Na gruncie przepisów ustawy o VAT względem określonych towarów klasyfikowanych jako tzw. towary wrażliwe ustawodawca przewidział wyjątek od powszechnie przyjętego sposobu ewidencjonowania i rozliczania. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje wskazujące, na co należy zwrócić uwagę rozliczając tzw. towary wrażliwe na gruncie VAT przy ich zakupie i sprzedaży.
Towary wrażliwe na gruncie VAT
Ustawodawca nie wprowadził w ustawie o VAT pojęcia towary wrażliwe. Prawodawca, zauważywszy możliwość potencjalnego oszustwa w obrocie niektórymi rodzajami towarów, zadecydował o ich zgrupowaniu. Załącznik nr 11 do ustawy o VAT określa tzw. towary wrażliwe na gruncie VAT.
W zestawieniu załącznika nr 11 znajdują się m.in.:
-
określone wyroby ze stali niestopowej,
-
złoto inwestycyjne,
-
aluminium, ołów, cynk, cyna, nieobrobione plastycznie,
-
określone wyroby z miedzi,
-
komputery przenośne,
-
telefony komórkowe,
-
surowce wtórne: ze szkła, papieru i tektury, gumy, metalowe,
-
wyroby jubilerskie.
Ustawodawca, wskazując towary wrażliwe, posługuje się nomenklaturą PKWiU. W przypadku wątpliwości, czy dany towar mieści się w tabeli, podatnik może zwrócić się z pisemnym wnioskiem o dokonanie klasyfikacji do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi.
Towary wrażliwe na gruncie VAT - opodatkowanie
Mechanizm odwrotnego obciążenia jest dopuszczony dyrektywą 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej dla zamkniętego katalogu transakcji. Celem mechanizmu odwrotnego obciążenia jest przeciwdziałanie oszustwom. Jego istota sprowadza się do przeniesienia obowiązku rozliczenia podatku z dostawcy na nabywcę, w konsekwencji osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest podatnik dokonujący dostawy towarów lub świadczenia usług (w myśl art. 193 dyrektywy VAT).
Polski ustawodawca w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT zdefiniował warunki, które muszą być spełnione, aby towary wrażliwe na gruncie VAT, wymienione w załączniku nr 11, podlegały opodatkowaniu w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia. Odwrotne obciążenie będzie miało zastosowanie, jeżeli spełnione są trzy warunki:
-
dokonujący dostawy jest czynnym podatnikiem VAT,
-
nabywca jest czynnym podatnikiem VAT oraz
-
dostawa nie jest wykorzystywana wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku.
Dostawa towaru jest zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, jeżeli:
-
towar był wykorzystywany przez dostawcę wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku oraz
-
dostawcy tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tego towaru nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Możliwe jest również zwolnienie od podatku towarów zgodnie z art. 122 ustawy o VAT, tj. dostawy złota inwestycyjnego.
Nabywca towarów wrażliwych wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT jest odpowiedzialny za rozliczenie podatku VAT. W praktyce oznacza to, że z faktury dokumentującej dokonanie dostawy towarów zawierającej adnotację „odwrotne obciążenie” wykaże zarówno podatek należny, jak i podatek naliczony. Sprzedawca nie będzie wówczas zobligowany do naliczenia i wykazania podatku VAT. Podatek należny u nabywcy na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT stanie się również podatkiem naliczonym. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnikowi w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Szczególne zasady opodatkowania towarów wrażliwych
Towary wrażliwe na gruncie VAT mają szczególne unormowania, otóż zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 w zw. z ust. 1c ustawy o VAT w przypadku dostaw towarów wymienionych w poz. 28–28c załącznika nr 11 do ustawy mechanizm odwrotnego obciążenia stosuje się, jeżeli łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary bez kwoty podatku, przekracza kwotę 20 000 zł.
| Poz. | Symbol PKWiU | Nazwa towaru (grupy towarów) |
| 28 | ex 26.11.30.0 | Elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory. |
| 28a | ex 26.20.11.0 | Przenośne maszyny do automatycznego przetwarzania danych, o masie <= 10 kg, takie jak: laptopy i notebooki; komputery kieszonkowe (np. notesy komputerowe) i podobne – wyłącznie komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy. |
| 28b | ex 26.30.22.0 | Telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony. |
| 28c | ex 26.40.60.0 | Konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem – z wyłączeniem części i akcesoriów. |
Towary wrażliwe na gruncie VAT a jednolita gospodarczo transakcja
Za jednolitą gospodarczo transakcję – w myśl art. 17 ust. 1d i ust. 1e VAT – uznaje się transakcję obejmującą:
-
umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów z kategorii elektroniki wymienionej w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, nawet jeżeli są one dokonane na podstawie odrębnych zamówień lub wystawianych jest więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy;
-
więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie elektroniką.
Reasumując, mechanizm odwróconego obciążenia dla towarów z zakresu elektroniki będzie miał miejsce, gdy łączna wartość ww. towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji (bez kwoty podatku należnego) przekroczy 20 000 zł. Ustawodawca nie określił żadnego przedziału czasowego dla ww. limitu kwotowego, nie zidentyfikował okoliczności lub warunków odbiegających w obrocie elektroniką, odpowiedzialnością za prawidłowe zidentyfikowanie transakcji obciążył dostawcę.
„(…) Jeżeli zawarta umowa o współpracy nie zawiera deklaracji o wartości planowanych dostaw (jak również nie wynika to z całokształtu okoliczności jej zawarcia), dokonywane w ramach takiej umowy dostawy powinny być oceniane indywidualnie:
- gdy wartość dostarczanych towarów przekracza 20 000 zł – rozliczenie dostawy następuje na zasadzie odwróconego obciążenia,
- gdy wartość dostarczanych towarów nie przekracza 20 000 zł – rozliczenie dostawy następuje na zasadach ogólnych,
- gdy wartość dostarczanych każdorazowo towarów nie przekracza 20 000 zł, ale okoliczności realizacji dostaw mają nietypowy charakter – rozliczenie każdej z dostaw następuje na zasadzie odwróconego obciążenia (…)”.
Towary wrażliwe na gruncie VAT - deklarowanie obrotu
Podatnicy VAT zobligowani są względem określonych towarów klasyfikowanych jako tzw. towary wrażliwe na gruncie VAT poza właściwym rozpoznaniem obowiązku podatkowego dokonać także jego prawidłowego wykazania w deklaracjach VAT.
Sprzedawca dokonujący dostawy towarów wymienionych w załączniku nr 11 ustawy o VAT zobligowany jest do wykazania w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K wartości sprzedaży w punkcie C 13 Dostawa towarów oraz świadczenie usług, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 lub 8 ustawy (wypełnia dostawca), w pozycji 31. Sprzedawca zobligowany jest ponadto do złożenia deklaracji VAT-27 Informacja podsumowująca/korekta informacji podsumowującej w obrocie krajowym.
Należy pamiętać ponadto, że zarówno sprzedawca, jak i nabywca zobowiązani są do złożenia deklaracji VAT-JPK.
Informację VAT-27, deklarację VAT-7 i VAT JPK składa się za okresy miesięczne za pomocą środków komunikacji elektronicznej w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji. Deklarację VAT-7K należy złożyć w formie elektronicznej w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału.
