Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje, że tzw. rolnik ryczałtowy podlega szczególnej procedurze dotyczącej zasad rozliczania podatku. Wprowadzone przepisy mają przede wszystkim na celu zmniejszenie obciążeń formalnych w stosunku do rolników i jednocześnie umożliwienie im dokonywania odliczenia podatku VAT. Poniżej przedstawiamy, jak wygląda kwestia opodatkowania sprzedaży dokonywanej przez rolnika ryczałtowego.
Rolnik ryczałtowy - definicja
Zgodnie z przepisami ww. ustawy przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. W myśl wspomnianego art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie przez niego usług rolniczych.
Sprzedaż dokonywana przez rolnika a podatek VAT
Rolnik ryczałtowy zwolniony jest również z wielu obowiązków formalnych przewidzianych na gruncie podatku VAT. Mianowicie rolnik taki jest zwolniony z konieczności wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć, składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej oraz dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.
W tym miejscu warto wspomnieć, że osoba prowadząca działalność rolniczą ma możliwość wyboru, czy chce być opodatkowana w myśl procedury szczególnej, czy też w oparciu o zasady ogólne. Możliwy jest również wybór metody mieszanej, w której rolnik korzysta ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy i równocześnie jest opodatkowany podatnikiem VAT z tytułu dostaw innych produktów niż własne produkty rolne oraz świadczenia usług innych niż usługi rolnicze.
Przykład 1.
Podatnik prowadzący gospodarstwo rolne dokonuje dostawy produktów pochodzących z własnej produkcji rolnej i równocześnie świadczy usługi polegające na naprawie maszyn i urządzeń rolniczych. W tym przypadku może on opodatkować całość prowadzonej działalności na zasadach ogólnych lub skorzystać z opcji „mieszanej”, tj. korzystać ze zwolnienia z opodatkowania dostawy produktów rolnych oraz opodatkować usługi naprawy na zasadach ogólnych (jeżeli obrót w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczył kwoty 200 000 zł, może także wybrać zwolnienie podmiotowe z VAT na podstawie art. 113 ustawy dla usług naprawy).
W sytuacji gdy rolnik zrezygnował ze statusu rolnika ryczałtowego i opodatkował dokonaną sprzedaż na zasadach ogólnych, a następnie wyraził chęć powrotu do zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT, musi on pamiętać, że przepisy przewidują okres karencji, po upływie którego możliwy jest powrót do zwolnienia. Otóż rolnik ryczałtowy, który zrezygnował z przysługującego mu zwolnienia, może dopiero po upływie 3 lat od daty rezygnacji ponownie z niego skorzystać. Jest to możliwe pod warunkiem pisemnego zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem okresu rozliczeniowego, w którym rolnik będzie ponownie korzystał ze zwolnienia.
Szczególne zasady dokumentacji zakupu towarów od rolnika ryczałtowego
Ustawa przewiduje, że w przypadku gdy nabywcą jest czynny podatnik VAT, a sprzedawcą rolnik ryczałtowy, dokonana dostawa powinna być udokumentowana fakturą wystawioną nie przez sprzedawcę, lecz przez nabywcę towarów lub usług. Dokument taki oznaczany jest jako „Faktura VAT RR” i jest wystawiany w dwóch egzemplarzach, z czego jeden jest przekazywany rolnikowi ryczałtowemu.
Dodatkowo na fakturze VAT RR należy zamieścić oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: "Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług".
Zasada zwrotu zryczałtowanego podatku rolnikom ryczałtowym
Przepisy ustawy przewidują, że faktura VAT RR powinna zawierać w swojej treści kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku w wysokości 7% kwoty należności netto. Kwota ta stanowi dla rolnika ryczałtowego zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa. Jest on wypłacany przez nabywcę produktów lub usług rolniczych.
Natomiast w stosunku do nabywcy kwota zwrotu może stanowić podatek naliczony podlegający odliczeniu przy założeniu spełnienia warunków ustawowych. Otóż zryczałtowany zwrot zwiększa u nabywcy kwotę podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że:
-
nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
-
zapłata należności za produkty rolne nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
-
w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
Przykład 2.
Czynny podatnik VAT nabył 30 marca produkty rolne od rolnika ryczałtowego za kwotę 1500 zł netto. Na fakturze wystawionej przez nabywcę wskazano wartość zryczałtowanego zwrotu podatku w wysokości 7% kwoty netto, tj. 105 zł. Kwota ta stanowi zwrot przysługujący rolnikowi ryczałtowemu. Czynny podatnik VAT dokonał zapłaty należności w wysokości 1605 zł na rachunek rolnika ryczałtowego 6 kwietnia. Dowód zapłaty zawierał oznaczenie faktury VAT RR, której dotyczył. Czynny podatnik VAT ma zatem prawo do dokonania odliczenia kwoty podatku naliczonego w wysokości 105 zł w deklaracji podatkowej składanej za kwiecień.
