0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Na czym polega oszustwo podatkowe i jakie są jego rodzaje?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Polskie przepisy coraz bardziej dążą do tego, by zniwelować oszustwa podatkowe. Dowiedz się, na czym polega oszustwo podatkowe oraz jakie oszustwa popełniane są najczęściej.

Oszustwo podatkowe – na czym polega?

Oszustwo podatkowe to czyn zamierzony, który prowadzi do uchylenia się od zapłaty całości bądź części podatku. Co istotne, aby dany czyn nosił znamiona oszustwa podatkowego, musi być umyślnym działaniem podatnika. Przy czym nie należy utożsamiać oszustwa podatkowego z optymalizacją podatkową.

Oszustwo podatkowe to zafałszowanie wymiaru zobowiązania podatkowego poprzez dokonanie niezgodnego z podatkowo-prawnym faktycznym wymiarem zobowiązania albo poprzez przedstawienie organowi niezgodnych ze stanem faktycznym danych dotyczących przedmiotu lub podstawy opodatkowania, w oparciu o które organ wydaje niezgodną z podatkowo-prawnym stanem faktycznym decyzję wymiarową.

Oszustwo podatkowe a optymalizacja podatkowa – czy się różnią?

Jak już zostało wspomniane, ważne jest odróżnienie oszustwa podatkowego od optymalizacji podatkowej. Optymalizacja podatkowa stanowi całkowicie legalne działanie, które dąży do obniżenia wysokości zobowiązania podatkowego. Przy czym wybór właściwej metody optymalizacji podatkowej wymaga dokonania wcześniejszej analizy biznesowej, na której podstawie dokonywany jest wybór strategii podatkowej.

Oszustwo podatkowe jest działaniem przestępczym i polega na unikaniu zapłaty podatku w sposób niezgodny z przepisami. Nie należy więc mylić tych pojęć ani traktować ich w sposób równorzędny.

Uchylenie się od opodatkowania

Uchylenie się od opodatkowania traktowane jest jako przestępstwo, gdyż jest sprzeczne z powszechnie obowiązującymi normami prawa podatkowego. Polega na świadomym wprowadzeniu organów podatkowych w błąd, co w rezultacie powoduje zmniejszenie lub eliminację obciążeń podatkowych.

Jak stanowi art. 54 Kodeksu Karnego Skarbowego (kks) podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

W sytuacji, gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest niska, wówczas sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. W innym wypadku sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Brak zapłaty podatku w terminie

Zgodnie z art. 57 kks, jeśli podatnik uporczywie nie uiszcza podatku w terminie, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Przy czym sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe, podatnik dokona w całości zapłaty należnego podatku na rzecz właściwego organu.

Problemem w tym wypadku jest brak zawartej w przepisach definicji „uporczywego niewpłacania podatku”. Zgodnie ze współczesnym wydaniem słownika języka polskiego pod pojęciem uporczywości rozumie się z uporem, z wytrwałością, nie ustępując, zawzięcie, uparcie, wytrwale.

Jak możemy przeczytać w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2008 roku (sygn. akt III KK 176/08) pojęcie „uporczywie” może charakteryzować zachowanie zarówno ze względu na jego powtarzalność, jak i na trwałość utrzymywanego określonym zachowaniem stanu.

Co istotne znaczenie może mieć tutaj również postawa samego podatnika, czyli tzw. natężenie złej woli w niewpłacaniu podatku.

Z tytułu uporczywego niewpłacania podatku w terminie, podatnik może zostać ukarany grzywną. Przy czym wielkość zaległości podatkowej może mieć znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, a tym samym dla wymiaru kary.

Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w składanym oświadczeniu, lub deklaracji

Kolejnym czynem, który może zostać uznany za oszustwo podatkowe, jest składanie deklaracji lub oświadczeń niezgodnych  ze stanem faktycznym.

Art. 56 kks
§ 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Zgodnie z powyższym winę za popełniony czyn ponosi osoba, która będąc podatnikiem, złożyła organowi podatkowemu lub płatnikowi deklarację, lub oświadczenie, w którym podała nieprawdę. Aby można było przypisać popełnienie tego czynu, muszą zostać łącznie spełnione 3 poniższe przesłanki:

  • złożenie uprawnionemu organowi lub płatnikowi oświadczenia, lub deklaracji;

  • podanie nieprawdy, zatajenie prawdy bądź niedopełnienie obowiązku zawiadomienia odpowiednich organów o zmianie danych;

  • narażenie podatku na uszczuplenie.

Wyłudzenie zwrotu podatku

Wyłudzenie zwrotu podatku powoduje zarówno odpowiedzialność karną, jak i karno-skarbową. Przy czym Kodeks karny (kk) różnicuje wielkość kar za wyłudzenie podatku w zależności od wielkości wyłudzonej kwoty.

Art. 76 kks
§ 1. Kto przez podanie danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym lub zatajenie rzeczywistego stanu rzeczy wprowadza w błąd właściwy organ narażając na nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej, w szczególności podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, podatku akcyzowym, zwrot nadpłaty lub jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowej lub bieżących albo przyszłych zobowiązań podatkowych, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 2. Jeżeli kwota narażona na nienależny zwrot podatku jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. § 3. Jeżeli kwota narażona na nienależny zwrot podatku nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Wśród działań polegających na wyłudzeniu odliczenia lub zwrotu podatku można wyróżnić:

  1. Wystawianie faktur przez podmiot, który nie istnieje i nie wykonał czynności, lecz czynność ta faktycznie miała miejsce, a podatnikiem był ktoś inny – towar lub usługa faktycznie została wykonana, ale podmiot, który wystawił fakturę, poświadczył nieprawdę. Motywem takiego działania może być np. zakup towarów, które pochodzą z kradzieży bądź nieopodatkowanego obrotu.

  2. Wystawienie faktury na czynność, która faktycznie nie miała miejsca – podatnik płaci innemu przedsiębiorcy za wystawienie faktury za zakupy, które faktycznie nie miały miejsca. W ten sposób przedsiębiorca, który kupił faktury, zmniejsza wysokość uzyskanego przychodu, obniżając w ten sposób wysokość podatku.

  3. Wystawianie faktur przez nieistniejący podmiot, który powstał wyłącznie po to, aby wystawić dokumenty sprzedaży – tworzona jest fikcyjna firma, która wystawia fakturę. Firma ta nigdy nie płaci podatku i innych zobowiązań podatkowych, nie składa również deklaracji podatkowych. Są to tzw. słupy.

  4. Wystawienie faktury bądź dokumentów celnych na pozorną czynność, która ukrywa inne faktyczne zdarzenie gospodarcze – czynność, która faktycznie nastąpiła, nie dawałaby prawa do odliczenia podatku bądź odliczenie to byłoby tylko częściowe.  Dlatego też celowo zmienia się treść dokumentu, tak by podatnik, który posługuje się nim, dokonał odliczenia lub uzyskał zwrot podatku.

Jak widać lista czynności, które stanowią oszustwa podatkowe, jest bardzo długa. Ordynacja podatkowa wyraźnie wyznacza granicę pomiędzy tym, co dozwolone w obchodzeniu przepisów podatkowych, a tym, co podlega odpowiedzialności karno-skarbowej. Należy pamiętać, że organy podatkowe działają w taki sposób, by w jak największej skali wykluczyć możliwości popełniania oszustw podatkowych.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów