Estoński CIT to nowość wprowadzona do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, która stanowi interesującą alternatywę dla klasycznej formy opodatkowania CIT-em. Aby podatnik mógł skorzystać z tej formy, konieczne jest jednak spełnienie określonych warunków przewidzianych w ustawie. W związku z tymi przesłankami warto przeanalizować jak wygląda spółka cicha a estoński CIT i czy się wykluczają.
Estoński CIT – zasady i przesłanki stosowania
Estoński CIT to potoczna nazwa dla nowej zasady opodatkowania, tj. ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych. Wskazany model opodatkowania ryczałtem jest dla podatników podatku CIT fakultatywny, co oznacza, że podatnik samodzielnie decyduje, czy chce skorzystać z tej formy opodatkowania swoich dochodów.
Podatnik, który chce skorzystać z estońskiego CIT-u, musi spełnić szereg wymogów określonych w art. 28j ustawy CIT.
Przykładowo, żeby zastosować tę formę opodatkowania, trzeba złożyć zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem, według ustalonego wzoru ZAW-RD, do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być opodatkowany ryczałtem.
Natomiast w zakresie interesującego nas zagadnienia należy wskazać na treść art. 28j ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, który stanowi, że z ryczałtu od dochodów spółek może skorzystać podatnik, który nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Z powyższego przepisu wynika zatem wprost, że jeżeli spółka posiada udziały (akcje) w kapitale innej spółki, tytuły uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz inne prawa majątkowe związane z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym, to w takim przypadku nie może skorzystać z opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.
Spółka cicha – zasady funkcjonowania
Funkcjonowanie w obrocie gospodarczym spółki cichej opiera się na zasadzie swobody umów. Samą spółkę cichą można natomiast utworzyć w oparciu o tzw. umowę nienazwaną.
Zgodnie z art. 3531 kc strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Konstrukcja spółki cichej opiera się na wniesieniu przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, określonego wkładu na rzecz drugiego wspólnika (tzw. jawnego), prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu.
Spółka cicha nie jest podmiotem prawa, bowiem to „wspólnik jawny” jest przedsiębiorcą i to on występuje na zewnątrz w obrocie, ponosząc wszelkie tego konsekwencje. Zobowiązanie wspólnika cichego, sprowadzające się do wniesienia wkładu, może mieć zarówno charakter pieniężny, jak i niepieniężny.
W doktrynie podkreśla się zatem, że do istotnych elementów spółki cichej należą:
- uczestniczenie w cudzym przedsiębiorstwie
- wniesienie wkładu przez wspólnika cichego zarówno w dopuszczalnej formie pieniężnej jak i rzeczowej,
- prawo do udziału w zysku wspólnika cichego,
- wyłączenie osobistej odpowiedzialności wspólnika cichego wobec wierzycieli przedsiębiorcy,
- dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego
- niedopuszczalność wyłączenia wspólnika cichego od udziału w zyskach (natomiast dopuszczalne są zapisy pozwalające na wyłącznie wspólnika cichego z udziału w stratach).
Spółka cicha a estoński CIT - czy się wykluczają?
Wskazany na wstępie warunek dotyczący prostej struktury właścicielskiej oznacza, że podatnik, który chce skorzystać z estońskiego CIT-u, nie może posiadać udziałów bądź też akcji w kapitale innej spółki czy też nie może być wspólnikiem spółki niemającej osobowości prawnej.
Jednocześnie wskazaliśmy powyżej, że w przypadku spółki cichej nie mamy w ogóle do czynienia z kategorią udziałów czy też akcji.
Do analogicznych wniosków doszedł Dyrektor KIS w interpretacji z 1 lutego 2023 roku, nr 0111-KDIB1-1.4010.806.2022.1.SG.
Organ zauważył, że bycie stroną umowy spółki cichej nie zostało wymienione w art. 28j ust. 1 pkt 5 ustawy CIT jako posiadanie udziałów (akcji) w kapitale innej spółki bądź ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną.
W rezultacie warunek nieposiadania udziałów (akcji) w kapitale innej spółki nie znajdzie zastosowania, gdyż spółka cicha nie jest podmiotem prawa, w związku z czym nie posiada osobowości prawnej.
To samo dotyczy warunku nieposiadania ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną. Spółka cicha nie jest spółką niebędącą osobą prawną, ze względu na to, że wspólnicy spółki realizują jedynie wspólne przedsięwzięcie. Uczestnictwa w spółce cichej nie można utożsamiać z ogółem praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.
Przykład 1.
Czy podatnik CIT, który stał się stroną spółki cichej, traci prawo do wyboru ryczałtu od dochodu spółek jako formy opodatkowania?
Zawarcie przez podatnika podatku CIT umowy spółki cichej nie wyłącza na podstawie art. 28j ust. 1 pkt 5 ustawy CIT możliwości zastosowania opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek. Spółki cichej nie można utożsamiać ze spółkami kapitałowymi, gdzie występuje kategoria udziałów i akcji. Spółki cichej nie można również identyfikować ze spółkami osobowymi (np. ze spółką jawną). W przypadku spółki cichej nie są zatem spełnione negatywne warunki zastrzeżone w art. 28j ust. 1 pkt 5 ustawy CIT.
W zakresie przedstawionego problemu należy wskazać, że aktualne stanowisko fiskusa jest korzystne dla podatników i dopuszcza się jednoczesne uczestniczenie podatnika w spółce cichej i opodatkowanie w formie ryczałtu od dochodów spółek.
