasingu stanowią koszty podatkowe, należy odnieść się do ogólnej definicji kosztów uzyskania przychodów zawartej w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy. W pierwszej kolejności podkreślamy, że raty leasingowe zapłacone po utracie przedmiotu leasingu nie zostały uwzględnione w zamkniętym katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, czyli w art. 23 ustawy o PIT.
Analizowana sytuacja odnosi się do poniesienia wydatków na raty leasingowe z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu na skutek utraty przedmiotu leasingu, co oznacza, że wskazane wydatki są ponoszone w okresie, w którym przedmiot leasingu nie może już przyczyniać się do osiągnięcia przez leasingobiorcę przychodów. Nie wyklucza to jednak zaliczenia zapłaconych rat leasingowych do kosztów uzyskania przychodów przez leasingobiorcę. Nie jest to już opłata za korzystanie z przedmiotu leasingu, lecz korzystający, podpisując umowę leasingową, zobowiązuje się do poniesienia takiej opłaty w określonych sytuacjach, by móc korzystać z przedmiotu leasingu. Zobowiązanie to jest niezbędne w celu zawarcia umowy leasingu. W dalszym ciągu są to bowiem opłaty leasingowe, których obowiązek poniesienia wynika wprost z zawartej umowy leasingu. Dodatkowo w razie braku spłaty rat leasingowych po utracie przedmiotu leasingu leasingobiorca naraziłby się na sankcje prawne skutkujące koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów. Zapłata pozostałych rat leasingowych ma zatem na celu zabezpieczenie źródła przychodów, co oznacza, że wydatki te spełniają definicję kosztów uzyskania przychodów określoną w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Jeżeli zatem przedmiot leasingu zostaje utracony w wyniku zdarzenia losowego, to kwota pozostająca do spłaty z tytułu umowy leasingu może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.
Przykład 1.
Pani Julia prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie projektowania ubrań i użytkuje w firmie zestaw komputerowy będący przedmiotem leasingu operacyjnego. Zestaw komputerowy został skradziony, a pani Julia na podstawie zawartej umowy leasingu na skutek kradzieży przedmiotu leasingu została zobligowana do natychmiastowej zapłaty wszystkich rat. Czy zapłacone raty leasingowe po utracie przedmiotu leasingu pani Julia może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej?
Pani Julia może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów raty leasingowe zapłacone po utracie przedmiotu leasingu. Podpisując umowę leasingu, zobowiązała się do poniesienia tego typu wydatków w razie wystąpienia określonych zdarzeń, m.in. kradzieży przedmiotu leasingu, która miała miejsce. Są to zatem opłaty leasingowe, których obowiązek poniesienia wynika wprost z zawartej umowy leasingu, a ich nieuregulowanie naraziłoby panią Julię na sankcje prawne. Poniesione wydatki w postaci spłaty rat leasingowych po utracie przedmiotu leasingu można zatem uznać za wydatki w celu zabezpieczenia źródła przychodów,, a w konsekwencji zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów.
Opłaty poniesione po utracie przedmiotu leasingu – interpretacja indywidualna
Interpretacja indywidualna z 6 marca 2017 roku, sygn. 2641-IBPB-1-2.4510.4.2017.1.BKD, wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dotyczy opłat poniesionych po utracie przedmiotu leasingu i możliwości zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów.
Wnioskodawcą jest Sp. z o.o., której przedmiotem działalności jest stacja kontroli pojazdów, serwis mechaniczny, blacharnia oraz lakiernia. W ramach prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa Wnioskodawca 20 listopada 2012 roku zawarł umowę leasingu finansowego z Spółką X S.A. na okres 48 miesięcy. Przedmiotem leasingu był samochód osobowy użytkowany przez prezesa Zarządu Spółki na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Wartość przedmiotu leasingu wynosiła 180 000 zł. W rozliczeniu podatkowym Spółka przyjmowała samochód za środek trwały i dokonywała od niego odpisów amortyzacyjnych. Część odsetkową dotyczącą rat leasingowych Spółka zaliczała do kosztów uzyskania przychodu w dacie poniesienia. 21 grudnia 2013 roku auto zostało skradzione, a kradzież zgłoszona na Policję. Firma ubezpieczeniowa odmówiła wypłaty odszkodowania z Autocasco. Zgodnie z umową leasingu finansowego, z racji faktu, że doszło do utraty przedmiotu stanowiącego przedmiot leasingu, leasing wygasł. Po kradzieży auta Spółka zaprzestała dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Zgodnie z ogólnymi warunkami leasingu leasingodawca w stosunku do reszty zobowiązań wynikających z niespłaconych rat leasingu i ustalonej wartości końcowej wyliczył kwotę zdyskontowaną, którą Spółka była zobowiązana uiścić. Ponadto Spółka była zobligowana do zapłaty jednorazowej opłaty manipulacyjnej z tytułu utraty przedmiotu leasingu. Z uwagi na brak przedmiotu leasingu nie było podstawy do wystawienia faktury, wystawiono więc notę poszkodową. Spółka dokonała spłaty kwoty, do której była zobowiązana, czym zaspokoiła wszelkie roszczenia firmy leasingowej powstałe z tytułu rozwiązanej umowy leasingu.
Zadano pytanie, czy po utracie przedmiotu leasingu wydatki, jakie Spółka poniosła na spłatę zobowiązania wobec leasingodawcy odnoszące się do spłaty wartości początkowej, części odsetkowej rat leasingowych oraz opłaty manipulacyjnej, wynikające z rozliczenia umowy leasingu po utracie przedmiotu leasingu, Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 Ustawy z 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że opłaty poniesione po utracie przedmiotu leasingu stanowią koszty uzyskania przychodów, stwierdzając, co następuje:
„[…] jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które korzystający nie ponosi odpowiedzialności, zatem również w przypadku kradzieży przedmiotu leasingu, umowa leasingu wygasa. Finansujący może w tej sytuacji żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia przewidzianych w umowie niezapłaconych rat pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał przed umownym terminem wygaśnięcia umowy.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera natomiast regulacji, które by wprost odnosiły się do sytuacji, w której przedmiot leasingu zostaje skradziony, dlatego też w takim przypadku zastosowanie znajdą ogólne zasady zaliczania wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego, stanowią koszt uzyskania przychodów, o ile umowa leasingu spełnia warunki wynikające z przepisów art. 17b ust. 1 updop. Nie ma decydującego znaczenia, czy opłaty te ponoszone są w trakcie trwania umowy, czy też po jej zakończeniu. W dalszym ciągu są to bowiem opłaty leasingowe wynikające z umowy leasingu, które korzystający musi uiścić. Jeżeli zatem w wyniku zdarzenia losowego przedmiot leasingu zostaje skradziony, to kwota pozostająca do spłaty z tytułu umowy leasingu może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Nie jest to już opłata za korzystanie z przedmiotu leasingu, lecz korzystający podpisując umowę leasingową zobowiązuje się do poniesienia takiej opłaty w określonych sytuacjach, by móc korzystać z przedmiotu leasingu. Zatem, jeżeli Wnioskodawca poniósł wydatki, o jakich mowa we wniosku, to wydatki te można uznać za wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów i tym samym można zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów. Stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe”.
