Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest obowiązkiem każdego zatrudniającego. W praktyce pracownicy są zobowiązani do odbywania regularnych szkoleń BHP. Od lipca 2023 roku zmienił się zakres ich częstotliwości. Jakie są nowe terminy szkoleń BHP? Odpowiadamy w artykule.
Terminy szkoleń BHP - czym są szkolenia BHP?
Podstawowym celem każdego szkolenia BHP jest zaznajomienie pracowników ze specyfiką ich stanowiska pracy oraz głównych zasad bezpieczeństwa i higieny obowiązujących w firmie. Szkolenie BHP jest obowiązkowe dla każdej osoby, która pozostaje w stosunku pracy. Tym samym osoby pracujące w ramach umów cywilnoprawnych lub kontraktów B2B nie muszą realizować tego obowiązku, chyba że ustaliły inaczej z zatrudniającym.
Szkolenie BHP powinno co do zasady odbywać się w formie stacjonarnej. Od 1 lipca 2023 roku dopuszczalna jest zdalna forma szkolenia wyłącznie dla pracowników, którzy świadczą swoje obowiązki zdalnie albo hybrydowo (częściowo zdalnie i częściowo w siedzibie pracodawcy). Powyższa reguła jest stosowana przede wszystkim przy pierwszym szkoleniu BHP, a więc względem nowozatrudnionych osób. Jeśli chodzi o szkolenia okresowe, ustawodawca wprowadza możliwość zdalnej realizacji tego obowiązku dla następujących osób:
- pracodawcy i osoby kierujące pracownikami;
- pracownicy administracyjno-biurowi i inni (np. lekarze, nauczyciele);
- pracownicy inżynieryjno-techniczni.
Szkolenia stacjonarne są obowiązkowe przede wszystkim dla pracowników fizycznych, wymaga tego przede wszystkim specyfika ich pracy.
Pierwsze szkolenie okresowe BHP powinno mieć miejsce w ciągu 12 miesięcy, licząc od chwili rozpoczęcia pracy przez daną osobę. Wyjątkiem od tej reguły są pracodawcy oraz osoby kierujące pracownikami w firmie – w tych przypadkach pierwsze szkolenie okresowe powinno być zrealizowane w ciągu pierwszych 6 miesięcy od chwili podjęcia zatrudnienia.
Przykład 1.
Pan Adam podpisał umowę o pracę 4 października 2023 roku na stanowisku montera, przy czym faktycznie został dopuszczony do pracy 25 października 2023 roku (wynika to wprost z zawartej umowy). Do kiedy pracownik powinien odbyć pierwsze szkolenie BHP?
W tym przypadku ostatnim dniem na odbycie szkolenia BHP będzie 25 października 2024 roku – pana Adama obowiązuje 12-miesięczny okres na odbycie szkolenia BHP.
Przykład 2.
Pan Michał podpisał umowę o pracę 4 października 2023 roku na stanowisku kierownika w dużej korporacji, przy czym faktycznie został dopuszczony do pracy 25 października 2023 roku (wynika to wprost z zawartej umowy). Do kiedy pracownik powinien odbyć pierwsze szkolenie BHP?
W tym przypadku ostatnim dniem na odbycie szkolenia BHP będzie 25 kwietnia 2024 roku – pana Michała jako pracownika kierującego pracami innych osób obowiązuje bowiem 6-miesięczny okres na odbycie szkolenia BHP.
Terminy szkoleń BHP
Pandemia koronawirusa wprowadziła ważne zmiany w zakresie terminów realizacji szkoleń BHP. Od 27 lipca 2023 roku obowiązują przepisy Ustawy o świadczeniu wspierającym, zgodnie z którymi termin na przeprowadzenie szkoleń okresowych BHP został wydłużony z 60 dni do 180 dni – aż od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. W chwili pisania tego artykułu stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii w Polsce nie obowiązuje, stąd powyższa regulacja nie jest stosowana. Jeśli rząd zdecyduje się na ponowne wprowadzenie powyższych stanów, konieczne będzie stosowanie nowych terminów realizacji szkoleń okresowych BHP.
Stan zagrożenie epidemicznego w Polsce został zniesiony 1 lipca 2023 roku na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 roku w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. W odniesieniu do nowych terminów szkoleń BHP oznacza to, że pracodawcy muszą przeprowadzić wszelkie zaległe szkolenia BHP lub bezpieczeństwa i higieny służb maksymalnie do 28 grudnia 2023 roku.
Przykład 3.
Pracownik został zatrudniony na stanowisku kierowniczym w marcu 2023 roku, jednak ze względu na stan zagrożenia epidemicznego w Polsce nie mógł odbyć obowiązkowego szkolenia BHP. W jego przypadku stosujemy 6-miesięczny termin na odbycie szkolenia BHP, przy czym został on zawieszony na czas trwania obostrzeń związanych z pandemią. Czy pracownik ma obowiązek odbyć szkolenie BHP?
Tak, zgodnie z nowymi przepisami ma na to czas do 28 grudnia 2023 roku.
Zgodnie z treścią art. 12e powyższej ustawy w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii dopuszcza się przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy i służby w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego:
- pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym;
- pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych;
- pracownika przenoszonego na powyższe stanowiska;
- ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.
W przypadku, gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy lub bezpieczeństwa i higieny służby przypada w:
- okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
- w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii
– termin ten wydłuża się do 180. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii.
Terminy szkoleń BHP a skutki braku szkolenia BHP
Szkolenie BHP jest na tyle istotne, że jego brak uniemożliwia tak naprawdę podjęcie zatrudnienia na danym stanowisku pracy. Zgodnie bowiem z treścią art. 2373 §1–2 Kodeksu pracy nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.
Szkolenie BHP zawsze odbywa się na koszt pracodawcy. Zatrudniający nie może przerzucać jego kosztów na pracowników w żadnym zakresie, np. poprzez potrącenie dokonywane z wypłacanego wynagrodzenia.
Szkolenia, w których pracownik bierze udział, a związanych z prawidłowym wykonywaniem bieżącej pracy, nie stanowią przychodu ze stosunku pracy u pracownika. W niniejszej sytuacji nie następuje żadne przysporzenie na rzecz pracownika. Pracodawca zamawia taką usługę a firma szkoleniowa ją wykonuje na rzecz pracodawcy, a nie na rzecz pracownika. W związku z powyższym, nie można mówić w takiej sytuacji, że wystąpił przychód u pracownika.
Szkolenia związane z bieżącym wykonywaniem pracy są naturalnym składnikiem procesu zatrudnienia i pracy. Ponoszenie wydatków na pracowników z tytułu szkoleń potrzebnych do wykonywania należycie pracy jest, co do zasady, dokonywane w interesie samego podmiotu, który zatrudnia pracowników i w celu uzyskania przez niego przychodu.
Niezależnie od powyższego pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac. Pracodawca jest obowiązany również wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy. Pracownik ma obowiązek potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy – w przeciwnym razie nie wolno dopuszczać go do pracy.
Terminy szkoleń BHP - podsumowanie
Udział w szkoleniu BHP jest obowiązkiem każdego pracownika. Jeśli zatrudniony nie odbędzie takiego szkolenia, nie może być dopuszczony do pracy, a pracodawca może odpowiadać za to zaniedbanie porządkowo względem inspekcji pracy. Szkolenia BHP powinno mieć miejsce w ciągu 12 miesięcy od dnia zatrudnienia, a względem określonej grupy pracowników – w ciągu 6 miesięcy od chwili podjęcia pracy. Zaległe szkolenia BHP zawieszone ze względu na pandemię koronawirusa powinny być wykonane nie później niż do 28 grudnia 2023 roku.
