Prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów powszechnie kojarzy się z podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą. Jest to typowy przypadek. Prowadzenie KPiR przez rolników a regulacje dotyczące głównych zasad. Właśnie ta tematyka będzie przedmiotem naszej analizy.
W jakich przypadkach rolnicy prowadzą księgi podatkowe?
Przepisy rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów określają dwie grupy podmiotów zobowiązanych do prowadzenia KPiR.
Pierwsza z nich to osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.
Jednakże w § 2 ust. 2 rozporządzenia wymienieni zostali dodatkowo rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych, wykonujący działalność gospodarczą osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli łączny przychód z tej działalności gospodarczej nie przekracza 10 000 zł w roku podatkowym.
Jeżeli powyższe warunki są spełnione, to tacy rolnicy są obowiązani prowadzić księgę przeznaczoną dla tych rolników, według wzoru ustalonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia, w sposób określony w rozdziale 3.
Dodajmy, że przedsiębiorcy kierujący działalność gospodarczą prowadzą księgę wedle wzoru określonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sposób określony w rozdziale 2.
Trzeba podkreślić, że warunki określone w § 2 ust. 2 rozporządzenia muszą być spełnione łącznie:
- rolnik prowadzi gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych;
- rolnik prowadzi działalność gospodarczą osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym;
- łączny przychód z tej działalności gospodarczej nie przekracza w roku podatkowym kwoty 10 000 zł.
Zwróćmy zatem uwagę, że KPiR dotyczy w takim przypadku działalności gospodarczej, a nie działalności rolniczej. Chodzi bowiem o przypadki, w których rolnik prowadzi działalność gospodarczą. W takich okolicznościach może on prowadzić KPiR w sposób uproszczony.
Dodajmy również, że w sytuacji, gdy przychody z działalności gospodarczej rolnika przekroczą w roku podatkowym kwotę 10 000 zł, to rolnik ma obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach ogólnych.
Prowadzenie KPiR przez rolników - podstawowe zasady
Rolnicy prowadzą KPiR według zasad określonych w rozdziale 3 rozporządzenia. Tam też w § 29 czytamy, że rolnicy, o których mowa w § 2 ust. 2, są obowiązani zbroszurować księgę i kolejno ponumerować jej karty.
Księga oraz dowody, o których mowa w § 11–15, na których podstawie są dokonywane w niej zapisy, ma znajdować się na stałe w miejscu zamieszkania rolnika, a jeżeli prowadzenie księgi zostało zlecone biuru rachunkowemu – w miejscu prowadzenia lub przechowywania księgi przez to biuro.
Zaznaczmy, że w stosunku do rolników obowiązuje ten sam katalog dowodów księgowych co w przypadku przedsiębiorców, ponieważ ww. przepis wprost odsyła do § 11–15 rozporządzenia, gdzie został określony szczegółowy wykaz dowodów księgowych.
Zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych jest wpisywany do księgi niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży.
Natomiast zapisy w księdze dotyczące przychodów ze sprzedaży wyrobów, towarów handlowych i usług są dokonywane na podstawie wystawionych faktur, a w przypadku sprzedaży nieudokumentowanej fakturami – na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego, w którym w jednej kwocie wykazana jest wysokość tych przychodów za dany dzień, o ile nie jest prowadzona ewidencja sprzedaży lub ewidencja przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Należy zatem wskazać, że odnośnie do zasad ewidencjonowania przychodów oraz kosztów podatkowych obowiązują te same reguły, co w przypadku przedsiębiorców.
Na koniec wskażmy, że zgodnie z § 30 rozporządzenia rolnicy są obowiązani założyć księgę na 1 stycznia roku podatkowego lub na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego.
Wzór KPiR dla rolników
Przewidziany dla rolników wzór KPiR jest wersją uproszczoną. Przewidziano tam bowiem jedynie 7 kolumn.
Kolumna 1 jest przeznaczona do wpisania kolejnego numeru zapisów do księgi. Tym samym numerem należy oznaczyć dowód stanowiący podstawę dokonania zapisu.
W kolumnie 2 należy wpisywać dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego podstawę dokonywania wpisu (datę poniesienia wydatku, otrzymania towaru lub uzyskania przychodu albo datę zestawienia sprzedaży).
W kolumnie 3 należy wpisywać numer faktury lub innego dowodu. Jeżeli zapisów dokonuje się na podstawie dziennego zestawienia sprzedaży, należy wpisywać numer zestawienia faktur.
Kolumna 4 jest przeznaczona do wpisywania przychodów, np. ze sprzedaży wyrobów (towarów handlowych), sprzedaży usług.
Kolumna 5 jest przeznaczona do wpisywania kosztów, z wyjątkiem kosztów, których zgodnie z art. 23 ustawy o podatku dochodowym nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. Wpisuje się w niej np. zakup materiałów lub towarów handlowych według cen zakupu, koszty uboczne związane z zakupem, np. koszty dotyczące transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze. Ponadto również w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal, opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, centralne ogrzewanie, opłatę za telefon, zakup paliw, wydatki dotyczące remontów.
Kolumna 6 jest przeznaczona do wpisywania kosztów działalności badawczo-rozwojowej, o których mowa w art. 26e ustawy o podatku dochodowym.
Kolumna 7 jest przeznaczona do wpisywania uwag co do treści zapisów w kolumnach 2–6.
Prowadzenie KPiR przez rolników jest szczególnym przypadkiem i tylko niewielka liczba osób mieści się w zakresie regulacji uprawniających do korzystania ze wzoru uproszczonego. Dotyczy to również działalności gospodarczej o niewielkich rozmiarach, ponieważ chodzi o przychody do 10 000 zł w skali roku.
