Epidemia koronawirusa zaskoczyła wszystkich pracodawców. W tej trudnej sytuacji wielu z nich zastanawia się, jak realizować obowiązki związane z badaniami pracowników i szkoleniami BHP. Zgodnie z przepisami prawa pracy pracodawca nie może bowiem bez nich dopuścić pracownika do pracy. Jakie są terminy badań lekarskich i szkoleń BHP w dobie epidemii?
Badania wstępne i okresowe
Kodeks pracy jasno precyzuje, że pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Niestety epidemia koronawirusa spowodowała, że pracodawcy nie mają możliwości posyłania pracowników na takie badania. Główny Inspektorat Pracy wydał 1 kwietnia 2020 r. decyzję, w której ogłasza, że w związku w wejściem w życie przepisów Tarczy zawiesza przeprowadzanie badań okresowych.
Tarcza przewiduje ponadto, że w przypadku braku dostępności lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego badanie takie może przeprowadzić inny lekarz – może on także wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie, przy czym ma prawo wystawić je na odległość – za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Ważne terminy badań lekarskich
Ustawa określa także terminy dotyczące wydanych orzeczeń lekarskich:
- orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii;
- jeżeli odrębne przepisy w zakresie badań lekarskich lub badań psychologicznych wymagają aktualnego orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego, a jego ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., orzeczenie to zachowuje ważność, nie dłużej jednak niż przez 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii;
- jeżeli odrębne przepisy uzależniają wykonywanie określonych czynności lub uzyskanie określonych uprawnień w celu wykonania czynności zawodowych od posiadania odpowiedniego orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego, orzeczenie takie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Choć przepisy ogłoszono dopiero pod koniec marca, obowiązują one wstecz od 8 marca 2020 r.
Szkolenie BHP podczas epidemii
Podczas epidemii trudne do zrealizowania mogą być także obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Tarcza przewiduje, że w stanie zagrożenia epidemicznego albo w stanie epidemii dopuszcza się przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie BHP w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Nowe przepisy przedłużają również ważność szkoleń okresowych, których termin przeprowadzenia przypada na czas trwania stanu epidemii, i zorganizowania ich w terminie późniejszym. W odniesieniu do szkoleń wstępnych umożliwia się przeprowadzenie części z nich za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, co może prowadzić do obniżenia ich kosztów.
W czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii dopuszcza się przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy i służby w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego:
- pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym;
- pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych;
- pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w powyższych dwóch punktach.
- ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.
Ponadto w przypadku, gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy lub bezpieczeństwa i higieny służby przypada:
- w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
- w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii,
termin ten wydłuża się do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii.
Maszyniści i pracownicy kolejowi
Nowa Tarcza wprowadza również duże zmiany dla maszynistów i pracowników kolejowych. Nastąpiło zawieszenie przeprowadzania badań lekarskich i psychologicznych na okres zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Przedłużeniu o 90 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii uległ także termin ważności orzeczeń lekarskich i psychologicznych dla maszynistów i pracowników kolejowych zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Analogiczne rozwiązanie zaproponowano w obszarze przeprowadzania szkoleń (w tym szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy), okresowych sprawdzianów wiedzy i umiejętności maszynistów, a także przeprowadzania egzaminów okresowych pracowników kolejowych.
Trudna sytuacja spowodowała, że profilaktyczne badania okresowe zostały zawieszone. Wprowadzono nowe rozwiązania – bez badań wstępnych i kontrolnych nadal nie wolno dopuścić pracownika do pracy, ale łatwiej je przeprowadzić dzięki rozwiązaniom teleinformatycznym. Wszystkie zawieszone obowiązki pracodawcy będą musieli wypełnić w ciągu 60 dni po odwołaniu stanu epidemii.
