Przedsiębiorcy, którzy nie uregulują należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub usług w terminie 150 dni od dnia upływu terminu płatności, jaki został wskazany w umowie bądź bezpośrednio na fakturze, zobowiązani są do korekty odliczonej kwoty podatku naliczonego. Natomiast właściciele firm, wobec których kontrahenci zalegają z zapłatą należności, po upływie owych 150 dni mogą skorzystać z prawa do odzyskania podatku VAT z niezapłaconej faktury.
Dla wierzyciela - prawo, dla dłużnika - obowiązek
Kwestię zalegania z zapłatą należności wynikających z faktur dokumentujących dostawę towarów lub usług regulują przepisy art. 89a i b ustawy o podatku od towarów i usług.
Warto zaznaczyć, iż w tym wypadku sytuacja wierzyciela i dłużnika znacząco się różni. W przypadku pierwszego z nich, ulga na złe długi jest przywilejem, z którego (po spełnieniu warunków wynikających z ustawy) może, ale nie musi skorzystać. Po stronie dłużnika skorygowanie podatku naliczonego jest natomiast obowiązkiem, od którego, co do zasady, nie ma wyjątków.
Niespełnienie tego zobowiązania zagrożone jest ustaleniem przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30 proc. kwoty podatku wynikającego z niezapłaconych faktur, który nie został skorygowany. W przypadku osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie albo przestępstwo skarbowe, nie ustala się dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Od konieczności zmniejszenia podatku naliczonego (zgodnie z pkt 1a) może uchronić dłużnika uregulowanie należności w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od terminu płatności.
Ulga na złe długi z perspektywy dłużnika
Ze względu na grożące konsekwencje, podatnicy VAT, którzy opóźniają się z terminem zapłaty zobowiązań powinni zwrócić szczególną uwagę na terminy wynikające z obowiązujących przepisów i w przypadku ich przekroczenia, dokonać odpowiedniej korekty w okresie rozliczeniowym, w którym upływa owy 150-ty dzień.
Przez wzgląd na fakt, iż jest to stosunkowo nowy obowiązek (omawiane przepisy weszły w życie 1 stycznia br.), spora część programów księgowych może nie być przystosowana do obowiązujących regulacji. W takiej sytuacji przedsiębiorca osobiście musi dokonywać stosownych zapisów i korekt.
W przypadku późniejszego uregulowania należności, już po dokonaniu korekty podatku naliczonego, podatnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub uregulowana częściowo.
Ulga na złe długi z perspektywy wierzyciela
Przedsiębiorcy-wierzyciele często rezygnują z prawa, jakim jest ulga na złe długi, a tym samym z odzyskania podatku VAT wynikającego z niezapłaconych faktur. Jest to spowodowane chęcią utrzymania dobrych relacji z partnerami biznesowymi. Ubieganie się o VAT w takiej sytuacji może być dla organów podatkowych pretekstem do przeprowadzenia kontroli u dłużnika. Kontrola taka może natomiast doprowadzić nawet do upadłości kontrahenta.
Ponadto, aby możliwe było skorzystanie z ulgi na złe długi, spełnione muszą zostać określone w ustawie warunki, co wiąże się często z dodatkowymi obowiązkami. Przykładem może być konieczność uzyskania informacji na temat stanu prawnego dłużnika, po którą wierzyciel musi wystąpić z wnioskiem do odpowiedniego naczelnika urzędu skarbowego. Cała lista obowiązków do wykonania sprawia, że wierzyciele często rezygnują z przysługującego im prawa.
