Z mechanizmem odwrotnego obciążenia można się spotkać zarówno w przypadku transakcji zagranicznych, jak i krajowych. Polega on na tym, że to nabywca, a nie sprzedawca jest zobowiązany do rozliczenia podatku VAT (czyli ma obowiązek naliczenia podatku należnego oraz prawo do odliczenia podatku naliczonego). Co jeśli odwrotne obciążenie nie zostanie wykazane przez nabywcę w określonym terminie? Czy podatnikowi nadal będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego? Przeczytaj artykuł!
Odwrotne obciążenie przy nabyciu towarów
W obrocie krajowym odwrotne obciążenie ma zastosowanie w przypadku nabycia towarów, które zostały wykazane w załączniku 11 ustawy o VAT, m.in. są to laptopy, tablety, notebooki, smartfony. Przy sprzedaży niektórych towarów wymienionych w załączniku, odwrotne obciążenie ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy wartość transakcji w ramach jednolitej gospodarczo transakcji przekroczy 20 000 zł netto.
Co do zasady, aby zastosować odwrotne obciążenie w transakcji, muszą być spełnione następujące warunki:
- sprzedawca jest czynnym podatnikiem VAT,
- nabywca jest czynnym podatnikiem VAT,
- dokonywana transakcja nie dotyczy czynności zwolnionych z opodatkowania VAT, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 oraz w art. 122 ustawy o VAT.
Usługi budowlane a odwrotne obciążenie
Odwrotne obciążenie stosuje się w przypadku usług budowlanych wymienionych w załączniku 14 do ustawy o VAT. Niektóre z nich to:
- prace związane ze wznoszeniem nowych budynków,
- prace związane z remontem/przebudową istniejących budynków,
- roboty tynkarskie,
- roboty malarskie itd.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 oraz art. 17 ust. 1h ustawy o podatku od towarów i usług, aby móc zastosować odwrotne obciążenie w przypadku usług budowlanych, konieczne jest, aby zarówno nabywca, jak i sprzedawca byli czynnymi podatnikami VAT, a usługodawca, który takie usługi świadczy, musi być podwykonawcą.
Odwrotne obciążenie – kiedy obowiązek podatkowy VAT?
Co do zasady przy transakcjach z odwrotnym obciążeniem do naliczenia podatku VAT zobowiązany jest nabywca. Obowiązek podatkowy w VAT powstaje w momencie dokonania dostawy lub wykonania usługi i wtedy to podatnik zobligowany jest do naliczenia podatku VAT na otrzymanej fakturze. Dodatkowo otrzymuje również prawo do odliczenia podatku naliczonego. Warunkiem uprawniającym do odliczenia podatku VAT jest rozliczenie VAT należnego w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy.
W związku z powyższym przy transakcjach odwrotnego obciążenia nieotrzymanie faktury nie zwalnia z obowiązku wykazania podatku w momencie powstania obowiązku podatkowego.
Odwrotne obciążenie - kiedy należy wykazać?
Zgodnie z art. 86 ust. 10b pkt 3 podatnik powinien rozliczyć transakcję objętą mechanizmem odwrotnego obciążenia przed upływem trzech miesięcy w deklaracji VAT za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy. W przypadku złożenia korekty i rozliczenia podatku należnego przed upływem okresu wynikającego z przepisów podatnik ma również prawo do odliczenia podatku naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym (dzięki temu transakcja będzie neutralna podatkowo).
Przykład 1.
Pani Małgorzata 12 marca dokonała krajowej transakcji zakupu z odwrotnym obciążeniem. 24 czerwca zorientowała się, że nie wykazała podatku należnego z tytułu tej transakcji. Czy pani Małgorzata ma możliwość naliczenia podatku należnego i odliczenia podatku naliczonego w okresie powstania obowiązku podatkowego?
Tak, pani Małgorzata jest zobowiązana do rozliczenia i odprowadzenia należnego podatku VAT w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli w marcu. W związku z tym, że nie minął jeszcze okres 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy (kwiecień, maj, czerwiec) pani Małgorzata może również dokonać odliczenia naliczonego podatku VAT w tym samym okresie.
Jeżeli podatnik nie rozpozna podatku należnego w wyżej podanym terminie, to nie ma możliwości odliczenia podatku naliczonego w deklaracji za okres powstania obowiązku, a dopiero w rozliczeniu za okres, za który nie upłynął jeszcze termin złożenia deklaracji podatkowej.
Przykład 2.
Pan Grzegorz 18 lutego dokonał zakupu towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia. 1 lipca zorientował się, że nie wykazał podatku należnego z tego tytułu. Czy pan Grzegorz ma możliwość naliczenia podatku należnego i odliczenia podatku naliczonego w okresie powstania obowiązku podatkowego?
Nie, pan Grzegorz powinien rozliczyć i odprowadzić należny podatek VAT do US w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli w marcu. Natomiast biorąc pod uwagę fakt, że minął okres 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy, odliczenia naliczonego podatku VAT może dokonać w deklaracji, która dotyczy okresu, za który nie została jeszcze złożona deklaracja, czyli w czerwcu.
