Czynni podatnicy VAT dokonujący zakupu towarów takich jak na przykład stal, których dotyczy odwrotne obciążenie, są zobowiązani do samodzielnego naliczenia podatku VAT. Jak jednak wygląda dalsza sprzedaż tych towarów? Czy również może zostać zastosowana procedura odwrotnego obciążenia, czy też konieczne jest naliczenie podatku VAT? Odpowiedź na to pytanie znaleźć można w poniższym artykule.
Odwrotne obciążenie - podstawa prawna
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy (np. stal, różnego rodzaju metalowe wyroby, telefony komórkowe, laptopy), jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
-
dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (czyli nie korzysta ze zwolnienia z VAT do limitu 200.000 zł),
-
nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
-
dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 (czyli towary, od nabycia których nie przysługiwało odliczenie VAT, przeznaczone na cele działalności zwolnionej z VAT) lub art. 122.
W przypadku towarów wymienionych w poz. 28–28c załącznika nr 11 do ustawy (czyli m.in. laptopy, notebooki, telefony komórkowe czy konsole do gier video) odwrotne obciążenie stosuje się, jeżeli łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez podatku, przekracza kwotę 20.000 zł.Warto mieć na uwadze, że za jednolitą gospodarczo transakcję uznaje się najczęściej umowę, nawet jeśli obejmowałaby więcej niż jedną dostawę, zamówienie lub fakturę.
Odwrotne obciążenie - zakup
Jeżeli przedsiębiorca dokonał zakupu towaru objętego odwrotnym obciążeniem w VAT, jest zobowiązany do samodzielnego rozliczenia podatku. Wartość, wykazaną na fakturze, traktuje jak netto, od której naliczany jest podatek VAT. Wartość podatku wskazuje w deklaracji VAT po stronie sprzedaży oraz po stronie zakupu.
Transakcja ta dla nabywcy jest neutralna pod względem VAT, jako że podatek wykazywany jest w tej samej kwocie zarówno po stronie sprzedaży, jak i zakupu.
Nie ma obowiązku wystawiania faktury wewnętrznej z naliczeniem podatku, zatem wyliczenia można dokonać z tytułu faktury i nanieść odpowiednie wartości do rejestrów VAT, które są podstawą do przygotowania deklaracji VAT.
Odwrotne obciążenie - sprzedaż
Jak wskazuje ustawa o VAT, sposób opodatkowania zbycia towarów wymienionych w załączniku nr 11 zależy od tego, kto jest ich nabywcą. Odwrotne obciążenie nie będzie mieć zastosowania w przypadku sprzedaży na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej lub podatników zwolnionych z VAT.
Zatem przy sprzedaży na rzecz czynnego podatnika VAT należy zastosować procedurę odwrotnego obciążenia. Natomiast w pozostałych przypadkach należy naliczyć standardowo podatek VAT. Może się więc zdarzyć, że przy zakupie przedsiębiorca będzie samodzielnie rozliczał VAT, a przy sprzedaży wystawi fakturę z naliczonym podatkiem 23%.
Innym przypadkiem, jaki może mieć miejsce, jest równoczesna sprzedaż towarów z odwrotnym obciążeniem i nieobjętych tą procedurą. W takim wypadku nie ma konieczności wystawiania dwóch faktur. Wystarczy przy danych pozycjach towarowych wskazać poprawne stawki VAT. Zwykle dla tych z załącznika 11 do ustawy o VAT wskazuje się w opisie stawki “oo” lub “VAT rozlicza nabywca”. Co istotne, przy wystawianiu faktury konieczne jest zamieszczenie dodatkowej adnotacji “odwrotne obciążenie”.
Podobnie jest w przypadku otrzymania zaliczki. Sprzedawca jest zobowiązany wskazać, czy dotyczy ona towarów z załącznika nr 11 do ustawy o VAT i jeśli tak zastosować procedurę odwrotnego obciążenia. Gdyby zamówienie dotyczyło również towarów opodatkowanych według stawki 23%, należy określić, na poczet których towarów konkretnie jest zaliczana przedpłata.
Podatnicy, którzy dokonują sprzedaży z odwrotnym obciążeniem w obrocie krajowym, są zobowiązani do składania informacji podsumowujących VAT-27. Częstotliwość ich składania zawsze należy dopilnować w okresie miesięcznym.
Zdarzają się również przypadki, w których sprzedawca błędnie naliczy podatek VAT lub omyłkowo wskaże na fakturze zbyt niską kwotę. W takim wypadku konieczne jest skorygowanie błędu, odnosząc się do okresu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu danej transakcji. Jak wynika z broszury informacyjnej przygotowanej przez Ministerstwo Finansów, mimo że faktura korygująca wystawiana jest pod bieżącą datą, konieczne jest poprawienie rozliczenia wstecz.
Jak sprawdzić czynnego podatnika VAT?
O ile przy handlu z osobami prywatnymi nie ma większego problemu, o tyle z podatnikami nie będącymi czynnymi VAT-owcami może on wystąpić. Jak sprawdzić, czy dany przedsiębiorca jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT? Niektóre firmy stosują metodę podpisywania stosownych oświadczeń lub wymagają okazania potwierdzenia VAT-5, w którym znajduje się informacja o rejestracji jako czynny VAT-owiec.
Niestety, żaden z tych sposobów nie jest wystarczający. Oświadczenie, które nie wskazuje prawdziwego stanu rzeczy, nie jest podstawą do zastosowania odwrotnego obciążenia. Zaświadczenie VAT-5 może być natomiast nieaktualne, gdyż przedsiębiorcy mają możliwość powrotu do zwolnienia z VAT.
Z pomocą przychodzi portal podatkowy Ministerstwa Finansów. MF opublikowało artykuł, który kieruje do opcji sprawdzenia statusu podmiotu w VAT. Wystarczy wskazać numer NIP kontrahenta i od razu wyświetla się informacja, czy dany podmiot jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. W celu potwierdzenia zarówno podatnik, jak i osoba trzecia mająca w tym interes prawny, mogą złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego wniosek o wydanie zaświadczenia. Może ono być pomocne w przypadku, gdy planowana jest transakcja o dużej wartości. Gdyby bowiem okazało się, że nabywca nie jest czynnym podatnikiem VAT, sprzedawca byłby zobowiązany do naliczenia VAT wg standardowej stawki i odprowadzenia podatku do urzędu skarbowego. Tym samym, stosując przy sprzedaży procedurę odwrotnego obciążenia, byłby stratny na transakcji, gdyż musiałby naliczyć podatek VAT, za który nie otrzymał zapłaty od nabywcy.
Towary zakupione z odwrotnym obciążeniem nie zawsze muszą być objęte tą samą procedurą przy sprzedaży. Jedną z kluczowych kwestii jest bowiem ustalenie, na czyją rzecz jest dokonana dostawa. Jedynie przy sprzedaży dla czynnego podatnika VAT stosowane jest odwrotne obciążenie w handlu towarami wskazanymi w załączniku numer 11 do ustawy o VAT.
