Przedsiębiorcy w działalności gospodarczej wykorzystują zarówno samochody osobowe, jak i ciężarowe. W wielu przypadkach po zakupie nowych samochodów te starsze są wycofywane z działalności. Powody wycofania samochodu z działalności są często inne, np. zmiana rodzaju prowadzonej działalności, zmiana jej wielkości itp. Przedsiębiorcy zastanawiają się, jak przekazanie mają rozliczyć na gruncie podatkowym. W artykule przedstawiamy, jak powinna zostać rozliczona na gruncie VAT sprzedaż samochodu wycofanego z działalności!
Kiedy należy opodatkować transakcję podatkiem VAT?
Na wstępie należy podkreślić, że aby dostawa towaru podlegała opodatkowaniu, powinna być wykonana przez podatnika podatku od towarów i usług.
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ustawie VAT, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (patrz art. 15 ust. 1 ustawy o VAT).
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. W szczególności dotyczy czynności, które polegają na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Z powyższego wynika, że aby wykonywaną czynność opodatkować podatkiem od towarów i usług, istotne jest, by podmiot ją realizujący działał w charakterze podatnika, a więc osoby prowadzącej działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT.
Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem był podatnikiem podatku od towarów i usług.
Warunki uprawniające do odliczenia VAT od samochodów
Ustawodawca stworzył zatem podatnikom prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez nich zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, m.in. tego, że zakupy towarów i usług będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych określonych w art. 88 ustawy o VAT.
W przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ustawie, stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.
Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, o których mowa w ust. 1, zalicza się wydatki dotyczące:
- nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych;
- używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związanych z tą umową, innych niż wymienione w pkt 3;
- nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług ich naprawy lub konserwacji oraz innych towarów i usług związanych z ich eksploatacją lub używaniem.
Przypomnijmy, że przez pojazdy samochodowe rozumie się pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony.
Zatem zgodnie z powyższymi regulacjami podatnikowi przysługuje ograniczone do 50% prawo do odliczenia podatku w odniesieniu do wszystkich wydatków związanych z pojazdami samochodowymi przeznaczonymi do użytku „mieszanego”.
Dla celów stosowania tego ograniczenia sformułowanie „mieszany” należy rozumieć w taki sposób, że w odniesieniu do pojazdu wykorzystywanego w działalności gospodarczej istnieje opcja jego użycia również do celów niezwiązanych z tą działalnością, np. prywatnych. Wystarczy możliwość nawet tylko jednorazowego użycia pojazdu prywatnie, aby uznać, że może być on wykorzystywany w sposób „mieszany”; nie jest przy tym istotne, w którym momencie podczas całego okresu użytkowania przez podatnika danego pojazdu użycie takie ma miejsce. Reasumując, przyjmuje się, że każdy pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony – ze względu na swoje cechy konstrukcyjne – służy co do zasady użytkowi „mieszanemu”, a zatem wszystkie wydatki z nim związane podlegają ograniczeniu w odliczaniu do 50%.
Podatnik może oczywiście – pod pewnymi warunkami – odliczyć 100% podatku VAT.
Sprzedaż samochodu wycofanego z działalności a VAT
W przypadku gdy podatnik wycofuje samochód z działalności, musi liczyć się z różnymi sposobami rozliczeń podatku VAT.
Przykład 1.
W 2010 roku podatnik zakupił samochód ciężarowy i od zakupu odliczył 100% podatku VAT. W 2022 roku chce wycofać samochód z działalności gospodarczej na cele osobiste. Po roku postanowił sprzedać auto.
W tym przypadku podatnik winien w momencie wycofania samochodu naliczyć podatek należny. Podatek VAT od wycofania środka trwałego nalicza się i uiszcza w sytuacji, gdy w chwili jego nabycia przysługiwało prawo do pełnego lub częściowego odliczenia podatku. Co istotne, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa składnika majątku z chwili przekazania. W momencie sprzedaży nie trzeba już naliczać podatku należnego. W tym przypadku sprzedaży dokonuje bowiem osoba fizyczna, a przedmiotem sprzedaży jest majątek prywatny.
Przykład 2.
W 2018 roku podatnik zakupił samochód osobowy na potrzeby prowadzonej działalności. W tej sytuacji zakup został dokonany od osoby fizycznej. Pojazd wprowadzono do ewidencji środków trwałych. W październiku 2020 roku podatnik wycofał samochód z ewidencji środków trwałych do majątku osobistego. Po wycofaniu samochód nie był używany w działalności gospodarczej, auto zostało sprzedane spółce. Czy taka transakcja winna być opodatkowana podatkiem VAT?
W tym przypadku dochodzi do sprzedaży majątku prywatnego i transakcja także nie jest opodatkowana podatkiem VAT.
Przykład 3.
Podatnik wycofał samochód z działalności na cele osobiste. Auto było kupione w 2020 roku i podatnik odliczył 50% podatku naliczonego. Po wycofaniu samochodu ma zamiar go sprzedać. Jak jest opodatkowana taka transakcja podatkiem VAT?
W przypadku gdy w okresie korekty dotyczącej samochodu, od którego odliczono tylko 50% podatku VAT, nastąpi sprzedaż pojazdu, uznaje się, że wykorzystanie tego auta zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej aż do końca okresu korekty.
Sprzedażą w rozumieniu powyższego przepisu jest przy tym również nieodpłatna dostawa pojazdu samochodowego podlegająca opodatkowaniu VAT na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Czyli w naszym przypadku należy dokonać korekty nieodliczonego podatku VAT. Jeśli chodzi o sprzedaż późniejszą, ona także nie będzie opodatkowana podatkiem VAT.
Podsumowując, sprzedaż wycofanego samochodu do majątku osobistego nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT.
