W pewnych okolicznościach darowizna stanowi czynność, która podlegać może opodatkowaniu podatkiem VAT. Przedmiotem darowizny bardzo często są środki pieniężne, dlatego też w poniższym artykule postaramy się wyjaśnić, czy darowizna pieniędzy generuje obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT. Czy darowizna pieniędzy podlega VAT?
Darowizna pieniędzy jako odpłatna dostawa towarów?
Czynnością opodatkowaną jest odpłatna dostawa towarów, przez którą rozumiemy przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.
W pewnych przypadkach również i czynności o charakterze nieodpłatnym mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. W myśl bowiem art. 7 ust. 2 ustawy VAT opodatkowaniu podlega także przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Jak zatem widać, możliwe jest, aby darowizna towarów generowała obowiązek zapłaty podatku należnego. Tutaj warunkiem jest występowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu towaru.
Jednakże w kontekście tak przedstawionej definicji kluczowe staje się wyjaśnienie pojęcia towaru. Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy VAT towar to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii.
Pieniądze rozumiane jako środek płatniczy nie mogą być uznane za rzeczy. Mogą spełniać definicję towaru, jeżeli są nabywane jako przedmioty niepełniące funkcji płatniczej. Tak będzie w przypadku banknotów i monet numizmatycznych czy też kolekcjonerskich.
To oznacza, że darowizna środków pieniężnych nie podlega w ogóle opodatkowaniu podatkiem VAT. Potwierdza to przykładowo interpretacja Dyrektora IS w Katowicach z 25 stycznia 2008 roku (nr IBPP2/443-234a/07/EJ).
Darowizna pieniędzy jako odpłatne świadczenie usług?
Czynności, które nie są traktowane jako dostawy towarów, stanowią odpłatne świadczenie usług.
Art. 8 ust. 2 ustawy VAT określa, że opodatkowaniu podlega także:
- użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
- nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Jak zatem widać, również usługi o charakterze nieodpłatnym mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.
Skoro zatem wykluczyliśmy dostawę towarów, to warto zastanowić się, czy w tym przypadku możliwe jest potraktowanie darowizny jako świadczenie usługi.
Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie, jak i zaniechanie – przy czym usługą będzie tylko takie świadczenie, w którego przypadku istnieje bezpośredni odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.
Z usługą mamy do czynienia jedynie w takiej sytuacji, gdy jedną ze stron transakcji można uznać za bezpośredniego odbiorcę i beneficjenta tej czynności.
Zatem dla wystąpienia usługi muszą być przy tym spełnione następujące warunki:
- w następstwie zobowiązania, w którego wykonaniu usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy.
Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Tymczasem zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Istotą darowizny jest zatem bezpłatne świadczenie, które darczyńca wykonuje ze swojego majątku na rzecz innej osoby.
Darowizna jest zatem świadczeniem jednostronnym, gdyż darczyńca nie żąda od obdarowanego żadnego świadczenia wzajemnego.
Powyższe powoduje, że przekazanie środków pieniężnych nie jest świadczeniem usług. Nie dochodzi bowiem do wykonania żadnej czynności – rozumianej jako działanie czy zaniechanie – której faktycznym odbiorcą byłby otrzymujący środki pieniężne.
Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.
W interpretacji Dyrektora IS w Łodzi z 5 sierpnia 2013 roku (nr IPTPP2/443-462/13-4/AW) czytamy, że podatnik otrzymujący darowiznę pieniężną nie będzie zobowiązany do wykonania na rzecz darczyńcy jakichkolwiek czynności. Tym samym otrzymana darowizna pieniężna nie będzie związana w żaden sposób z uzyskaniem świadczenia wzajemnego.
Otrzymana przez podatnika darowizna pieniężna nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w przedmiotowym przypadku nie dojdzie bowiem ani do dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, ani do świadczenia usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, w konsekwencji czego podatnik nie będzie miał obowiązku odprowadzenia podatku z tytułu otrzymanych środków pieniężnych.
Przykład 1.
Przedsiębiorca przekazał w drodze darowizny swojemu kontrahentowi 10 000 zł w formie polecenia przelewu. Zdarzenie takie nie wywołuje żadnych konsekwencji podatkowych na gruncie podatku VAT ani po stronie darczyńcy, ani też po stronie obdarowanego. Darczyńca z tego tytułu nie odprowadza podatku VAT, natomiast obdarowany nie odlicza podatku naliczonego.
[/alert-info]Darowizna środków pieniężnych nie może być potraktowana jako świadczenie usług. Nie wywołuje żadnych skutków na gruncie podatku VAT.[alert-info]
Darowiznę pieniędzy możemy zatem określić jako czynność prawną neutralną w kontekście regulacji podatku VAT. Taka umowa nie mieści się ani w zakresie dostawy towarów, ani w zakresie świadczenia usług. Darowizna pieniędzy wywoła skutki podatkowe na gruncie innych podatków, jednakże nie w obrębie podatku VAT.
